Samenvatting Recht 4 Ontslagrecht 20/21 blok 4
1. Inleiding ontslagrecht
Arbovk tot stand brengen: d.m.v. aanbod en aanvaarding (eenzijdige rechtshandeling) ontstaat een
overeenkomst (meervoudige rechtshandeling).
Koopovereenkomst: koper en verkoper hebben beide eenmalig verplichtingen, van crediteur
naar debiteur (bv: koop ovk auto).
Duurovereenkomst: een afspraak waarbij partijen zich tot een voortdurende prestatie hebben
verbonden, of tot een aantal prestaties verspreid over een langere periode (bv: huur, arbeid,
service – en distributieovk).
Beëindiging arbovk: een (of beide) partijen kunnen de arbovk willen eindigen (bv: wn door het
vinden van een andere baan, wg door economische, technische of organisatorische redenen of in de
persoon gelegen redenen: bv niet goed functioneren).
1.1. Manieren waarop een arbovk beëindigd kan worden: “gesloten systeem van het ontslagrecht”
Beëindiging van de arbovk met procedure o.g.v. art 7:669 lid 1 BW: (W1 - W4)
1. Opzegging door een van de partijen: eenzijdige rechtshandeling door wil en verklaring van wn
(opzegtermijn) of wg (d.m.v. instemming van de wn of bv met een ontslagvergunning van het
UWV)
2. Ontbinding door kantonrechter: de kantonrechter besluit in een beschikking om de arbovk te
ontbinden d.m.v. een uitspraak (uitspraak van een 3 e).
Beëindiging arbovk zonder procedure o.g.v. art 7:671 lid 1 BW & art 7:670b lid 1 BW: (vanaf W5)
1. Opzegging middels een beëindigingsovereenkomst: de arbovk wordt beëindigd door een
tweezijdige rechtshandeling (een van de partijen neemt het initiatief) o.g.v. art 7:670b lid 1 BW.
2. Opzegging met instemming van de wn: door een eenzijdige rechtshandeling (ik zeg de arbovk op)
wordt de arbovk opgezegd met instemming van wn o.g.v. art 7:671 lid 1 BW.
3. Einde van rechtswege: de arbovk eindigt door het verstrijken van de overeengekomen periode
(ketenregeling: contract van bepaalde tijd).
4. Dood werknemer: bloot rechtsfeit o.g.v. art. 7:674 BW (variant einde van rechtswege).
5. Tijdens proeftijd
6. Ontslag op staande voet
2. Beëindiging van de arbovk met procedure: “Opzegging door een van de partijen”
We spreken van opzegging als:
De wg in feite tegen de wil van de wn, de arbovk wil beëindigen bv wegens bedrijfseconomische
redenen, tijdens proeftijd of wegens dringende reden
De wn de arbovk wil beëindigen (of de wg dat nou wil of niet): bij een contract voor bepaalde tijd
zonder een beding van tussentijdse opzegging kan de wn niet zomaar het contract opzeggen
Er bestaan regels m.b.t. opzegging: deze regels zijn gericht op bescherming van de partij die (in
beginsel) voortzetting van de arbovk wenst. Wn heeft meer bescherming dan wg, maar ook de
wg moet bv een zekere periode worden gegund, om naar een ander wn opzoek te gaan (bv:
opzegtermijn)
Hoofdregel: zowel de wg als de wn kunnen de arbovk ten alle tijd opzeggen (art. 7:669 en 7:667
lid 6 en 7:677 BW), de opzegging is rechtmatig. Echter, de opzegging partij moet op correcte
wijze opzeggen. Zo niet dan wordt hij schadeplichtig jens de ander, de opzegging is dan
onrechtmatig/onregelmatig. Met of zonder procedure?
Opzegging door een der partijen o.g.v. art. 7:667 BW:
Arbovk voor bepaalde tijd: art. 7:667 lid 1 BW, einde van rechtswege (ketenregeling)
Arbovk voor onbepaalde tijd: art. 7:667 lid 6 BW, opzegging nodig
1
,Art. 7:669 lid 1 BW, (opzegging door werkgever): opzeggen (beëindigen) kan als wg daarvoor een
“redelijke grond (lid 3)” heeft waarbij herplaatsing van de wn (al dan niet met scholing) in een andere
passende functie niet mogelijk is of niet in de rede ligt.
(Art. 669 Lid 7 BW en art. 7:676 BW) dit art. geldt niet tijdens de proeftijd
(Art. 7:670 BW & art. 7:670a BW): er zijn uitzonderingen/opzegverboden (bv: tijdens ziekte)
Art. 7:669 lid 3 sub a BW: “redelijke grond”: het vervallen van arbeidsplaatsen als gevolg van de
beëindiging van de werkzaamheden van de onderneming, of het, over een toekomstige periode van
tenminste 26 weken bezien, noodzakelijkerwijze vervallen van arbeidsplaatsen als gevolg van het
wegens bedrijfseconomische omstandigheden treffen van maatregelen voor een doelmatige
bedrijfsvoering.
Uitleg:
Binnen een organisatie 1 of meer arbeidsplaatsen vervallen
Betreft gehele onderneming of deel ervan
Betreft duurzaam verval van arbeidsplaatsen (tenminste half jaar verval van die arbeidsplaats)
Als gevolg van bedrijfseconomische omstandigheden
In verband met maatregelen gericht op doelmatige bedrijfsvoering
2.1.Schriftelijke instemming
Art. 7:671 lid 1 BW: de wg kan niet rechtsgeldig opzeggen zonder schriftelijke instemming van de wn
tenzij (bv)
(Sub A): toestemming UWV (bv bij bedrijfseconomisch ontslag)
(Sub B): tijdens proeftijd
(Sub C): Ontslag op staande voet
Pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt
Art 7:671 lid 1 BW: opzeggen zonder schriftelijk toestemming kan wel bij de arbeidsverhouding van:
Persoonlijke huishoudelijke hulp
Bestuurders (sub e)
Geestelijken
Docenten
2.2.Ontslag op tegenspraak/ontslag met juridische procedure
Uitgangspunt: instemming moet maar wordt niet gegeven of wg wil instemming niet vragen i.v.m.
bedrijfseconomische redenen.
“Preventieve toets”: o.g.v. art 7:671a lid 1 BW: een onafhankelijke 3e deskundige moet toetsen of
de arbovk beëindigd mag worden, dit kan plaats vinden door:
(1) Het UWV: o.g.v. art 7:669 lid 3 sub a of b voor opzegging m.b.v. ontslagvergunning of instemming
wn
(2) De kantonrechter: ontslaggronden o.g.v. art. 7:669 lid 3 sub c t/m i voor ontbinding (in de
persoon van de wn gelegen)
2.3.Procedure UWV
Alvorens de arbovk op te zeggen o.g.v. (a – grond) bedrijfseconomische reden of (b – grond)
langdurige ziekte moet de wg het UWV verzoeken toestemming te verlenen. Deze toestemming
wordt ook wel ontslagvergunning genoemd.
Het UWV toetst o.g.v. art 7:669 lid 3 sub a en b & lid 5 sub a en b BW:
(1) Aanwezigheid van een redelijke grond:
(Sub A) Bedrijfseconomisch ontslag: specifieke regels in de ontslagregeling
(Sub B) Langdurige arbeidsongeschiktheid: ongeschiktheid aannemelijk maken, periode van 104
weken verstreken, aannemelijk maken dat binnen 26 weken geen herstel zal optreden
2
,(2) Herplaatsing mogelijk:
Er zal binnen redelijke termijn geen mogelijkheid zijn, evt. m.b.v. scholing, tot herplaatsing in een
ander, dan wel aanpaste functie binnen of buiten de organisatie o.g.v. art 9 en 10
Ontslagregeling
Ontslagvergunning: in de procedure bij het UWV waarin de wg toestemming vraagt om de arbovk op
te zeggen, zal het UWV de aanvraag toetsen. Afhankelijk hiervan wordt de toestemming wel of niet
gegeven.
UWV – procedure, onder ministeriele regelingen worden verstaan o.g.v. art 7:671a lid 8 BW:
(1) (2.25) Regeling UWV-ontslagprocedure: procedure die het UWV volgt t.a.v. een aangevraagde
ontslagvergunning (bv formulieren, de aanvraag, etc.).
Art 4 Regeling UWV-ontslagprocedure: “hoor en wederhoor, zienswijze en verweer”. De wn
krijgt 2 weken de tijd zich te verweren. Vervolgens kan het UWV de wg gelegenheid geven te
reageren op het verweer van de wn. Hierop kan de wn als laatste reageren.
Art. 6 Regeling UWV ontslagprocedure: “ontslag adviescommissie”. Het UWV legt het verzoek
van de wg, het verweer van de wn en eventueel reacties daarop (het gehele dossier), voor aan
ontslag adviescommissie. In de ontslag adviescommissie zitten vertegenwoordigers van de wg en
wn. Het advies weegt mee in het eind besluit van het UWV.
(2) (2.26) Ontslagregeling: inhoudelijke criteria (bv regels m.b.t. redelijke grond en herplaatsing)
Het UWV hanteert een algemene toetsingsmaatstaf: mogelijkheden en belangen van zowel wn
als wg worden tegen elkaar afgewogen o.g.v. art 7:669 lid 1 en lid 3 BW: “redelijke grond”
2.4.Schema “opzegging na verkregen ontslagvergunning”
Aanvraag ontslagvergunning door wg per formulier
UWV toetst of aanvraag volledig is
Zodra volledig: wn krijgt gelegenheid verweer te voeren
Toetsing ontslaggrond door UWV (bv a/b – grond)
Eventueel nog toetsing door ontslagcommissie
Verlenen toestemming
Opzeggen door de wg (binnen 4 weken) – met inachtneming opzegtermijn minus proceduretijd
Einde dienstverband wn
Eventueel procedure bij kantonrechter herstel of billijke vergoeding (hoger beroep/cassatie)
2.5.Werknemer werkt niet mee
Indien een wn voor onbepaalde tijd in dienst is en de wg wil het contract opzeggen, maar de wn
werkt niet mee, dan moet de wg:
(1) Tenminste één redelijke grond volledig onderbouwen en aantonen o.g.v. art. 7:669 lid 3 BW
Redelijke grond:
A-grond: bedrijfscommissie redenen (toestemming UWV), lid 3 sub a
B-grond: langdurige ziekte (toestemming UWV), lid 3 sub b
Lid 3 sub c t/m i gronden: overige in de persoon van de wn gelegen redenen (kantonrechter): bv
disfunctioneren, verwijtbaar handelen en/of verstoorde arbeidsrelatie, frequent ziekteverzuim
Bij beide gevallen zou er een transitievergoeding betaald moeten worden
(2) Aantonen dat herplaatsing niet mogelijk is (binnen redelijke termijn: gelijk aan de opzegtermijn,
al dan niet m.b.v. scholing, in passende andere functie)
Uitzondering: verwijtbaar handelen wn
3. Beëindiging van de arbovk met procedure: “Opzegging door een van de partijen” -
bedrijfseconomisch ontslag
3
, Art. 7:671a lid 1 en 2 BW: contracten voor onbepaalde tijd en bepaalde tijd met tussentijds
opzegbeding, gaan altijd via het UWV (lid 1) (of via cao-commissie, lid 2) als die bij cao is
aangewezen).
“Hoofdregel”: contracten voor bepaalde tijd kan je normaliter niet opzeggen, tenzij er een
tussentijds opzegbeding aanwezig is.
Tenzij:
Wn stemt in met opzegging
Wn onderhandelt over een beëindigingsovereenkomst
3.1.Wat moet de wg doen om ontslag vanwege bedrijfseconomische redenen voor elkaar te krijgen?
Drie zaken die de wg moet doen om toestemming te krijgen via het UWV:
(1) Bedrijfseconomische reden aannemelijk maken o.g.v. art 7:669 lid 3 sub a BW
(2) Afspiegelingsbeginsel toepassen, tenzij afspraak met vakbonden CAO o.g.v. art. 7:669 lid 5 sub b
BW
(3) Herplaatsing inspanning aantonen o.g.v. art. 7:669 lid 3 sub a BW
(1) Art. 7:669 lid 3 sub a BW: “bedrijfseconomische reden aannemelijk maken”
Een ontslaggrond die niet gelegen is in de persoon van de wn is het ontslag wegens
bedrijfseconomische reden (wn heeft hier dus geen invloed op, dit is dus geen ontslag o.g.v. bv
disfunctioneren/verwijtbaar handelen, verstoorde arbeidsrelatie). Dit betreft vaak meerdere
ontslagen (vaak collectieve ontslagen: meer dan 20 wn’s in een regio)
Betekenis bedrijfseconomische reden: economische, technische of organisatorische reden
(ETO), waardoor structureel (tenminste 26 weken) één of meer arbeidsplaatsen verdwijnen.
“Structurele situatie”: als de wg stopt met (een deel van) het bedrijf of als aannemelijk is dat de
arbeidsplaatsen niet terugkomen binnen een periode van een half jaar na beslissing van het
UWV.
Toetsing bedrijfseconomische reden (marginale toetsing): ondernemer (wg) bepaald zelf welke
maatregelen hij moet treffen in het kader van doelmatige bedrijfsvoering (lid 3a).
Oftewel, het UWV gaat niet op de stoel van de ondernemer (wg) zitten maar de ondernemer
(wg) moet wel aangevoerde redenen onderbouwen (bv: financiële stukken, prognoses,
winst/verlies rekening, omzetcijfers, bedrijfsordes die niet zijn doorgegaan), daarbij moet de wg
ook aantonen dat hij/zij alternatieven heeft onderzocht om ontslag te voorkomen.
Het UWV kan de bedrijfseconomische reden ook toetsen bij een zelfstandig bedrijfsonderdeel:
voorwaarde is dat het verval van arbeidsplaatsen ten goede komt aan een doelmatige
bedrijfsvoering (het bedrijf mag dus een afdeling reorganiseren, terwijl het bedrijf als geheel
winst maakt)
Het UWV maakt onderscheid in (ETO-regeling):
1. Slechte/verslechterende financiële situatie
2. Werkvermindering: bv ordes die misgelopen zijn
3. Technologische veranderingen: in een branche/sector: bv arbeid die nu door robots wordt
uitgevoerd waardoor arbeid met de hand verdwijnt
4. Organisatorische veranderingen: bv dat de core business van een organisatie gewijzigd wordt,
een bedrijf wil nieuwe markten aanboren
5. Beëindiging van (een deel van) de bedrijfsactiviteiten: zaken die minder rendabel zijn uitbesteden
6. Bedrijfsverhuizing
7. Vervallen van (loonkosten) subsidie: subsidies die bedoeld zijn om het aantrekkelijk te maken
voor een wg om bepaalde groepen in dienst te nemen/houden (bv arbeidsgehandicapten). Op
het moment dat een loonkostensubsidie wegvalt kan het de marges flink onder druk zetten.
Let op!
Voor aantonen van bedrijfseconomische reden hoeft er dus niet per se sprake te zijn van een
financiële noodzaak (bv op de rand van faillissement staan).
4
