De kern van het ondernemingsrecht
Hoofdstuk 1 Ondernemingsvormen
Het ondernemingsrecht regelt vooral drie onderwerpen
I. De juridische organisatie, de inrichting van de onderneming
II. Vertegenwoordigen van de onderneming
III. Verantwoordelijk- en aansprakelijkheid van de onderneming
1.1 Bv
Art. 2:175 BW: Een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid is een rechtspersoon met
een in aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal.
Men kan slechts in een bv participeren via een aandeel in haar kapitaal, hierdoor wordt de bv ook
wel kapitaalassociaties/kapitaalvennootschappen genoemd.
Bij de oprichting van een bv dient ten minste één aandeel worden uitgegeven, het bedrag van de
aandelen kan al vanaf €0,01.
Het aandeel kent een aantal belangrijke functies:
Een middel om vermogen aan te trekken. Aandeelhouder brengt vermogen in de bv in en
krijgt er één of meer aandelen van de bv voor terug, in beginstel ter grootte van het
nominale bedrag waarvoor hij aandelen neemt. Hoe hoog dit bedrag is staat in de statuten.
Stemrecht in de aandeelhoudersvergadering (art. 2:228 BW). In beginsel levert elk aandeel
één stem op. De bv heeft een soort plutocratisch karakter, waarin geld zorgt voor de
verdeling van de macht. Dit kan echter anders in de statuten van een bv anders worden
geregeld (art. 2:228 lid 4 BW).
Winstverdelingsfunctie. In beginsel geeft ieder aandeel recht op een gedeelte van de winst,
de door de bv behaalde winst wordt over de aandelen verdeeld (art. 2:216 BW), dit heet ook
wel dividend. Er zijn afwijkingen mogelijk (art. 2:216 lid 6 en 7 BW).
De bv is besloten omdat de door haar uitgegeven aandelen op naam staan en overdracht ervan in
beginsel niet vrijelijk kan plaatsvinden. Een aandeelhouder die zijn aandelen wil overdragen dient
deze in beginsel aan te bieden aan de medeaandeelhouders (art. 2:195 lid 1 BW). Dit type
voorschriften wordt blokkeringsregelingen genoemd.
De overdracht van aandelen in een bv kan slechts bij notariële akte plaatsvinden. Alle houders van
aandelen in een bv dienen te worden opgenomen in een register dat het bestuur van de bv moet
bijhouden (art. 2:194 BW).
In beginsel zijn de aandeelhouders en de bestuurders niet aansprakelijk voor hetgeen in naam van de
bv is verricht (art. 2:175 BW, derde volzin).
1
,Toepasselijke bepalingen
Speciale bv-bepalingen art. 2:175-274 BW
Algemene bepalingen van boek 2 art. 2:1-25 BW
Juridische fusie art. 2:308-334 BW
Juridische splitsing art. 2:3341-334ii BW
Geschillenregeling en het recht van enquête art. 2:335-359 BW
Jaarrekening en jaarverslag art. 2:360-446 BW
Algemene leerstukken van het burgerlijk recht art. 3:30 BW e.v.
1.2 Nv
Art. 2:64 lid 1 BW: een naamloze vennootschap is een rechtspersoon met een in overdraagbare
aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal. Het minimumkapitaal van een nv bedraagt €45000,-
(art. 2:67 lid 2 BW). De nv is ook een kapitaalassociatie, de aandelen vervullen dezelfde functies als
bij de bv. (aantrekken van vermogen, art 2:80 BW, winstverdeling, art 2:105 BW, en stemrecht,
art. 2:188 BW).
De nv is naamloos omdat de aandelen niet op naam behoeven te luiden. Een nv mag ook aandelen
op toonder uitgeven die door hun aard vrij overdraagbaar zijn. In de nv bestaat de mogelijkheid dat
de nv niet weet wie haar aandeelhouders zijn.
Voor de nv gelden dezelfde bepalingen als bij de bv. De speciale nv-bepalingen zijn de vinden in de
artikelen 2:64-164 BW.
1.3 De maatschap en de vennootschap onder firma
Art. 7A:1655 BW: De maatschap is een obligatoire, wederkerige overeenkomst, waarbij twee of meer
personen zich verbinden om iets in gemeenschap te brengen, met het oogmerk om het daaruit
ontstane voordeel met elkaar te delen. De vennoten moeten ieder iets inbrengen, dit kan een
gebouw zijn, maar ook arbeid. De maatschap is geregeld in de artikelen 7A:1655-1688 BW.
Als een maatschap onder gemeenschappelijke naam een onderneming of een bedrijf uitoefent,
gelden voor haar naast de bovengenoemde artikelen de artikelen 16-34 Wetboek van Koophandel
(K). De maatschap wordt dan vennootschap onder firma genoemd (vof). De maten(vennoten) zijn
voor gelijke delen aansprakelijk voor de verbintenissen van de maatschap (art. 7A:1680 BW).
In de maatschap en de vof dienen de vennoten op voet van gelijkheid samen te werken. De vennoten
dienen immers in beginsel gezamenlijk het beleid van de maatschap of de vof te bepalen. Omdat een
maatschap of een vof een vennootschapsovereenkomst sluit met een onwillekeurig persoon, wordt
de maatschap of de vof ook wel personenassociaties/personenvennootschappen genoemd.
Stille maatschap: naar buiten toe blijkt doorgaans niets van een gezamenlijke beroeps-of
bedrijfsuitoefening.
Openbare maatschap: gezamenlijke uitoefening komt op een voor derden duidelijk kenbare wijze
naar buiten. (strenge aansprakelijkheidsregime)
2
, Voor een gezamenlijke bedrijfsuitoefening onder gemeenschappelijke naam gelden strengere
aansprakelijkheidsregels dan voor de beroepsuitoefening. De wet geeft van deze twee begrippen
geen beschrijving, wel zijn er beschrijvingen door verkeersopvattingen:
Beroepsuitoefening: persoonlijke dienstverrichting (advocaat, chirurg, notaris). Persoonlijke
kwaliteiten staan voorop, welzijn van de cliënt behartigen, veronderstellen een zekere mate van
vertrouwelijkheid tussen cliënt en dienstverlener, er geldt een beroepsgeheim.
Bedrijfsuitoefening: persoonlijke dienstverlening en vertrouwelijkheid staan minder voorop,
bedrijfsbeoefenaren gaan vaker transacties aan met derden (bakker, slager, schilder).
Bedrijfsuitoefening heeft een enigszins lagere reputatie dan beroepsuitoefening.
Omdat de vennootschap een overeenkomst is, zijn in beginsel op de maatschap en de vof ook de
bepalingen uit Boek 6 BW over verbintenissen uit overeenkomst van toepassing, maar ook
bepalingen uit Boek 3 BW.
De verschillen tussen maatschap en vof komen in het bijzonder tot uiting bij:
Vertegenwoordiging. Bij de vof ontleent iedere vennoot aan de wet
vertegenwoordigingsbevoegdheid (art. 17 lid 1 K). Bij een maatschap mag een vennoot in
beginsel slechts namens andere vennoten optreden indien deze hem daartoe een volmacht
hebben gegeven (art. 7A:1679 BW).
Aansprakelijkheid. Voor schulden van de vof zijn alle vennoten hoofdelijk verbonden (art. 18
K). Vennoten van een maatschap zijn in beginsel slechts voor gelijke delen verbonden voor
vennootschapsschulden (art. 7A:1679 en 1680 BW).
Art. 29 K: de vof wordt bij achterwege laten van de inschrijving in het handelsregister geacht te zijn
aangegaan voor alle zaken en voor onbepaalde tijd. De vertegenwoordigingsbevoegdheid van de
vennoten is in zo’n geval onbeperkt, zodat een vennoot van zo’n vof als hij op naam van de vof
handelt, de vof en zijn medevennoten voor alle mogelijke transacties kan verbinden.
1.4 Verschillen tussen nv/bv enerzijds en de maatschap en de vof anderzijds
Bij een bv en een nv zijn de aandeelhouders in beginsel niet aansprakelijk voor hetgeen in de naam
van de bv of nv is verricht (art. 2:175 BW respectievelijk art. 2:64 BW). Voor de maatschap en de vof
gelden strengere aansprakelijkheidsregels.
De bv en nv moeten een jaarrekening opmaken, vaststellen en openbaar maken (art. 2:394 lid 1 BW).
De jaarrekening bevat een overzicht van het vermogen en het resultaat van de bv of de nv. Deze
verplichting geldt niet voor de maatschap of de vof.
Een aandeelhouder kan de kapitaalvennootschap niet opzeggen; een vennoot van een
personenvennootschap heeft wel de mogelijkheid de vennootschap te verlaten. Een aandeelhouder
kan in wezen alleen van zijn aandeel af door het over te dragen aan een ander die daarin
geïnteresseerd is.
De wetgever schrijft voor dat een bv en een nv steeds twee organen dienen te hebben, de
aandeelhoudersvergadering en het bestuur. Daar kunnen op grond van de statuten andere organen
aan worden toegevoegd, zoals de raad van commissarissen (art. 2:140/250 BW) of een vergadering
van een bijzondere groep aandeelhouders (art. 2:78a/189a BW). Bij een maatschap en een vof is het
3
