Samenvatting module 8 – Baarmoeder, blaas en baring
Tractus genitalis vrouw (BOKS):
-De arteria iliaca communis zorgt voor de bloedvoorziening naar het bekken.
-De nervus pudendus (schaamzenuw) is een zenuw in het bekken. De zenuw loopt door naar de
geslachtsorganen (clitoris), de externe blaassfincter en het rectum.
-Mons veneris (venusheuvel), een driehoekig gebied onderaan de buik van een vrouw.
-Labia minora/majora, de buitenste (grote) schaamlippen en de binnenste (kleine) schaamlippen
-Meatus urethra, urinebuis
-Introïtus/vestibulum, opening/ingang van de vagina
-Hymen, maagdenvlies = een randje weefsel dat zich rond de ingang van de vagina bevindt
-Perineum, een deel van het ruitvormige gebied tussen de vagina, de twee zitbeenderen en de anus
-Ovarium = eierstok
-Tuba uterina/salpinx/fimbrae = eileider
-Cervix ostium = baarmoederhals
-Ovula nabothi, kleine witte cysten op de cervix gevuld met slijm. De cysten zijn onschuldig.
-Ectropion, de baarmoederhals is binnenstebuiten gedraaid. Het is niet afwijkend en niet erg.
-Cervixpoliep, uitstulpingen van de cervix. Meestal veroorzaakt door ontstekingen. Meestal
asymptomatisch. Poliepen kunnen direct worden verwijderd.
Tractus genitalis man (BOKS):
Urethra bij de man – plasbuis loopt door de prostaat.
-Preputium, voorhuid die de penis bedekt.
-Glans penis (eikel), ronde uiteinde van de penis.
-Epididymis (bijbal), gelegen in de balzak (scrotum)
-Testis, de teelbal
-Vas deferens, zaadleider. Leidt de zaadcellen vanuit de bijbal naar de prostaat.
-Vesicula seminalis, zaadblaas. 2 klieren die samen met de prostaat het spermavocht produceren.
WC Embryologie
Ectoderm – mesoderm – endoderm
Vanuit het intra-embryonale mesoderm ontstaat het cloacale membraan.
In het intermediare mesoderm ontstaat plooivorming, de plica urogenitalis wordt gevormd. De
cloaca ligt bij de staart. Dit is een afvalbuis waar uitwerpselen gemengd opgeslagen liggen. Dit wordt
later je blaas.
De plica urogenitalis bestaat uit:
-Pronefros (verdwijnt meteen)
-Mesonephros (oernieren) monden uit in de cloaca
-Metanefros (definitieve nier)
Aan beide kanten van de oernieren ontstaan buisjes. Die vormen de uretherknop.
Uit het mesoderme weefsel ontstaan de nefronen. Ook wordt de ductus mesonephricus gevormd,
dit is de buis van Wolf.
Bij 9 weken embryologische ontwikkeling zijn de nieren al werkzaam. Een baby plast ook in het
vruchtwater. De nier gaat vervolgens stijgen.
Het metanefros bestaat uit 2 delen:
,-Metanefrogeen mesoderm, dit is het urinevormende deel (glomerulus, lis van hele, tubulus)
-Uretherknop (groeit vanuit de buis van Wolf), dit is het urine afvoerende deel. (urether, nierbekken,
verzamelbuisjes)
Uiteindelijk splitst de cloaca zich met in het midden het perineum en aan de andere kant het rectum.
In 3 delen:
-Vesicaal deel (blaas)
- Pelvis deel (bekken)
-Phallus deel (penis/clitoris)
Geslachtsontwikkeling:
-Indifferente fase, t/m einde week 6. De mannelijke en vrouwelijke ontwikkeling is gelijk
-Differente fase, vanaf week 6 andere ontwikkeling. Bij de man moet een werkend chromosoom Y
aanwezig zijn. Bij vrouwen moet er een afwezigheid zijn van chromosoom Y.
In de gonaden vindt de spermatogenese en oögenese plaats.
Bij de vrouw zorgen de oerkiemcellen voor de verdere ontwikkeling van de gonaden.
Bij de man wordt onder invloed van het SRY-gen de testes gevormd.
Er worden primaire geslachtsstrengen gevormd. De gonaden bestaan nu uit de cortex en de medulla.
Uit de cortex worden vooral vrouwelijke delen gevormd en uit de medulla de mannelijke delen.
Man:
Geslachtsstrengen – testisstrengen – tubuli seminifri (zaadbuisjes)
Deze gaan een verbinding aan met de epididymis (bijbal) en ductus deferens (zaadleider).
De testisstrengen bevatten – oerkiemcellen, sertoli cellen en cellen van leydig.
De sertoili cellen produceren AMH (anti-müller hormoon) - de buis van Müller verdwijnt.
De cellen van Leydig produceren testosteron.
Vanuit de oerkiemcellen worden de zaadcellen gemaakt.
Uit de buis van Wolff (ductus mesonephricus) ontstaat: bijbal, zaadleider, zaadblaas, spuitbuisje.
Vrouw:
Er worden primaire geslachtsstrengen gevormd. En vervolgens corticale strengen.
De oerkiemcellen worden samen met de corticale cellen primordiale eicellen met follikels.
Er is een afwezigheid van AMH dus blijft de buis van Müller bestaan.
Uit de buis van Müller (ductus paramesonephricus) ontstaat: uterus, bovenste deel vagina en
eileider.
Pathologie: Congenitale afwijkingen/afwijkingen urogenitale stelsel:
-Cystenieren, er groeien cysten (holten gevuld met vocht) in de nieren. Zij verdringen het gezonde
nierweefsel, de nieren kunnen hierdoor beschadigd raken. Meestal is dit erfelijk.
-Hoefijzernier, aangeboren afwijking. De nieren ontstaan in het bekken. In de 5de en 6de week van
de zwangerschap zitten de nieren heel dicht bij elkaar. De onderkanten van de nieren kunnen elkaar
aanraken en er kan een verbinding groeien (nierfusie). Rond de 7de/8ste week verplaatsen de nieren
naar boven, maar meestal minder ver.
-Nierfunctiestoornissen: aangeboren afwijkingen, ziekte (suikerziekte, hoge bloeddruk), vernauwing
in arteria renalis, bepaalde medicatie etc. De nieren functioneren niet goed.
-Syndroom van Potter, zeldzame aangeboren aandoening waarbij er geen of zwaar misvormde
nieren zijn. Foetus maakt geen vruchtwater aan, de longen ontwikkelen zich slecht. Een kind met dit
syndroom overlijdt voor of kort na de geboorte.
-Hypospadie/epispadie, is een aangeboren afwijking waarbij de plasbuis van de man niet uitmondt
,aan de top van de penis. Bij vrouwen komt dit bijna nooit voor.
-Urachus, als de binnenkant niet wordt gevuld, blijft de urachus open. Je krijgt dan lekkage van urine
door de navel.
-Extrophia vesicae/blaasextrofie, de buikwand wordt niet volledig gesloten waardoor de blaas open
op de buik ligt.
-Cryptorchisme, 1 of beide zaadballen zitten niet in de balzak (niet ingedaald)
-Ambigue genitalia, onduidelijk geslacht
-Urolithiasis/nefrolithiasis, nierstenen ontstaan wanneer stoffen zoals calcium, urinezuur etc in hoge
concentratie in de urine aanwezig zijn. Ze gaan kristalliseren. Er ontstaan nierstenen.
-Schocknier, plotseling ontstane nierschade door een mega plotselinge daling van de bloeddruk.
-Uterusafwijkingen, kunnen allerlei afwijkingen zijn waarbij de baarmoeder een afwijkende vorm
heeft.
-Chronische nieraandoening, ook wel nierfalen. De nieren zijn niet meer in staat om afvalstoffen uit
het lichaam te verwijderen. Kan worden veroorzaakt door verschillende ziekten.
-Nefrotisch syndroom, de nierfilters werken niet goed meer, waardoor er veel eiwitten in de urine
zitten. Ook veel verlies van vocht en daardoor oedeemvorming.
-Zwangerschapshydronefrose, nierstuwing door een verstopping van je urinewegen. De druk in de
nieren loopt op omdat de blaas niet geleegd kan worden, met mogelijk nierschade tot gevolg. Komt
door een verhoogde druk van buiten door bijvoorbeeld een zwangerschap.
Uterusanomalieën:
-Eenhoornige uterus (unicornuate)
-Uterus Didelphys
-Tweehoornige uterus (bicornuate) - Meest voorkomend!
-Arcuate uterus
-Septate uterus
, Bij de septate uterus en de bicorunate uterus is vaak een chirurgische behandeling mogelijk.
Daarna is soms wel een zwangerschap mogelijk, vaak met een sectio.
Overige termen BOKS:
*Uterus myomatomus – is er een vleesboom aanwezig in de uterus. Dit is een goedaardig gezwel of
knobbel. Deze groeien m.b.v oestrogeen gedurende de vruchtbare periode. Dit kan met medicijnen
en anders operatief worden verwijderd. Vaak geen klachten.
*Torsie (steeldraai) van de eierstok, steel en eileider is een aandoening waarbij deze structuren om
hun as draaien. Dit belemmert de bloedtoevoer naar de eierstokken dit kan leiden tot een dysfunctie
of zelfs afsterven van de eierstok. Snelle behandeling is vereist. Soms veroorzaakt door een cyste.
Wordt operatief behandeld.
-Anatomie en fysiologie van de nieren (tractus uropoeticus):
De nieren bevinden zich links en rechts achteraan in de buikholte. Via de nierslagaders (arteria
renalis) komt het bloed in de nieren. In de buitenste laag (nierschors) liggen de nefronen. Ieder
nefron bestaat uit een lange buis (glomerulus), hier komt het bloed binnen dat gefilterd moet
worden. Daaromheen ligt het kapsel van Bowman hier wordt het gefiltreerde deel (voorurine)
opgeslagen. In het niermerg liggen verzamelbuisjes die de voorurine naar het nierbekken brengen.
Van hieruit wordt de urine via de urineleiders naar de blaas gebracht. Hier wordt het uitgescheiden.
Lichaampje van malpighi: Kapsel van Bowman, glomerulus, Bowman's space
Nierfuncties:
-Zuiverende functie
Zuivering van metabolieten uit aminozuren/eiwitten
Zuivering van lichaamsvreemde stoffen (afgebroken door lever)
-Regulerende functie
Regulatie van de lichaamsvloeistoffen, bloeddruk, osmolariteit, elektrolytenbalans, zuur/base balans
-Endocriene functie: productie van epo, renine, prostaglandines, Vitamine D