Goede uitleg van H14 biologie, VWO. Omvat het onderwerp in detail met handige afbeeldingen die de stof ondersteunen op een begrijpelijke maar uitgebreide manier.
Hoofdstuk 14
14.1
Het zenuwstelsel bestaat uit het centraal zenuwstelsel (wordt beschermd door de schedel en de
wervelkolom en bestaat uit neuronen) en het perifeer zenuwstelsel (aan- en afvoerede uitlopers van
een groot aantal neuronen in het CZS)
Centraal zenuwstelsel
Grijze stof = neuronen en cellichaam
Witte stof = uitlopers
Ruggenmerg grijze stof in midden, witte eromheen
Hersenen witte stof in midden, grijze eromheen
Grote hersenen zijn verbonden met de hersenbalk. De hersenstam en kleine hersenen omvatten de
rest. Het verlegde merg verbind de hersenen met het ruggenmerg. Cellen van de haarvaten in de
hersenen vormen met astrocyten (gliacellen: steuncellen met veel uitlopers en veel functies.) de
bloed-hersenbarrière.
Bestaat uit twee hersenhelften:
- Sensorisch deel: ontvangt impulsen vanuit zintuigen.
- Motorisch deel: stuurt impulsen naar spieren / klieren.
Hersenschors
Primaire motorische schors: kleine gebieden met neuronen die eigen groepen spieren
aansturen.
Secundaire motorische schors: ‘geheugen’ informatie voor spieren.
Binnenkomende informatie gaat naar sensorische centra in schors die bij het zintuig horen.
Primaire gehoorcentrum: impulsen uit oor bewustwording
Secundaire gehoorcentrum: interpretatie van geluid
Hoe omvangrijker en complexer de informatiestroom, des te groter de centra.
Het verlengde merg verbindt hersenen met het ruggenmerg. De linkerkant van je lichaam wordt
aangestuurd met de rechterhersenhelft en andersom; de zenuwbanen kruisen.
, Kleine hersenen
Coördineren van spierbewegingen als balans en lichaamshouding.
Ruggenmerg
Reflexen
Gevoel
Beweging
Impulsgeleiding; via schakelcellen naar hersenen en terug
Bevat cellichamen in de grijze stof in het midden en uitlopers in de buitenlaag; witte stof.
In het spinale ganglion zitten de cellichamen van de aanvoerende neuronen bij elkaar. De
grensstreng en de zwervende zenuw stimuleren of remmen de werking van een aantal organen.
Hypothalamus
Stuurt de hypofyse aan tot het maken van verschillende hormonen. Verschilt van
temperatuurregeling tot de ‘biologische klok’.
De Thalamus selecteert welke impulsen van zintuigen naar de verschillende delen van de
hersenschors gaan. Ook kan het impulsen remmen.
Reflexen
reactie op prikkel zonder of voordat er bewustzijn optreed. Reflexen kunnen aangeleerd zijn; de
juiste kant bijsturen op de fiets. Of aangeboren zijn; hoestreflex. Reflexen gaan via het ruggenmerg of
de hersenstam.
Reflexboog is de weg die een reflex aflegt. Er is geen tussenkomst van de grote hersenen.
14.2
Neuronen (zenuwcellen): cellen die verantwoordelijk zijn voor de informatieoverdracht in het
zenuwstelsel.
Cellichaam met celkern
Uitlopers
Dendrieten: uitloper naar cellichaam toe.
Axon: uitlopers van cellichaam af.
Eindigt in een synaps: plaats waar een neuron zijn info doorgeeft aan een ander
neuron door neurotransmitters.
1. Sensorisch neuron:
Ontvangen impulsen van zintuigen en vervoeren die naar het CZS. De cellichamen liggen vlak
voor het ruggenmerg in een spinale ganglia. Kan een lange dendriet hebben met
myelineschede. Het axon is kort. Cellichaam ligt vlak naast CZS
2. Schakelneuron:
Hebben geen myelineschede; schakelen de impulsen van sensorische neuronen en andere
neuronen uit het CZS door. Ligt geheel in het CZS
3. Motorisch neuron:
Vervoeren impulsen van het CZS naar spieren of klieren. Hebben korte, sterk vertakte
dendrieten en kunnen hele lange axonen hebben met myelineschede.
Zenuwen bevatten uitlopers van neuronen, de cellichamen bevinden zich in of vlak bij het CZS.
Sensorische zenuw: alleen uitlopers (dendrieten) van sensorische neuronen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elladevries38. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.