Sociale omgeving en gedrag
Hoorcollege 1: overzicht cursus
Maatschappelijke problemen
- onderwijs
- immigratie en integratie
- arbeid
- milieu
- gezondheid
- consumenten
- sport
- verkeer
Beïnvloed door vele aspecten
- economisch
- historisch
- geografisch en ruimtelijk
- politiek
- sociaal psychologisch
Sociaal psychologische aspecten
- gedragingen
- probleembesef
- attitudes
- normen
- waarden
- efficacy -> denk je dat je het gedrag kan uitvoeren en dat dit gedrag het probleem oplost?
Definities
- sociale psychologie = wetenschap die zich richt op het begrijpen van de aard en oorzaken
van menselijk gedrag en cognities in sociale situaties
- toegepaste sociale psychologie = toepassen van sociaal psychologische constructen,
principes, theorieën, interventietechnieken, methoden, en onderzoeksresultaten om sociale
problemen te begrijpen en op te lossen
Construct
- latente individuele eigenschap
- latent = je hebt het maar je kant het niet aan de buitenkant zien
- attitude
- waarde
- sociale norm
- prestatiemotivatie
Principe
- werking van een psychologisch proces
, - cognitieve dissonantiereductie
- groupthink: unanimiteit belangrijk als cohesie groot
- bystander effect: minder helpen als er veel mensen aanwezig zijn
- voet-in-de-deur: je begint met klein verzoek en vervolgens groot verzoek doen,
mensen zijn sneller geneigd om dit te doen wanneer eerst kleine verzoek
- reden = mensen zijn geneigd om consistent te zijn
- klein teken op raam ‘rijd voorzichtig’?
- groot bord in de tuin ‘rijd voorzichtig’?
-> uitkomst: 76% vs 71%
Theorie
- geïntegreerde set principes waarmee gedrag en cognities kunnen worden beschreven,
verklaard en voorspeld
Belang van theorie
- there is nothing so practical as a good theory (Lewin)
1. structureren van problemen
2. selectie relevante determinanten
3. richting van oplossing
4. evaluatie
Theorieën: sociale invloed
- invloed van sociale omgeving op gedachten, gevoelens en gedrag
- voorbeeld: focus theory of normative conduct
–> verklaard waarom wat anderen van jouw denken en wat de meerderheid doet
invloed heeft op jouw gedrag
Theorieën: sociale cognitie
- hoe we denken over anderen en de wereld
- voorbeelden:
1.attributietheorie
2. cognitieve dissonantietheorie
3. theorie van gepland gedrag
4. sociale vergelijkingstheorie
Theorieën: sociale relaties
- hoe gaan we om met anderen, waarom hebben we goede relaties dan wel conflicten
- voorbeelden:
1. ingroup/ outgroup
2. biases
3. stereotypen
4. prosociaal gedrag
5. interdependentietheorie
Verschil fundamentele en toegepaste sociale psychologie
,Fundamenteel
- nadruk op ontwikkelen en testen
theorieën
-> deductief
- van theorie naar probleem
- nauwe benadering
- 1 theorie
Toegepast
- nadruk op begrijpen en oplossen van
sociale problemen
-> inductief
- van probleem naar verklaringen
- brede benadering
- meerdere theorieën
Overeenkomsten fundamentele en toegepaste sociale psychologie
- ontwikkelen en testen theorieën
- fundamentele benadering in toegepast onderzoek
- toegepast onderzoek leidt tot fundamentele kennis
- wetenschappelijke methoden
- beschrijven, voorspellen, causaliteit, verklaren
- gericht op zelfde oorzaken van cognities en gedrag
Factoren die van invloed zijn op cognities en gedrag
- individueel: attitudes, waarden
- sociaal: opinies en gedrag van anderen
- situationeel: fysieke omgeving
- cultureel: gedeelde opvattingen, percepties, normen
- biologisch: genetische factoren
Kenmerken toegepaste sociale psychologie
1. probleemgericht: meerder theorieën, methoden interventies
2. waardeoriëntatie
3. sociale bruikbaarheid:
- sterke effecten
- lange termijneffecten
4. generaliseerbaarheid
- representatieve steekproef
, 5. veld
- nadeel = andere factoren spelen een rol in het veld
-> oplossing = virtual reality
6. interdisciplinair
7. opdrachtgever
- voorbeeld: ministeries, provincies, dierentuin, energiebedrijven
- snel resultaat
- toegankelijk
8. kosten-baten afweging
- voorbeeld: massamedia, of informatie-op maat
9. politieke haalbaarheid
- voorbeeld: vliegtax
10. output: wetenschap vs maatschappij
Voorbeelden van toepassing resultaten onderzoek
- probleem oplossen: directe toepassing
- input voor beleid, naast andere factoren
- agenda setting
- onderzoek om besluitvorming uit te stellen
- onderzoek om eigen standpunt te ondersteunen
- manipulatie
Interventies
Toegepaste gedragsanalyse
- gevolgen van gedrag motiveren gedrag
- positieve gevolgen verkrijgen
- negatieve gevolgen vermijden
- vooral directe en zekere gevolgen beïnvloeden gedrag
- gewenst gedrag stimuleren of ongewenst gedrag afremmen door gevolgen van gedrag te
veranderen
Interventiestrategieën
- antecedente strategieën
- veranderen van factoren in omgeving voorafgaand aan gedrag
- sturen gedrag, kondigen mogelijke gevolgen
- consequentie strategieën
- veranderen van gevolgen van gedrag
- controleren gedrag
- three-term contigency
Antecedent -> gedrag -> consequentie
Antecedente strategieën
- voorlichting, educatie en training
- prompts
- voorbeeldgedrag
- commitment