Dit is een samenvatting van het vak taalkunde op basis van de leerdoelen. De informatie in de samenvatting komt uit het boek 'Taalkunde voor de tweede fase van het VWO'.
Ik heb met deze samenvatting een 6,4 gehaald.
Leerdoelen:
1. beschrijft de student enkele verschillen tussen mensentaal en communicatie bij
dieren.
2. legt de student uit welke taalverschillen er kunnen zijn binnen een taalgemeenschap
en waardoor taalverschillen binnen een taalgemeenschap veroorzaakt kunnen
worden.
3. beschrijft de student de belangrijkste kenmerken van de taalverwervingstheorie van
het behaviorisme, de generatieve taalkunde en de cognitieve taalkunde.
4. legt de student uit wat taalverandering is en hoe talen met elkaar in verband kunnen
staan.
5. legt de student uit wat het onderscheid is tussen fonologie, fonetiek, semantiek,
morfologie, syntaxis en pragmatiek.
6. legt de student uit wat het onderscheid is tussen taalvorm, taalinhoud en taalgebruik.
7. legt de student het model van Ellis & Young en het Taalgebruikssysteem uit en past
het toe in casuïstiek
, Leerdoel 1: beschrijft de student enkele verschillen tussen mensentaal en
communicatie bij dieren.
Mensentaal en communicatie bij dieren
Een groot deel van de communicatie tussen dieren gaat over voedsel, maar ze kunnen
elkaar ook waarschuwen voor gevaar. Ook hebben dieren allerlei signalen om de aandacht
van soortgenoten te trekken. Bij dieren is er sprake van zichtbaar en hoorbaar
signaalgedrag.
Er is sprake van communicatie als dier X een bepaald gedrag vertoond dat gericht is op dier
Y, waarbij de reactie van Y op dat gedrag een voordeel oplevert voor X. het gedrag van X
noemen we dan een signaal.
De verschillen
Taal is het communicatiesysteem van mensen. We gebruiken taal onder andere om al die
dingen te doen die dieren ook doen, wel kunnen we met taal veel meer. Hieronder staan een
aantal algemene aspecten van communicatie en taal. Sommige aspecten zijn wel meer
bijzonder voor taal dan andere, maar er is niet één aspect dat ook niet in een andere vorm bij
een dierentaal te vinden is.
Productiviteit
Productiviteit bij taal betekent het maken van nieuwe, betekenisvolle signalen door
eenheden te combineren tot grotere gehelen. De combinatiemogelijkheden maken taal tot
een productief systeem, waarmee in principe oneindig veel boodschappen gecommuniceerd
kunnen worden.
Veel dierlijke communicatiesystemen hebben deze eigenschap niet, maar er zijn er toch wel
een paar. Bijvoorbeeld de bijendans. Een bij die de plaats van een voedselbron wil
doorgeven doet dat door middel van een beweging. Deze boodschap is opgebouwd uit een
aantal elementen (kwispelen en snelheid) waarmee ze verschillende dingen duidelijk maken
(richting en afstand). Hier kan mee gevarieerd worden en is dus een vorm van productiviteit.
Culturele transmissie
Culturele transmissie bij taal is de overdracht van informatie aan de volgende generatie.
Verschillende talen worden niet genetisch van generatie op generatie overgedragen, maar
cultureel, door middel van leren.
Bij veel diersoorten lijkt er van culturele transmissie geen sprake te zijn (een hond hoeft bijv.
niet te leren blaffen). Toch is culturele overdracht niet uniek voor menselijke taal. Je ziet dat
net zoals bij menselijke taal er dialecten ontstaan, verschillende varianten, gebonden aan
een bepaald gebied.
Verplaatsing
Verplaatsing bij taal is het communiceren over dingen die niet van het hier en nu zijn, denk
aan praten over het verleden, de toekomst of iets dat aan de andere kant van de wereld
gebeurd. De gebeurtenis waarover gesproken wordt, wordt als het ware verplaatst door de
tijd en de ruimte.
De taal van bijen heeft dit echter altijd: Alle communicatie is gericht op het aanduiden van de
plaats van voedsel. Bijen communiceren nooit over ‘hier’, alleen maar ‘daar’.
Andere dieren kunnen juist alleen maar over het ‘hier’ praten.
De menselijke taal heeft een heel bijzonder mechanisme dat in andere
communicatiesystemen niet lijkt voor te komen, ontkenning (praten over wat niet het geval
is).
Zo blijkt uit het voorbeeld van de bijen dat verplaatsing dus wel voorkomt in andere
communicatiesystemen dan taal, maar menselijke taal is daar tot op heden het meest flexibel
in.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper FloortjeRomee. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
