Samenvatting van het boek Civiel bewijsrecht voor de rechtspraktijk van H.W.B. Thoe Schwartzenberg, J.W. de Groot, E.M. Hoogervorst & B.T.M. van der Wiel (vijfde druk). In de samenvatting staan alle hoofdstukken van het boek behalve hoofdstuk 12. Tevens is in de samenvatting alle artikelen opgenome...
Week 1a – Inleiding tot het vak en inleiding bewijsrecht..........................................................5
Hoofdstuk 1 Inleiding........................................................................................................... 5
1. Plaats van het bewijsrecht; toepasselijkheid................................................................5
2. Wat is bewijzen?.......................................................................................................... 5
Hoofdstuk 2 Uitgangspunt van bewijsrecht: art. 149 Rv.......................................................5
3. Art. 149 lid 1 Rv, eerste volzin......................................................................................5
Rol van de rechter in verband met hoor en wederhoor.................................................6
EU-recht....................................................................................................................... 6
4. Art. 149 lid 1 Rv tweede volzin (ook wel: processuele waarheid).................................6
Stelplicht....................................................................................................................... 6
Gedaagde: voldoende gemotiveerd betwisten..............................................................7
De feitenvaststelling en daarna....................................................................................7
De grenzen van het debat over de feiten......................................................................8
Rechterlijke bevoegdheid bewijs te verlangen..............................................................8
5. Art. 149 lid 2 Rv............................................................................................................ 8
6. Enkele bijzonderheden met betrekking tot art. 149 Rv.................................................9
Gerechtelijke erkentenis (art. 154 Rv)..........................................................................9
Nieuwe standpunten in appel.......................................................................................9
Feitenvaststelling in appel en grievenstelsel.................................................................9
Hoofdstuk 10 Bewijswaardering.........................................................................................10
40. Bewijskracht.............................................................................................................10
Onrechtmatig verkregen bewijs..................................................................................10
Begroting schade........................................................................................................10
41. Bewijswaardering in geval van tegenbewijs.............................................................11
42. Bewijswaardering in geval van tegendeelbewijs.......................................................11
43. Enkele bijzonderheden met betrekking tot bewijswaardering...................................12
Waardering bewijs in hoger beroep............................................................................12
Week 1b – Bewijslastverdeling..............................................................................................13
Hoofdstuk 4 De hoofdregel(s) omtrent bewijslastverdeling................................................13
9. Introductie bewijspositie en risicoanalyse...................................................................13
10. Bewijsrisico; non liquet.............................................................................................13
11. Art. 150 Rv...............................................................................................................13
12. Hoofdregel van bewijslastverdeling..........................................................................13
13. Bevrijdend verweer..................................................................................................14
Hoofdstuk 5 Afwijken van de hoofdregel met omkering van de bewijslast.........................15
14. Introductie................................................................................................................15
2
, 15. Omkering van de hoofdregel op grond van een bijzondere geschreven regel..........15
16. Omkering op grond van een bijzondere ongeschreven regel...................................15
17. Omkering op grond van de eisen van redelijkheid en billijkheid...............................15
Hoofdstuk 6 Afwijken (verlichten) van de hoofdregel zonder omkering..............................16
18. Introductie................................................................................................................16
19. Verlichten hoofdregel op grond van verzwaarde motiveringsplicht...........................16
Reikwijdte en toepassingsvereisten............................................................................17
Sancties...................................................................................................................... 17
20. Verlichten van het bewijsrisico op grond van een vermoeden..................................17
Inleiding...................................................................................................................... 17
21. Wettelijk vermoeden.................................................................................................17
22. Rechterlijke en jurisprudentieel vermoeden..............................................................18
23. Bijzonder rechterlijk vermoeden in het aansprakelijkheidsrecht: res ipsa loquitur....18
24. Processueel vermoeden...........................................................................................18
25. Verlichten van bewijs causaliteit door omkeringsregel, proportionele
aansprakelijkheid en kansschade...................................................................................19
25a. De omkeringsregel.................................................................................................19
Stelplicht causaal verband..........................................................................................19
Normschending.......................................................................................................... 19
Normschending en verwezenlijking gevaar.................................................................19
Protocol en andere gedragsregels..............................................................................20
Schending informatieverplichting................................................................................20
25b. De arbeidsrechtelijke omkeringsregel.....................................................................20
25c. Proportionele aansprakelijkheid en kansschade.....................................................21
26. De bewijsovereenkomst ter afwijking van de bewijslastverdeling.............................21
.......................................................................................................................................... 22
Week 2a – Bewijsmiddelen: geschriften en exhibitieplicht.....................................................22
Hoofdstuk 3 Informatieplichten en exhibitieplicht...............................................................22
7. Waarheids- en informatieplicht...................................................................................22
Informatieplichten algemeen.......................................................................................22
Art. 21 Rv................................................................................................................... 22
Art. 22 en 22a Rv........................................................................................................22
8. Exhibitieplicht.............................................................................................................23
Exhibitieplicht algemeen.............................................................................................23
Processuele aspecten................................................................................................23
Materiële vereisten van art. 843a Rv..........................................................................23
Rechtmatig belang......................................................................................................23
Bepaalde bescheiden.................................................................................................24
2
, Rechtsbetrekking........................................................................................................24
Beperkingen exhibitieplicht (lid 4)...............................................................................24
Gewichtige redenen....................................................................................................24
Behoorlijke rechtsbedeling..........................................................................................24
Beperkingen exhibitieplicht (verschoningsrecht, lid 3)................................................24
Hoofdstuk 7 Bewijs door geschriften..................................................................................26
27. Inleiding schriftelijk bewijs........................................................................................26
Indienen van bewijsstukken........................................................................................26
Akten en andere geschriften.......................................................................................26
28. Bewijskracht van akten.............................................................................................26
Partijverklaring in authentieke en onderhandse akten (art. 157 lid 2 Rv)....................27
Uitspraken strafrechter, bestuursrechter en burgerlijke rechter..................................27
29. Enkele bijzonderheden met betrekking tot de bewijskracht van akten......................28
Valsheid akte en handtekening...................................................................................28
Elektrische handtekening............................................................................................28
Week 2b – Bewijsmiddelen: getuigen en bewijsaanbod........................................................29
Hoofdstuk 8 Bewijsaanbod................................................................................................29
30. Introductie................................................................................................................29
31. Bewijsaanbod........................................................................................................... 29
32. Waar moet een (zelfstandig) bewijsaanbod aan voldoen.........................................30
Getuigenbewijs moet wettelijk zijn togestaan..............................................................30
Het aanbod moet ter zake dienend zijn......................................................................30
Het bewijsaanbod moet uitdrukkelijk zijn gedaan en voldoende concreet en
gespecificeerd zijn......................................................................................................30
De rechter mag geen prognose geven over het bewijsaanbod...................................31
33. Enkele bevoegdheden met betrekking tot een bewijsaanbod in hoger beroep.........31
34. Aanbod tot tegenbewijs............................................................................................31
Hoofdstuk 9 Getuigenverhoor, deskundigenbericht en descente.......................................32
35. Getuigenverhoor en verschoningsrecht....................................................................32
Verschoningsrecht......................................................................................................32
Grondslag professionele verschoningsrecht...............................................................32
(Afgeleid) verschoningsrecht......................................................................................32
Incidenteel verschoningsrecht....................................................................................32
Gang van zaken bij het getuigenverhoor....................................................................32
Verdere verloop.......................................................................................................... 33
Waardering................................................................................................................. 33
36. Beperkte bewijskracht van de partijgetuigenverklaring.............................................33
Partij in de zin van art. 164 lid 2 Rv............................................................................33
2
, ‘Door haar te bewijzen feiten’.....................................................................................33
Week 3a – Bewijsmiddelen: deskundigen, descente & voorlopige bewijsverrichtingen.........34
Hoofdstuk 9 Getuigenverhoor, deskundigenbericht en descente.......................................34
37. Deskundigen............................................................................................................ 34
Inleiding...................................................................................................................... 34
Benoeming en opdracht..............................................................................................34
Kosten........................................................................................................................ 34
Werkwijze...................................................................................................................35
38. Medewerking partijen aan deskundigenonderzoek...................................................35
39. Descente..................................................................................................................35
Hoofdstuk 11 Voorlopige bewijsverrichtingen....................................................................36
44. Voorlopige bewijslevering ex art. 186 e.v. resp. 202 e.v. Rv....................................36
45. Bewijsbeslag............................................................................................................ 36
Week 3b – Bewijsrecht internationaal & modernisering bewijsrecht......................................37
Hoofdstuk 13 Grensoverschrijdende bewijsverkrijging en internationaal bewijsrecht.........37
51. Verordeningen..........................................................................................................37
Verzoeken aan het bevoegde gerecht (de indirecte weg: het ‘doen horen’)...............37
Rechtstreeks verzoek: het ‘zelf horen’........................................................................37
52. Het Haags Bewijsverdrag.........................................................................................38
53. Internationaal bewijsrecht.........................................................................................38
Kamerstukken II 2019/20, 35498 3 (Memorie van toelichting)...........................................38
EU-Bewijsverordening soms toch exclusief.......................................................................39
Een kritische beschouwing over het Wetsvoorstel ter vereenvoudiging en modernisering
van het bewijsrecht............................................................................................................ 40
Week 4a en 4b – Hoger beroep............................................................................................41
Ambtshalve toetsing in hoger beroep.................................................................................41
Week 5a en 5b – Arbitrage....................................................................................................43
Aantasting van arbitrale vonnissen....................................................................................43
Week 6a en 6b – Beslag en executie....................................................................................46
Overzicht van privaatrechtelijke beslagvormen..................................................................46
Week 7b – Incidenten............................................................................................................49
De voorlopige voorziening hangende de bodemprocedure. De reikwijdte van art. 223 Rv 49
Mr. C. Assers Handleiding tot de beoefening van het Nederlands Burgerlijk Recht.
Procesrecht. 2. Eerste aanleg hoofdstuk 12......................................................................51
2
,Week 1a – Inleiding tot het vak en inleiding bewijsrecht
Civiel bewijsrecht voor de rechtspraktijk
Hoofdstukken 1, 2 en 10
Hoofdstuk 1 Inleiding
1. Plaats van het bewijsrecht; toepasselijkheid
Het civiel bewijsrecht is hoofdzakelijk geregeld in art. 149-207 Rv. De regels van het
bewijsrecht gelden niet alleen in eerste aanleg – inclusief de verzetsprocedure – maar ook in
hoger beroep (art. 353 lid 1 Rv) en voor zover toepasselijk in cassatie (art. 418a Rv). In het
kortgedingprocedure is het bewijsrecht niet van toepassing.
2. Wat is bewijzen?
Bij bewijzen gaat het om verificatie van specifieke en in het proces verkregen informatie. In
rechte noemt men een feit bewezen, wanneer de rechter tot de overtuiging is geraakt dat
gestelde feiten waar zijn. De rechter dient een redelijke mate van zekerheid omtrent het
bestaan van bepaalde feiten te hebben, een absolute zekerheid is niet vereist. In een civiele
procedure geschiedt bewijslevering in beginsel door partijen. Er geldt een vrije bewijsleer:
tenzij de wet anders bepaalt, kan in beginsel bewijs worden geleverd door alle middelen
(art. 152 lid 1 Rv) en de bewijskracht van bewijsmiddelen is aan het oordeel van de rechter
overgelaten (art. 152 lid 2 Rv). De partij die zich beroept op de rechtsgevolgen van door haar
gestelde feiten zal in beginsel alle feiten dienen te stellen die zijn vereist voor het intreden
van het door haar beoogde rechtsgevolg (art. 24 en 149 Rv).
Hoofdstuk 2 Uitgangspunt van bewijsrecht: art. 149 Rv
3. Art. 149 lid 1 Rv, eerste volzin
Art. 149 Rv formuleert het uitgangspunt van bewijsrecht. Als grondslag voor zijn beslissing
mag de rechter alleen die feiten gebruiken die in het geding aan hem ter kennis zijn
gekomen of zijn gesteld en die zonder of met bewijslevering naar zijn oordeel vaststaan. Op
grond van art. 149 Rv mag de rechter geen feiten aanvullen die niet zijn gesteld of gebleken,
tenzij deze aanvulling feiten van algemene bekendheid betreft of berust op algemene
ervaringsregels
(art. 149 lid 2 Rv). De rechter onderzoekt en beslist de zaak op de grondslag van hetgeen
partijen aan hun vordering of verweer ten gronde hebben gelegd (art. 24 Rv). Deze ‘feitelijke
grondslag’ ziet op de feiten die door een partij met het oog op een bepaald rechtsgevolg zijn
geselecteerd en ingeroepen. Art. 25 Rv gebiedt de rechter ambtshalve de rechtsgronden aan
te vullen. De rechter kan (en moet) een grond die of een verweer dat uit de vaststaande
feiten kan worden afgeleid maar niet door de belanghebbende partij is ingeroepen wel aan
zijn beslissing ten grondslag leggen indien het een rechtsgrond van openbare orde betreft.
Een norm van openbare orde moet de rechter altijd toepassen, ook als deze niet past binnen
de rechtsstrijd. De rechter moet bij de ambtshalve toepassing van normen die dwingend
recht, maar niet van openbare orde zijn wel binnen de feitelijke grondslag blijven. De rechter
mag onder omstandigheden kwesties ambtshalve aan de orde stellen, ook als het niet gaat
om recht van openbare orde. Dit is het geval als de kwestie, gelet op het voorgaande
processuele debat, voldoende voor de hand ligt.
2
, Rol van de rechter in verband met hoor en wederhoor
Op grond van art. 19 Rv mag de rechter in een civiele procedure slechts beslissen aan de
hand van stukken tot kennisneming waarvan en uitlating waarover aan partijen voldoende
gelegenheid is gegeven. Deze fundamentele regel van hoor en wederhoor brengt met zich
dat partijen voldoende moeten kunnen kennisnemen van een adequaat moeten kunnen
reageren op bescheiden die (kort) vóór of bij gelegenheid van een zitting, waarop zij aan de
orde komen, worden overlegd. Zolang het gaat om stukken waarvan de aard en de omvang
klaarblijkelijk geen beletsel vormen om daarvan binnen de beschikbare tijd kennis te nemen
en daarop adequaat te regeren, mag de rechter zonder meer aannemen dat aan deze eis is
voldaan. Hoor en wederhoor is beslissend voor de vraag in hoeverre stukken bij de
beoordeling worden betrokken. De uitleg van de gedingstukken is aan de feitenrechter
voorbehouden.
EU-recht
Het recht van de Europese Unie laat het in beginsel aan de interne rechtsorde van elke
lidstaat procedureregels vast te stellen voor vorderingen die worden ingesteld ter
bescherming van rechten die de justitiabelen aan de rechtstreekse werking van het
gemeenschapsrecht ontlenen. Dit geldt ook in het bijzonder voor de bewijsregels, met name
de regels inzake de verdeling van de bewijslast. Nationale bewijsrechtelijke bepalingen
zullen zo moeten worden uitgelegd en toegepast dat de beginselen van gelijkwaardigheid en
effectiviteit worden geëerbiedigd.
4. Art. 149 lid 1 Rv tweede volzin (ook wel: processuele waarheid)
Stelplicht
De partij die zich tegenover haar wederpartij beroept op bepaalde rechtsgevolgen, zal in
beginsel alle feiten dienen te stellen die benodigd zijn voor het intreden van het door haar
beoogde rechtsgevolg (vgl. naast art. 149 lid 1 tweede volzin ook art. 150 Rv). Aan de
bewijslast gaat de stelplicht vooraf. Voor de stelplicht zal te rade moeten worden gegaan bij
de materiële rechtsregels waaruit de ingeroepen rechtsgevolgen voortvloeien. Wie een
vordering instelt, zal de feiten moeten stellen die tot toewijzing van die vordering kunnen
leiden. Uit art. 24 Rv volgt dat het ‘bloot’ stellen van feiten onvoldoende is. De feiten moeten
op zodanige wijze met het beoogde rechtsgevolg in verband worden gebracht dat dit voor de
rechter en de wederpartij voldoende duidelijk is. Partijen moeten duidelijke, concrete en zo
mogelijk uitgewerkte en onderbouwde stellingen worden ingenomen (‘gemotiveerd stellen’).
Heeft de eiser te weinig gesteld, dan kan de rechter de vordering al om die reden afwijzen en
hoeft aan bewijslevering niet te worden toegekomen. Bewijslevering komt pas aan de orde
wanneer enerzijds voldoende is gesteld en anderzijds voldoende is betwist. Of stellingen
voldoende zijn onderbouwd, dient mede te worden bezien in het licht van wat de wederpartij
daar tegenin heeft gebracht. Wanneer een rechtsregel hoge eisen stelt voor de
totstandkoming van een rechtsgevolg, impliceert dit ook hoge eisen aan de stelplicht. Eiser
moet de door gedaagde naar voren gebrachte preprocessuele verweren in de dagvaarding
vermelden, alsmede de bewijsmiddelen en de getuigen waarmee hij zijn reactie op de
preprocessuele verweren kan ondersteunen (de substantiërings- resp. bewijsaandraagplicht
van
art. 111 lid 3 Rv).
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper RamonavW. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,48. Je zit daarna nergens aan vast.
