Kern: waarom is de notaris op aarde?
Centraal: perspectief van het notaris. Door zijn ogen gaan we naar het recht kijken. En wat is zijn
rol hierin?
Functionarissen in het rechtsverkeer
- rechter
- Griffier
- Lid openbaar minsiterie
- Advocaat
- Gerechtsdeurwaarder
- Notaris
Extra: hou in je achterhoofd dat er verschillen en overeenkomsten tussen die functionarissen zijn.
In het algemeen kun je zeggen dat de notaris het nodige gemeen heeft met het
gerechtsdeurwaarde.
Kerntaken en rol van de notaris in het rechtsverkeer
1. Bevordering van de rechtszekerheid: dat gaat over de voorspelbaarheid in het
rechtsverkeer. Kunnen mensen zeker zijn van wat er gebeurt? Of dat een bepaalde werking
heeft, of daar waarde aan toegekend kan worden? En daarbij rechtszekerheid geeft en
vertrouwen. Vertrouwen maakt dat de samenleving draait.
2. Rechtsbescherming van a) de partijen bij de akte ( bijvoorbeeld: Koper tegenover de
verkoper. Hij moet de partijen tegenover elkaar beschermen.) b) derden. Personen die niet bij
hem aan tafel komen maar die toch een of andere manier een bang hebben bij wat partijen
tijdens een overeenkomst vast stellen.
3. Modern times. De notaris als poortwachter van het financiële systeem. Beschermer van
maatschappelijke belangen? Ook crime fighter? notaris moet ervoor zorgen dat de
financiele systeem sterk blijft en dat er niet gefraudeerd wordt. Notaris moet waker voor
criminaliteit.
De notaris is ambtenaar I
- maar geen overheidsorgaan of- vertegenwoordiger NJ 2009/488 Helibron/Rensa groep
(deurwaarder) (de rechtspersoon handelt dmv organen. De notaris is geen onderdeel van de
overhuid en dat is in de bovenstaande arrest uitgemaakt. Van belang bij de vraag ‘wat als de
notaris een fout maakt en partijen willen hem daaraan aanspreken. Moeten ze dan bij hem zijn
of moeten ze bij de staat de Nederlanden zijn.
- Notaris is wel een bestuursorgaan in de zin van art 1:1 lid 1 sub b AWB, want ‘met enig
openbaar gezag bekleed’. De awb is in beginsel van belang bij de notaris.
- Bijv. Art 2.4 Awb wel van toepassing: verbod van vooringenomenheid en
belangenvestrengeling (dezelfde wet maar uitgebreider zie je bijv. Ook bij notariswet art.
17 lid 1 Wna).
- Zie echter 16a Wna voor het hoofdregel van art 17 lid 1 Wna. : de hoofdregel is dat de Awb
niet van toepassing is op de notaris. Zie dan ook dat bepaalde gedeeltes zijn uitgezonderd.
Extra: de rechter, griffier, lid openbaar ministerie, notaris en gerechtsdeurwaarder zijn
ambtenaren. Een advocaat is dat niet.
Art 17 lid 1 Wna: de notaris oefent zijn ambt in onafhankelijkheid uit en behartigt de belangen
van alle bij de rechtshandeling betrokken partijen op onpartijdige wijze en met de grootst
mogelijke zorgvuldigheid. : je gaat je mening vormen nadat je genoeg informatie hebt.
Artikel 16 a Wna: De artikelen 2:1 en 2:2 en de hoofdstukken 3, 4, en 9 van de Algemene wet
bestuursrecht zijn niet van toepassing op de wettelijke werkzaamheden en de werkzaamheden
die de notaris in samenhang daarmee pleegt te verrichten en op de weigering deze te verrichten.
Pagina 1 van 32
,De notaris is ambtenaar II
- Dataverschaffer voor overheid (registratie, N -> KvK -> Wet controle rechtspersonen,
openbare registers/ kadaster, UBO-register, CTR, huwelijksgoederenregister, etc) hij geeft
de informatie heel veel waardevolle informatie. De notaris registreert heel veel informatie. Hij
doet dat bijvoorbeeld bij de KvK. De notaris van de KvK. Uit de informatie van de KvK put de
overheid in het kader van controle rechtspersonen. Bijvoorbeeld bij verdachte moeten ze
toegang hebben uit informatie. De notaris hoeft ook de openbare registers. Als A een onroerend
goed overdracht aan B moet er niet alleen een leveringsakte komen in de praktijk. Die moet ook
worden ingeschreven in de register. En in de kadaster is het zichtbaar voor de burgers. UBO-
register: het uiteindelijke belanghebbende register van rechtspersonen zal mede-gevuld worden
door de notaris. Register waarin je kunt zien wie er uiteindelijk belang heeft bij een bepaalde
rechtspersoon. bijvoorbeeld: Wie is er uiteindelijk wie zeggenschap heeft bij een BV?
- Onbezoldigd ontvanger (overdrachtsbelasting, ruim 2,7 miljard in 2017) als een ontroerend
goed naar a en b wordt overgedragen dan kan dat een belastbaar feit zijn voor de wet op
belastingen van het rechtsverkeer. En de overdracht van een huis leidt tot een heffing van 6%
overdrachtsbelasting. De notaris gaat dat bedrag innen en gaat dat bedrag overdragen aan de
staat van Nederland. Op die manier haalt hij miljarden voor de overheid. Belastinggeld die de
overheid krijgt zonder dat de overheid daar inningskosten voor hebt.
- Criminilaliteitsbestrijding Wwft: wet ter voorkoming van witwassen en het financieren van
terrorisme. Daarin heeft de notaris een taak in.
De notaris is ambtenaar III
- art 3:270 BW: Beheer in koopprijs krachtens eigen recht N, mede in belang debiteur hij
beheert de koopprijs. Als iemand zijn geldlening die hij heeft gekregen van de bank niet kan
betalen. En de bank heeft daar een zekerheidsrecht opgedwongen, namelijk hypotheek. Dan
heeft de bank het recht om het ontroerend goed te verkopen. Hij kan daarbij zelf gebruik maken
van het recht parate executie. Bank gaat daarmee aan de slag, hij verkoopt het in het openbaar.
En dan komt er een koopsom die de koper betaald. De notaris neemt dan dat koopsom onder
zich en kijkt vervolgens wat hij met die koopsom moet doen. Hij moet het dan uitbetalen aan de
bank en misschien is de debiteur geïnteresseerd, maar er zijn ook beslagleggers. (tweede en
derde hypotheekhouders) de notaris bepaalt aan wie het geld naar toe moet.
- Clerrical error akte. Uitdrukking van de zelfstandige bevoegdheid die ee notaris heeft om
verbetering aan te brengen aan aktes die zijn gemaakt en ondertekend door te partijen. En als
dat gebeurt is dan heeft de notaris zelfstandig de bevoegdheid om verbeteringen aan te maken
als het gaat om kennelijke misslagen of fouten. Zelfstandig, want hij hoeft de partijen hier niks
voor te vragen.
- mogelijkheden/ verplichtingen tot dienstweigering : als regel dienst moet nemen maar soms
die ook moet weigeren. Hij heeft een ministerieplicht. Een plicht om zijn diensten te verlenen en
onder omstandigheden moet hij diensten weigeren.
- Wet voorkeursrecht gemeenten: N houdt toezicht op naleving (art. 24 lid 1 Wvg): als de
gemeente zijn hand wilt leggen op onroerende goed. Dan moet de ontroerend goed eerst
aangeboden worden aan de gemeente en de notaris moet daarop toezicht houden.
- Splitsing in appartementsrechten alleen mogelijk met voetverklaring N (art 27 Hvw 2014)
splitsing alleen mogelijk als er er onder een akte van de akte van de notaris verschijnt. De
notaris moet toetsen of er een vergunning is als dat een vereiste is.
Extra: Notaris heeft een eigen rol in de rechtsorde. Aan de laatste twee punten kun je zien dat de
notaris een hele directe overheidstaak uitvoert. De notaris ontleent zijn gezag aan de overheid en
hier zie je ook dat hij specifiek voor de overheid wordt ingeschakeld.
De notaris is ondernemer
- is openbaar gezag aan een privaatrechtelijke instelling voor de hand liggend? Nee, art 4
Kaderwet Zelfstandige Bestuursorganen, maar kan onder voorwaarden wel.
- Een ambtenaar die niet door de overheid wordt betaald
- Sinds de wetswijziging van 1999 vrije tarieven in het notariaat. De wetgever heeft toen een
wetswijziging ingevoerd dat heeft geleidt naar vrije tarieven in het notariaat.
Extra: een verschil met de andere functionarissen is dat de notaris niet wordt betaald door
overheid. Hij krijgt geen cent voor het innen van belasting zoals boven genoemd maar hij krijgt
überhaupt ook geen geld van de overheid. Dat maakt hem een zeer a-typische overheid.
Pagina 2 van 32
,domeinmonopoliepositie: de notaris heeft het alleenrecht van vertoning op bepaalde gebieden.
Een akte van levering van registergoederen, akte van huwelijksvermogensrecht of een akte van
uiterste wil kan alleen een notaris opmaken. Dat zijn domeinen (gebieden) waarin een notaris een
monopoliepositie heeft. (een advocaat, gerechtsdeurwaarder of een belastingadviseur kan dat
niet)
verschoningsrecht: als d notaris voor de rechter komt zich te onthouden van het geven van
antwoorden. Hij mag dan geheimhouding betrachten. Hij hoeft tegenover de rechter geen
getuigenis afleggen. (betrekkelijk privilege)
Voor wat hoort wat: omdat de notaris zo een beschermende positie heeft moet hij het ene ander
ervoor doen. Hij moet het aan de samenleving terug geven.
Wat geeft de notaris aan de samenleving ervoor terug?
Kernwaarden van een notaris: deskundigheid en integriteit (= je wordt niet notaris zonder dat je
een psychotische toets hebt gedaan of je wel geschikt bent voor het vak)
Exoneratie niet onbeperkt mogelijk: hij mag zich niet onbeperkt vrij tekenen voor
aansprakelijkheid. Hij mag niet zeggen ‘als ik een schade veroorzaak boven 2500, dan moet u niet
bij mij zijn’. Dat mag een willekeurige burger veel makkelijk maar een notaris mag dat tot op een
hoogte.
Verzekeringsplicht: verzekering van huis tot aan huwelijksvoorwaarden moet worden overlegd
met de toezichthouder.
Verslaggeving: verslag geven over wat hij onder zich heeft.
Scholingsverplichting: verplicht om diensten te verlenen.
VGB en tuchtrecht (ontzetting): beroeps en gedragsregels. Als de notaris dat niet behoorlijk
naleeft dan zal de tuchtrechter een oordeel vellen over zijn handelingen
Kwaliteitsrekening: er is een regeling over het beheer van gelden. Als een notaris beheer van
gelden over derde …
Taak en rol van de notaris in het rechtsverkeer
- expectation gap? Wat verwacht de maatschappij van N? En met welke middelen is hij
toegerust? Er wordt heel veel verwacht van de notarissen maar we behoren ons af te vragen
wat heeft de notaris aan instrumenten om het waar te maken.
Pagina 3 van 32
, - Voorbeeld verhouding kosten dienstverlening N (Een HEMA testament voor 125 incl., een
akte van levering bij de goedkoopste notaris.nl voor 225) en wat daar redelijkerwijs voor
kan worden verwacht (onbegrensde aansprakelijkheid?)
Belang van rechtszekerheid is rechtseconomisch voordeel
- rechtszekerheid voorkomt procedures die leiden tot hoge maatschappelijke kosten
(minder snel wilsgebreken door informatieplicht N, preuve preconstituee, executoriale
kracht) bijvoorbeeld er zal minder snel door een partij gezegd worden dat hij wilsgebrek heeft.
Dat zal de lust ontnemen om een procedure aan te spannen.
- Door onpartijdigheid kunnen twee partijen volstaan met één juridisch adviseur. Notaris
moeten beiden recht doen. De partijen nemen niet allebei een advocaat maar 1 notaris. Dan
zullen de kosten kleiner zijn.
- Optreden als poortwachter is drempel tegen misbruik.
Executoriale kracht grosse
- rabobank/ visser, bankhypotheek NJ 1993, 449: criteria. Welke akte kan een grossen worden
afgegeven die executoriale kracht heeft? De HR heeft daaraan voorwaarden gesteld zoals de
HR daaraan voorwaarden heeft gesteld aan de mogelijkheid om een pandrecht te vestigen of
om hypotheekrecht te vestigen. (kan alleen op registergoed) wat als je een grossen kunt
bemachtigen waarmee je kunt verhalen op het gehele vermogen van de debiteur? Niet iedere
akte heeft die executoriale kracht. Om te beginnen moet het gaan om een partij akte. (akte
waarin partijen hun wil geuit hebben) en de specifieke eisen die ter bescherming zijn van de
debiteur. De grossen zijn een machtig wapen om dat je niet langs de advocaat of rechter hoeft.
En dus moeten er beschermende criteria zijn voor de debiteur.
1. Notarieel akte kan executoriale kracht worden toegekend als er een vordering is
ingelegd en de omvang daarin omschreven is. Bijvoorbeeld ik heb van Lin een bedrag te
vorderen. Bedrag van 25000 euro. Dat hebben wij in een notariële akte vastgelegd. (meest
eenvoudige voorbeeld van een grosse met executoriale kracht). Voorbeeld 2: bij een hypotheek
recht is het zo dat je bij toekomstige vorderingen rechtszekerheid kan bedingen. Zo is de vraag:
‘of dat ook. Bij notarieel akte zo is? Bij een hypotheekrecht kun je zekerheid bedingen voor
alles wat iemand nu of in de toekomst nog schuldig is aan de bank (uit welke hoofden dan ook
schuldig is). Dat noem je een bankhypotheek. Is die ruime omschrijving voldoende om een
notarieel akte tot stand te brengen? Ja. Maar is die hele ruime omschrijving ook voldoende om
een grosse executoriale kracht toe te kennen? NEE. De HR geeft aan dat alleen executoriale
kracht aan een akte als er sprake is van op het moment van het opmaken van die executoriale
akte de bestaande en in de akte neergelegde rechtsverhouding. Rechtsverhouding waaruit de
schuld in de toekomst zou bestaan. Zelf bestaat het er nog niet maar gaat in de toekomst
bestaan. Bijvoorbeeld je maakt een afspraak dat je niet nu 10000 gaat lenen maar je maakt een
afspraak dat je in de toekomst tot aan 10000 mag lenen. Dan heb je op het moment dat we de
akte ondertekenen geen cent, maar is er wel een rechtsverhouding waaruit de mogelijkheid
voortvloeit dat er een schuld gaat ontstaan. Die rechtsverhouding moet voldoende concreet zijn
, moet bestaan op het moment van het ondertekenen van de akte en moet in de notariele akte
zijn vastgelegd. Dat is nog niet voldoende. Dan moet het ook nog eens zo zijn dat als later de
creideit/debiteurschuldenaar van die 100000 heb je 70000 opgenomen. Dan moet het ook nog
eens zo zijn dat in de notarieel akte die opgemaakt is de weg wordt aangegeven waarlangs de
omvang van het schuld kan worden vastgelegd. Dus hoe weet ik nou dat als vandaag die not
akte wordt gemaakt dat over een jaar een bepaald bedrag als we dan een geschil hebben dat
een bepaald schuld bestaat. Daar moeten regels voor zijn in die akte. Namelijk boekenclausule.
En de clausule heeft een strekking als de volgende. dat in de akte de weg moet worden
opgenomen waarlangs de omvang van de schuld kan worden vastgelegd doordat de
administratie van de bank bepalend zal zijn voor de omvang van de schuld zei het dat de
debiteur tegenbewijs mag leveren. Met zo een boekenclausule is ook voldaan aan die
voorwaarde uit het arrest visser. Die criteria zijn van belang en moet je goed bestuderen omdat
daar vragen over zijn gesteld.
- Rabobank/Donselaar, HR 8/2/2012, LJN BY4889: heeft de akte van bankhypotheek
executoriale kracht voor de vordering die resteert na executoriale verkoop uit
onderhandse overeenkomst van geldlening (NJ 2012/663)? Er was een bankapotheek. Hele
ruim omschreven hypotheek. Recht van hypotheek strekt rechtszekerheid van alles wat een
debiteur op enig moment maar ook verschuldigd is. Zo een ruime omschrijving op de juiste
Pagina 4 van 32
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Anoniem5321. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.