lOMoARcPSD|2697772
Ondernemen met informatie
HOOFDSTUK 1. ORGANISATIES FUNCTIONEREN MET INFORMATIE
1.1 De organisatie
Een organisatie bestaat omdat het voorziet in een behoefte (dienst of product). Elke organisatie zal ervoor moeten
zorgen dat de diensten of producten die de klant vraagt ook werkelijk worden gerealiseerd. Het is het
transformatieproces dat die producten of diensten tot stand brengt.
1.1.1 Organisaties in soorten
Organisatie: een samenwerkingsverband van mensen, die met de hun ter beschikking staande hulpmiddelen, één of
meer gemeenschappelijke doelen proberen te realiseren.
Profitorganisatie: een op winst georiënteerde organisatie of ook wel bedrijf of onderneming.
o ‘business to consumer’: bedrijven die direct zakendoen met consumenten.
o ‘business to business’: bedrijven die alleen maar zakendoen met andere bedrijven.
Non- profitorgansatie: een organisatie zonder winstoogmerk.
o ‘gouvermentele organisaties’: de overheid met haar verschillende overheidsinstanties die worden
gefinancierd met belastinggeld.
o ‘non-gouvermentele organisaties’: organisaties die hun geld krijgen van de overheid of uit giften.
1.1.2 Transformatieproces
Al die organisaties verwerven productiefactoren, zoals arbeid, grondstoffen, kapitaal en informatie en zetten deze om
in producten of in een aantal diensten. Dit omzettingsproces wordt ook wel transformatieproces genoemd. De
uitvoer, het eindresultaat van het transformatieproces, wordt als geproduceerde producten of diensten geleverd aan
de klant.
1.2 Uitvoering in bedrijfsprocessen
In elke organisatie vinden transformatieprocessen plaats, maar daarmee is nog geen inzicht verworven in het
functioneren daarvan. De werkzaamheden worden door verschillende mensen in uiteenlopende functies, op
verschillende niveaus en met een grote verscheidenheid aan hulpmiddelen uitgevoerd. Om zicht te hebben op hoe de
werkzaamheden in de organisatie verlopen en hoe ze van elkaar afhankelijke zijn, worden deze gestructureerd in
bedrijfsprocessen. De bedrijfsprocessen zorgen ervoor dat de transformatie ook werkelijk plaatsvindt.
1.2.1 Bedrijfsprocessen
Een manier om de gang van zaken van een organisatie te doorgronden is het kijken naar de bedrijfsprocessen, daarin
wordt de afhandeling van zaken in die organisatie uitgevoerd. Je kunt een organisatie en haar functioneren dus via de
bedrijfsprocessen heel effectief vastleggen en leren begrijpen.
Bedrijfsproces: is een, op het realiseren van een specifiek doel gerichte, aaneenschakeling van activiteiten die in een
organisatie worden uitgevoerd. Het te realiseren doel is het verrichten van diensten of de productie/ levering van
goederen voor een klant. Bij de uitvoering van het bedrijfsproces staat de behoefte van de klant centraal en dus niet
de belangen van de verschillende afdelingen binnen de organisatie waar de activiteiten uit het proces worden
uitgevoerd. Voorbeelden: verkoopproces, inkoopproces, productieproces, financieel proces, marketingproces.
1.2.2 Soorten processen
Elke organisatie is gericht op het realiseren van doelen. De doelstellingen worden geformuleerd door het
management en vertaald in het te voeren beleid. De doelen kunnen slechts worden bereikt als de bedrijfsprocessen
op een effectieve en efficiënte wijze worden uitgevoerd. Om het bedrijfsproces uit te kunnen voeren, is het een en
ander nodig; het moet gemanaged worden. Die besturing op zichzelf is ook weer een proces.
De processen in een onderneming worden dan ook ingedeeld in operationele processen en bestuurlijke processen. De
operationele processen omvatten de uitvoerende activiteiten binnen de organisatie. De operationele processen
worden weer onderverdeeld in:
1. Primaire processen
De primaire processen omvatten die activiteiten waaraan de onderneming haar bestaansrecht ontleent. De
primaire processen brengen de producten en diensten van de onderneming voort, het levert het geld op. Alle
handelingen die een directe bijdrage leveren aan invoer, productie en uitvoer van het product en de dienst
worden tot de primaire processen gerekend.
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting (rlm.pijnenburg@gmail.com)
, lOMoARcPSD|2697772
2. Secundaire processen
Dit zijn de activiteiten die de primaire processen ondersteunen en aan de gang houden. Een onderneming kan
namelijk niet alleen functioneren door middel van primaire processen; deze moeten ondersteund worden.
De bestuurlijke processen sturen de operationele processen aan, zodat ook werkelijk de gewenste resultaten worden
bereikt. De bestuurlijke processen bestaan onder andere uit:
Strategievorming: een beeld van de toekomst wordt geschetst en de doelen worden bepaald.
Afstemming: de primaire en secundaire processen worden op een zodanige wijze op elkaar afgestemd, dat de
gestelde doelen gehaald kunnen worden.
Structurering: de benodigde mensen en middelen worden beschikbaar gesteld en verdeeld over de verschillende
bedrijfsprocessen.
Procesbeheersing: het zorgen voor het doelgericht en doelmatig laten verlopen van de operationele
bedrijfsprocessen. De beheersingsactiviteiten zijn: plannen, meten, vergelijken en bijsturen (PDCA).
1.3 Informatie: het bindmiddel
Alleen door een goede interne afstemming kan een bedrijfsproces naar behoren functioneren. De informatie die
uitgewisseld wordt tussen de activiteiten van een bedrijfsproces zorgt ervoor dat alles soepel verloopt. Zonder
gegevens kan een activiteit niet uitgevoerd worden. Activiteiten en bedrijfsprocessen produceren zelf ook informatie
die weer door anderen wordt gebruikt. Op deze manier is informatie dan ook weer het bindmiddel tussen de
verschillende bedrijfsprocessen in een organisatie en ook tussen bedrijfsprocessen van verschillende organisaties.
1.3.1 Informatie: de verbindende schakel binnen bedrijfsprocessen
Bij bedrijfsprocessen is afstemming van alle activiteiten binnen zo’n bedrijfsproces belangrijk. Afstemming betekent
dan, dat de betrokken medewerkers op tijd de juiste informatie krijgen om precies dat te kunnen doen wat van ze
verwacht wordt: de goede dingen doen, op de juiste manier, op het goede moment. Informatie is cruciaal voor het
kunnen uitvoeren van bedrijfsprocessen. Zonder gegevens kunnen de activiteiten van een bedrijfsproces niet worden
uitgevoerd. De uitgevoerde activiteiten brengen ook weer gegevens voort die in andere processtappen moeten
worden gebruikt. Het zijn als het ware de gegevens die de activiteiten van een bedrijfsproces aaneensmeden.
1.3.2 Informatie: de verbindende schakel tussen bedrijfsprocessen
Ook worden er gegevens tussen bedrijfsprocessen onderling uitgewisseld. De gegevensuitwisseling tussen
bedrijfsprocessen onderling maakt als het ware de organisatie tot een samenhangend geheel. Bedrijfsprocessen
binnen een onderneming hebben gegevens nodig die door andere processen in die organisatie geleverd worden. De
stroom van gegevens verbindt de bedrijfsprocessen aan elkaar.
Ditzelfde geldt ook wanneer bedrijfsprocessen de grenzen van een organisatie overschrijven omdat bedrijven
samenwerken aan het leveren van een product of dienst voor een klant. Het is dan weer de gegevensuitwisseling die
als het ware het netwerk van organisaties dat samenwerkt tot een geheel maakt.
1.4 Informatie binnen organisaties
Gegevens en informatie zijn net zo onmisbaar als financiën, personeel en materiële voorzieningen. Geen enkele
activiteit kan uitgevoerd worden zonder informatie. Het proces dat ervoor zorgt dat de goede gegevens op het goede
moment beschikbaar komen voor diegenen die dat nodig hebben, is de informatievoorziening.
1.4.1 Gegevens en informatie
Gegevens: feiten of gebeurtenissen die op een of andere wijze zijn vastgelegd en een representatie zijn van de
werkelijkheid. Ze dienen voor communicatie, interpretatie en verwerking door mensen of door computers. Onder
gegevens worden ook documenten over feiten of gebeurtenissen verstaan en vastleggingen van geluid en beeld.
Informatie: de betekenis die ontleend is aan de gegevens en verrijkt de kennis van degene die daaraan behoefte
heeft. Gegevens worden dus pas informatie als de persoon voor wie de gegevens bestemd zijn, deze gaat
interpreteren en gebruiken.
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting (rlm.pijnenburg@gmail.com)
, lOMoARcPSD|2697772
1.4.2 Model van de informatievoorziening
De informatievoorziening bestaat uit een groot
aantal handelingen die erop gericht zijn de juiste
gegevens op het goede moment aan de juiste
mensen of systemen te leveren. Die handelingen
vormen een proces dat bestaat de volgende
activiteiten.
Informatievoorziening: het systematisch verzamelen, vastleggen, bewaren en verwerken van gegevens, gericht op het
verstrekken van informatie ten behoeve van de uitvoering van activiteiten, besturing, besluitvorming en het realiseren
van de organisatiedoelen.
1.4.3 Geautomatiseerde informatievoorziening
Automatiseren: het inzetten van computers en computerprogramma’s bij het uitvoeren van activiteiten. De
computers zijn vrijwel altijd met elkaar verbonden in netwerken. De ontwikkelingen op dit terrein gaan razendsnel en
blijven maar doorgaan. Mede hierdoor is er een voortdurend proces gaande van efficiëntie-, effectiviteits- en
kwaliteitsverbetering van de informatievoorziening.
Efficiëntieverbetering wordt bereikt door de gegevensverwerking sneller en nauwkeuriger te laten
verlopen. Bij het verdergaande toepassen van geautomatiseerde hulpmiddelen zijn steeds minder
menselijke handelingen nodig. De computer voert de handelingen sneller en nauwkeuriger uit dan de mens.
Effectiviteitverbetering krijg je door beter in te spelen op de behoeften aan informatie op managementniveau,
zowel strategisch als tactisch, of op uitvoerend niveau.
Kwaliteitsverbetering wordt bereikt door de betrouwbaarheid en de presentatie van de verstrekte informatie te
vergroten. De inhoud en betrouwbaarheid van de informatie is bepalend voor de kwaliteit. Daarnaast kan de
kwaliteit verbeterd worden door een hogere service, zoals snelheid van dienstverlening.
1.4.4 Positionering van de informatievoorziening
De informatievoorziening heeft als doel de onderneming te ondersteunen door op het juiste moment en op de juiste wijze
met de juiste informatie te komen. In het verleden werd binnen de informatievoorziening vaak gebruikgemaakt van
ingewikkelde formulierenstromen en kaartenbakken. Tegenwoordig is de informatievoorzienig vrijwel volledig
geautomatiseerd. Hierbij wordt de ICT ingezet bij de uitvoering van de informatievoorziening. Er zal altijd goed nagedacht
moeten worden bij het inrichten van de informatievoorziening en de inzet van ICT daarbij. Een informatiekundige is een
professional die gespecialiseerd is in het op een goede manier inrichten van de informatievoorziening. Onder
informatiekunde wordt hier verstaan: de kennis van, het inzicht in en de vaardigheden op het terrein van de
informatievoorziening en het aanwenden van moderne informatie- en communicatietechnologie daarbij.
1.5 Soorten informatie
1.5.1 Krijgen en verstrekken van informatie
Het management van een onderneming kan alleen functioneren als het informatie krijgt over de activiteiten binnen
het bedrijfsproces en over de omgeving van het bedrijfsproces. Tegelijkertijd verstrekt het management op zijn beurt
informatie aan degenen die de activiteiten moeten uitvoeren en aan de omgeving. Ook mensen op uitvoerend niveau
kunnen niet zonder informatie van het management en informatie die komt uit de omgeving van de onderneming.
Het succes van een bedrijf hangt daarom voor een groot deel af van de beschikbare informatie.
De voor de werkzaamheden benodigde informatie kan zowel uit interne als uit externe bron worden gehaald.
Interne informatie: de informatie die voortkomt uit de activiteiten binnen het bedrijf.
Externe informatie: omvat alle informatie die een onderneming uit de omgeving vergaart. De omgeving van een
onderneming wordt gevormd door de bij de onderneming betrokken belanghebbenden.
Een onderneming krijgt niet alleen informatie uit de omgeving, zij verstrekt ook informatie aan die omgeving. Het is van
groot belang voor ondernemingen dat informatie snel geleverd wordt en betrouwbaar is. Er wordt steeds meer
geïnvesteerd om dit te realiseren en in stand te houden.
1.5.2 Onderscheid in de benodigde informatie
De binnen een bedrijf benodigde informatie is grofweg te onderscheiden in:
Operationele informatie: de informatie die bij het uitvoeren van de dagelijkse activiteiten nodig is.
Managementinformatie: de informatie die nodig is voor de diverse managementactiviteiten, wat onder meer
inhoudt het besturen van de uitvoerende activiteiten of het nemen van strategische en tactische beslissingen.
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting (rlm.pijnenburg@gmail.com)
, lOMoARcPSD|2697772
Informatie wordt gebruikt bij:
Het uivoeren van routinematige activiteiten.
Dit omvat de informatie die nodig is om een operationele activiteit uit te kunnen voeren.
Het nemen van beslissingen op uitvoerend of managementniveau.
Informatie is in verschillende situaties nodig als basis om een beslissing te nemen. Op alle niveaus binnen een
onderneming worden beslissingen genomen.
Ten behoeve van de besluitvorming wordt geprobeerd de werkelijkheid in modellen weer te geven en deze te
herleiden tot een aantal kengetallen. Kengetal: een weergave van een complexe werkelijkheid in een getal, op
basis waarvan een rationele beslissing kan worden genomen.
Het besturen van de uitoverende activiteiten.
Om activiteiten in een bedrijf te kunnen aansturen en bijsturen is eveneens informatie nodig. Stuurinformatie: de
informatie die het operationele proces en de mensen daarbinnen krijgen om de gewenste activiteiten uit te
kunnen voeren, zoals productieopdrachten en richtlijnen.
Er komt ook informatie vanuit het operationele proces terug naar het management. Er wordt verantwoording
afgelegd. Verantwoordingsinformatie: de informatie die vanuit de operationele processen gegeven wordt over
het verloop van de activiteiten.
Om de uitvoerende activiteiten te kunnen beoordelen, worden vaak streefgetallen gebruikt.
Streefgetal: een waarde die het doel aangeeft dat met de uitvoerende activiteiten moet worden bereikt. Dit
streefgetal is een norm die wordt vastgesteld voordat met de uitvoering van de activiteiten wordt begonnen. Als
om een of andere reden van deze norm wordt afgeweken, zal dit tot bijsturing leiden.
Gedownload door Dit is niet echt een samenvatting (rlm.pijnenburg@gmail.com)