Geschiedenis van
Sociale Wetenschappe
Jaar 1, periode
GSW 1
, Week 1 || 29 maart - 4 april. Institutionalisering van de sociale
wetenschappe
Lecture 1 — 29/3 — Inleiding: de geloofwaardigheid van sociale wetenschappen ter
discussi
In het vak Methodologie van Sociaal-Wetenschappelijk Onderzoek hebben we geleerd hoe je onderzoek
zou moeten doen. In Wetenschaps loso e in het tweede jaar leer je wat kennis is en wat waar is. Tussen die
twee zit dit vak, waarin we wetenschap zien als menselijke activiteit; een institutie. We gaan wetenschappers
en hun onderzoek/producten analyseren. Terwijl we eerst de uitvoering en techniek onderzochten, gaan we nu
in op de elementen die voorafgaan hieraan
Het vak is interessant omdat je als student in drie jaar veel teksten leest, waarbij we nu gaan kijken hoe dit
tot stand komt. Daarnaast zijn wetenschappers een afspiegeling van de samenleving, en zo leer je ook veel van
de maatschappij. Ook leer je hoe het eraan toegaat in de wetenschap. En hoewel maatschappelijke factoren
invloed kunnen hebben op wetenschap (niet altijd gewenst), staat wel vast dat wetenschap de beste manier is
om inzicht te krijgen in de wereld.
Volgens Eller is dit vak (en het boek) sociologie van kennis; de organisatie van kennis vergaren en deze
vervolgens overdragen aan groter publiek. Daarnaast is het belangrijk voor de wetenschap dat het
geïnstitutionaliseerd is; verschillende organisaties en disciplines die zijn ontstaan. Hoewel wetenschap de
beste manier is om kennis te vergaren, is het niet de enige manier! Daarbij moeten we ook kijken naar andere
manieren dan het artikel om deze kennis uit te dragen. Ten derde is status belangrijk: wat is wetenschappelijke
kennis en wat niet? En wat is de status tussen exacte wetenschappen (deze is over het algemeen hoger) en
sociale wetenschappen. Ook is er ook een enorm cultureel-speci eke manier van wetenschap bedrijven; met
een Westerse en mannelijke hegemonie. Als laatste moet kritisch worden gekeken naar wetenschap in het licht
van ethiek en fraude: de neo-liberale universiteit is volgens velen niet de juiste manier om wetenschap te
bedrijven
De status van wetenschap heeft sinds het coronavirus een boost gekregen; wetenschappelijke visies zoals
attening the curve werd overgenomen door de politiek. Maar terwijl Trump het virus bagatelliseerde, hield
Bolsonaro vast dat het virus niet bestaat. Anthony Fauci (directeur van het Amerikaanse RIVM) ging tegen
Trump in op een wetenschappelijke manier, waardoor het vertrouwen in wetenschap het afgelopen jaar steeg.
Christian Drosten is viroloog in Duitsland en werd bekend door zijn podcast, waardoor hij een beroemdheid is
geworden. Toen Bild vroeg of hij binnen een uur antwoord kon geven op vragen van critici, antwoordde hij:
“Ich habe Besseres zu tun,” waarmee hij nog bekender werd
Een ander voorbeeld van wetenschap zijn de Oostvaardersplassen en de grote grazers daar. Toen Flevoland
werd drooggelegd, was dit een mooi stukje voor broedvogels en toen is besloten om daar een natuurgebied
van te maken. Maar door de overheid is besloten dat dit wild is en dat wilde dieren daar leven; bekrachtigd
door de rechter. Mensen gingen deze dieren bijvoeren, en er kwamen demonstraties. Er zijn tal van
wetenschappelijke argumenten om dit niet te doen als overheid, toch besloot de overheid om het wel te doen.
De positie van de wetenschap komt dan onder druk te staan. Aan het einde van het verhaal besloot de overheid
toch om ze af te schieten.
De status van wetenschap is aan het verbrokkelen, maar hier komt ook een verzetsbeweging tegen. Dit
wordt ook geïnstitutionaliseerd, hetzelfde geldt voor demonstraties voor meer geld voor onderzoek. De status
van rechters en doktoren staan hoger dan andere wetenschappers op basis van kwantitatief onderzoek. Maar
tegelijkertijd heeft wetenschap als geheel nog steeds een hogere status dan bijvoorbeeld de rechtspraak en het
parlement.
GSW 2
, In de pre-moderne tijd was waarheid gegeven door god; die is er gewoon. In de moderne tijd werd geloofd
dat waarheid kan worden gevonden als je goed zoekt. In postmoderne tijd is er geen objectieve waarheid,
maar het wordt waargemaakt. Maar tegenwoordig zitten we in een post-postmoderne tijd, waarbij waarheid
wordt verkocht door advertenties en algoritmes!
Wat is de de nitie van wetenschap? => “The intellectual and practical activity encompassing the
systematic study of the structure and behavior of the physical and natural world through observation and
experiment.
Wat is de de nitie van onderzoek? => “The systematic investigation into and study of materials and
sources in order to establish facts and reach new conclusions
Wat is wetenschap voor dit vak? => “Science is more or less a systematic search for knowledge by experts,
who react to earlier knowledge and share their ideas with others.”
Dit wijkt af van wat in MTSWO teer sprake is gekomen, waarbij werd gezegd dat wetenschap volkomen
rationeel proces is, maar hier is het min of meer systematisch. Experts is een beschermde taak, maar daar
komen we later op. Het is een historisch proces, waardoor eerdere kennis belangrijk is. Ook moet je je kennis
delen, want het is essentieel voor wetenschap. Eller ziet dit ongeveer hetzelfde (p. 10).
Is sociale wetenschap een wetenschap vergeleken
met bijvoorbeeld exacte wetenschap?
De druk van gas bereken je door het aantal moleculen
van gas, de temperatuur en het volume van de ruimte
waarin het zich bevindt. Deze neemt toe als het aantal
moleculen en de temperatuur toeneemt, en daalt als de
ruimte toeneemt. Aan de hand hiervan heeft
Colombijn de wet van politieke druk gecreëerd: het
aantal moleculen is het aantal inwoners, de
temperatuur is de agitatie (opruiing op internet
bijvoorbeeld) een het volume is de economische
hulpbronnen. Dit ziet eruit als dezelfde wet, maar de
gaswet is waar en die van Colombijn niet. De exacte wetenschap geeft ons simpele reacties en is altijd
meetbaar en absoluut, terwijl sociale wetenschap met zoveel zaken rekening moet houden. Het gaat om veel
complexere situaties, maar de natuurwetenschappen is de standaard in de wetenschap.
Conclusie: Wetenschap, ondanks de verbeterpunten, blijft de beste manier om kennis te krijgen over de
wereld. De status van die wetenschappelijke kennis is hoog, maar lijkt te dalen. Wetenschap is een
geïnstitutionaliseerde praktijk, terwijl exacte wetenschap een hogere status heeft dan sociale wetenschap.
Literatuur lecture 1 — Eller: Introductio
Wetenschappers moeten niet alleen kennis verzamelen, er moeten ook standaarden worden gevestigd voor
feiten en wat mag tellen als een feit. Wetten zijn de generalisaties en conclusies van bepaalde feiten. Om dit te
kunnen doen, moet men zich organiseren; in een laboratorium, of universiteit. Per vakgebied vind je de beste
samenkomsten van verschillende kennis met eigen "way of knowing."
Maar een belangrijke vraag is wat telt als wetenschap, waarbij de sociale wetenschap soms ook wordt
betwijfeld als het wordt vergeleken met natuurwetenschappen. Sommigen beargumenteren dat het cultureel-
afhankelijk is, anderen vinden dat de huidige manier van overbrengen en vergaren van kennis niet de beste
manier is.
Belangrijk in dit boek is dat sociale wetenschappen niet altijd hebben bestaan zoals nu en dat dit betekent
dat dit in de toekomst ook niet hoeft; andere perspectieven zorgen altijd voor een andere kijk
GSW 3
, Lecture 2 — 31/3 — Institutionalisering van de disciplines en de geschiedenis van de
universitei
Institutionalisering is haast het hoofdonderwerp van het hele vak. Afgelopen lecture stond centraal dat
wetenschappelijk onderzoek niet zo gaat als dat je wordt aangeleerd. Wetenschap biedt de beste methode om
kennis en inzichten te krijgen van de wereld, al wordt (sociale) wetenschap steeds minder gewaardeerd helaas.
De status van wetenschappers lijkt te dalen, en zeker sociale wetenschappers liggen achter bij de exacte
wetenschappers.
Haack zegt dat wetenschap “the most impressively successful of human cognitive enterprises.” De stelling
voor vandaag is daarmee dat sociale wetenschap een geïnstitutionaliseerde praktijk is. Wat is
institutionalisering? => instituties zijn bevroren antwoorden op terugkerende, fundamentele vragen. Wat zijn
zulke terugkerende fundamentele vragen? => je hebt bestuur nodig om een samenleving te leiden, maar je wilt
voorkomen dat die leider te machtig wordt. Het antwoord waar wij in Europa het meest tevreden mee zijn is
de trias politica.
Wat zijn instituties? => formele en grote instituties zoals de rechtsstaat of de democratie, maar ook
kleinere dingen zoals de vuilnisdienst, kunstmusea, of de grens tussen landen. Berger & Luckmann zijn een
van de meest belangrijke sociologen. Zij schreven dat onze alledaagse realiteit een geconstrueerde realiteit is.
Dit is de Thomas theorema, en dit wil zeggen dat zodra mensen denken dat iets werkelijk het geval is, dan
gaan ze zich daarnaar gedragen. Als je gelooft dat de Oostvaardersplassen een concentratiekamp is, dan ga je
je er ook zo tegen verzetten.
Maar niet iedereen ervaart de wereld op dezelfde manier; verschillende partijen hebben verschillende
ideeën. Mensen corrigeren of bevestigen elkaars beelden. Door dingen te doen in de wereld, wordt sociale
orde aangebracht. Volgens Berger & Luckmann ga je praten over instituties als terugkerende patronen (die
sociale orde aanbrengen) die anderen bevestigen. Daarmee is het proces nog niet klaar; je moet ook het gevoel
hebben dat die institutie die aan het ontstaan is, er altijd al is geweest: historicity. Je gaat niet meer nadenken
dat je iets ook anders kan organiseren; het is er al heel lang, dus het is objectief en wordt geaccepteerd als een
feit.
Ook zijn er drie factoren die meespelen om mensen het gevoel te geven dat het er altijd al is geweest:
1. straf als iemand zich er niet aan houd
2. symbolen => rituelen, maar ook taal die we gebruiken of fysieke objecten. Peter Kwint en Khadija Arib:
“Waar is uw jasje?
3. speci eke rollen die mensen hebben => apothekers en hypotheekadviseurs zien er anders uit/gedragen zich
anders dan de klant
Hoe kan je zien dat de VU een institutie is? => de naam, opening van het academische jaar, titulatuur, logo,
regels, de campus etc. etc.
Agnotology = het niet-weten/onkunde is niet zomaar het niet-zijn van bepaalde kennis, maar dit is vaak
actief zo gecreëerd. Bijvoorbeeld de tabaksindustrie hebben veel onderzoek gedaan om roken niet slecht voor
je gezondheid te laten zijn.
Conclusie: We hebben het Thomas theorema besproken. Sociale orde bestaat alleen als een product van
menselijke activiteit en alle menselijke activiteit komt voor uit gewenning. Dan kan je het proces van
institutionalisering krijgen, als er daarnaast een reciprocal typi cation of habitualized actions. Bijvoorbeeld
een hoorcollege: we komen samen op een bepaalde manier met bepaalde rollen, maar we herkennen dit
allemaal als een college. Om het helemaal af te ronden, moeten de actoren denken dat het altijd zo is geweest
=> objectiviteit.
GSW 4
