Kwartiel 4: college 1 hormoonstelsel anatomie-fysiologie
Algemene werking van hormonen
Regulering van hormoonspiegels
Functies van hormonen waar je als VPK veel mee te maken krijgt:
ADH
Oxytocine
Schildklierhormoon
Corticosteroiden (+ toegepast als medicament)
Literatuur
Ross en Wilson
Heycop: 16.3
Farmacotherapeutisch Kompas(internet)
http://www.youtube.com/watch?v=1IQQPtyE7Lc&NR=1 (goed overzicht van het endocriene
systeem)
Achtergrond
Regulatie
Organen en orgaanstelsels:
Nauwe samenwerking
Functies op elkaar af stemmen
Het zenuwstelsel heeft daar vaste banen voor en het hormonale stelsel heeft daar hormonen voor.
(stoffen). Toch horen die twee bij elkaar, het is een eenheid. Het zenuwstelsel werkt ook met stofjes,
neurotransmitters. Soms zijn dit in het lichaam ook hormonen dus die twee lopen in elkaar over. De
stelsels worden wel gescheiden maar ze lijken op elkaar, ze werken beiden met stofjes maar de een
heeft een lange baan systeem.
Doel: lichaam als één geheel laten functioneren, orgaanstelsels op elkaar af stemt voor een bepaald
doel. (integratie!!)
Regulatie en coördinatie van deze processen:
Zenuwstelsel
nauwe samenwerking
Hormonale stelsel
‘Neuro-endocriene stelsel’
http://www.youtube.com/watch?v=g1U_HNi7sDU
je zag de schildklier afgebeeld met vier bijschildklieren (vier speldenknoppen) de functie is het
reguleren van calcium in het bloed. Want als calcium in het bloed niet goed is kunnen botten en
steunweefsel ontkalking krijgen, het kan crystallen in het bloed geven wat kan leiden tot nierstenen
of verkalking in de vaten. Het hart en hartspieren is calcium erg belangrijk, anders slechtere
spiercontracties in het hart en andere delen van het lichaam. Het hele lichaam lijdt aan een calcium
gebrek of te hoog gehalte. Het bijschildklierhormoon zorgt ervoor als er te weinig calcium in het
,bloed is, dat er meer wordt gemaakt. Dit wordt vandaan gehaald uit voeding, door het
bijschildklierhormoon wordt meer uit de darm opgenomen. En de lever heeft hier ook invloed op, je
moet niet te veel verspillen door het uit te scheiden via urine. Als je minder uit plast wordt het
gehalte in het bloed weer omhoog, door een feedback mechanisme wordt dit gehalte niet te hoog
maar wordt dit geremd. Als het gehalte te laag is wordt de calcium uit de botten vandaan gehaald en
dit kan leiden tot spontane fracturen.
Algemene werking hormonen
We hebben heel veel hormonen, meer dan 50 en die zitten verspreid door je hele lichaam. Iedere
mm uit je lichaam worden hormonen gemaakt. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen een
hormoonklier, dit zijn organen die echt hormonen maken (hypothalamus, schildklier, hypofyse etc)
we hebben ook hormoonproducerende cellen end ie zitten door je hele lijf. (bv histamine
producerende stellen bij ontstekingen) prostaglandine en remmers, bv. ibuprofen dit zijn ook
hormonen die door je hele lijf geproduceerd worden.
Hormonale stelsel:
- hormoon producerende weefsels
- Hormonen
Als het calcium in het lichaam laag is, gaat dit naar de nieren en wordt er calcium terug genomen.
Diezelfde stof gaat naar de spijsvertering waar ook calcium op wordt genomen. Het hormoon doet
zijn werking zelf niet maar stuurt andere cellen, hij brengt een boodschap over. Die cel gaat enzymen
maken die de boodschap uitvoeren. Een hormooncel/weefsel produceert een hormoon/stofje dat
andere cellen aanstuurt enzymen te maken om de taak uit te voeren. Hormonen zijn chemische
boodschapper stoffen.
Uit het dekweefsel ontstaan klieren, endocriene en exocriene klieren.
Geproduceerd in klieren/weefsels kliercellen
Er bestaan 2 soorten klieren:
Endocriene klieren ` Interne secretie (afgifte):hormonen!! Geven hun product af aan weefsel en
Bloed/vocht.
Exocriene klieren Externe secretie, geven hun product af aan de buitenwereld. Bv. zweet
en deze klieren hebben meestal ook een afvoerbuis. De inhoud van de
luchtwegen en de darm zijn ook exocriene klieren.
Endocriene klieren
Product wordt altijd direct aan bloed of lymfe (m.i.) afgegeven
geen afvoerbuis Interne secretie (hormonen)
Exocriene klieren
Product wordt direct aan het m.e. afgegeven
Wel afvoerbuis Externe secretie (bijv. Zweet, talg)
, Hormoonproductie door:
Endocriene klieren noemen we cellen die hormonen maken en die komen in de bloedbaan en die
gaan ergens anders hun functie uit oefenen. (zuivere endocriene klieren) we hebben ook
zenuwcellen die stofjes maken die uiteindelijk ook in het bloed komen en dat zijn eigenlijk
zenuwcellen maar die maken wel hormonen, dit wordt genoemd Neurosecretoire cellen,
bijvoorbeeld de hypofyse en hypothalamus.
Endocriene cellen
- Gespecialiseerde kliercellen
produceren 1 specifiek hormoon
- Neurosecretoire cellen
- Gespecialiseerde zenuwcellen
in contact met zenuwstelsel en kunnen hormonen aan bloed afgeven
- bijv. Hypofyse of hypothalamus
Hormoonklier:
- Verzameling endocriene kliercellen endocriene klier
- Hebben geen afvoerbuis (interne secretie)
Hormoonproductie > 10 plaatsen in lichaam
Sommige endocriene klieren produceren > 1 soort hormoon (bijv. Alvleesklier)
Elk hormoon heeft z’n eigen doelwitorgaan (bestaat uit cellen target cells die alleen voor dat
specifieke hormoon gevoelig zijn)
Indeling hormonen
o.b.v. chemische structuur en effect op doelwitcellen:
- Eiwithormonen: Peptidehormonen bv insuline
- Vettige stoffen (Steroïdhormonen, lijken op cholesterol)
Anabole steroïden: opbouwende hormonen (spierweefsel, skeletweefsel) afgeleid van het
mannelijke geslachtshormoon, dit zijn brutale hormonen. Een steroïd hormoon is vetachtig en komt
bij het celmembraan en die gaat daar dwars door heen. bv anabole steroïde dat de spieren doet
groeien. Dat hormoon neem je in, dit is oplosbaar en gaat door de wand van de spiercellen heen het
gaat naar het DNA toe, en geeft een teken dat hij eiwitten moet maken, dit worden enzymen en die
enzymen gaan spiervezels vormen. De spier krijgt meer spiervezels en wordt krachtiger.
Bijv:
- Geslachtshormonen
- Bijnierschorshormonen
Werking
Kan doelwitcel binnen gaan
Hormoon-receptor complex in celkern (DNA)
Signaal voor DNA om productie v/e bepaald eiwit te remmen of te starten
http://www.youtube.com/watch?v=oOj04WsU9ko