Module 10 - Psyche, gedrag en gezondheid
Migranten en asielzoekers in de geboortezorg
Autochtoon = iemand die net als zijn ouders is geboren in het land waarin hij/zij woont.
Allochtoon = iemand die in het buitenland is geboren en van wie tenminste 1 ouder in het
buitenland is geboren, of iemand die zelf in Nederland is geboren maar van wie tenminste 1
ouder in het buitenland is geboren.
Categorieën in Nederland:
-Eerste generatie arbeidsmigranten (gastarbeiders), en hun in het buitenland geboren gezin
-Twee- en derde generatie (in Nederland geboren kinderen en kleinkinderen)
-Mensen die voor gezinshereniging en huwelijk naar Nederland zijn gekomen
-Erkende vluchtelingen
-Asielzoekers
-Illegalen
-Studenten of hoogopgeleide werknemers met een tijdelijk arbeidscontract (expats)
-Westerse allochtonen, afkomstig uit EU, VS, Canada of Australië
-Migranten uit de vroegere koloniën (molukkers, indo’s, Surinamers en Antillianen)
-Historische minderheden zoals zigeuners en joden
De meeste migratie is arbeidsmigratie, 2 vormen: circulaire migratie (migranten wisselen
werk op een andere plaats af met terugkeren naar huis), permanente migratie (naar het
buitenland om daar te gaan werken, maar keren niet terug). Een grote groep zijn de
asielzoekers en vluchtelingen. Asielzoekers hebben een aanvraag gedaan voor toelating als
vluchteling omdat ze vinden dat ze in hun eigen land niet veilig zijn. Zolang ze geen
verblijfsrecht hebben blijven zij in de asielprocedure. Er wordt onderzocht of er een legitieme
reden is voor het vluchten. Ze krijgen een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd, deze kan
drie tot 5 jaar verlengd worden afhankelijk van de situatie in het herkomstland. Na deze
periode kan de vluchteling een aanvraag indienen voor een vergunning van onbepaalde tijd,
pas met zo'n vergunning is het een erkende vluchteling. Wereldwijd zijn er heel veel mensen
op de vlucht, het grootste gedeelte wordt opgevangen in eigen regio in
vluchtelingenkampen. Een klein deel vraagt in het buitenland asiel aan.
Illegalen (illegale status) of illegale arbeidsovereenkomst. Hebben geen verblijfsvergunning
of deze is verlopen. Deze personen die in Nederland verblijven en werken zijn niet onwettig
je spreekt van ongedocumenteerden.
Sociaaleconomische positie en integratie:
Integratie is belangrijk voor de arbeidsmarkt en voor de sociaaleconomische positie van
minderheden. Hoe beter ingeburgerd en geïntegreerd, hoe meer kans op een hoge
opleiding, goede baan en een goed inkomen. De kloof wordt steeds kleiner. Toch bevinden
veel migranten zich in een achterstandspositie.
Sociaaleconomische status (SES) is een combinatie van opleidingsniveau, beroepsstatus en
inkomen, dit heeft een relatie met de gezondheidstoestand. Sociaaleconomische
gezondheidsverschillen zijn verschillen in gezondheid en sterfte tussen mensen met een
hoge en lage ses. Mensen met een lage ses hebben vaak een slechtere gezondheid en
,meer risicofactoren.
Terminologie:
Adaptatie = vermogen en manier waarop een organisme zich aanpast
Acculturatie = Het overnemen van elementen van een vreemde cultuur wanneer groepen
langdurig in direct contact met elkaar staan.
Assimilatie = Zodanige aanpassing van individuen of groepen aan een dominante cultuur dat
de oorspronkelijke culturele identiteit op de achtergrond komt te staan.
Separatie= afzonderen van anderen, scheiding. Leven binnen de eigen cultuur.
Marginalisatie = Zowel het contact met de dominante cultuur als die van de minderheid
verloren.
Stereotypering: mensen delen de wereld in, in categorieën en over elke categorie zijn er
bepaalde veronderstellingen die worden toegepast op deze mensen.
Etnocentrisme: Mensen gebruiken hun eigen culturele waarde en normen als maatstaaf voor
de beoordeling van anderen.
Professionals die zorg verlenen aan migranten moeten kennis hebben van hun geschiedenis
en hun relaties in de maatschappij om adaptatieproblemen op te kunnen sporen en tijdig aan
te kunnen pakken.
Er is ook een samenhang tussen migratie en hiv-infecties. Het grootste gedeelte van de
infecties vindt plaats onder mensen afkomstig uit Sub-Sahara Afrika.
Interventies zijn vaak gericht op solidariteit en empowerment en er wordt geprobeerd de
condities waarin mensen moeten overleven te verbeteren. Er is vaak bij migranten sprake
van vulnerability (kwetsbaarheid) een verhoogde kans op bepaalde ziekten en een
verminderde resilience (weerbaarheid). Ze hebben een verhoogde kans en verminderd
toegang tot gezondheidszorg.
Gezondheidszorg is minder toegankelijk en een verminderde kwaliteit voor:
-Laaggeletterden
-Lage SES
-Allochtonen
*Insluiting kan alleen door integratie (meedoen) door bijv een inburgeringscursus.
Macroniveau (beleid): doelgroepen worden uitgesloten bij het opstellen van beleid, niet
kunnen verzekeren
Meso (institutioneel): kosten maken voor tolken, geen folders in eigen taal, niet aangenomen
worden door achternaam
Micro (medewerker): afwijzingen bij huisartspraktijken vanwege de naam, minder tijd en
uitleg op spreekuur, vooroordelen
Allochtonen vrouwen ontvangen minder vaak kraamzorg en hebben een groter risico op:
ernstige maternale morbiditeit en mortaliteit. (vooral Sub-Sahara Afrika).
De perinatale sterfte onder asielzoekers is 7x hoger in vergelijking met de rest van
Nederland. Vaak door een vertraging in zorg. De verloskundige te laat bellen. Asielzoekers
hebben een verhoogd risico op mortaliteit/morbiditeit, tienermoeders, IUVD etc. Grootste
probleem is te laat in zorg zijn al vaak zwanger bij aankomst.
,Factoren waar allochtonen mee te maken kunnen krijgen:
-Verdriet en heimwee
-Gemis aan sociaal netwerk
-Niet vertrouwd met instituties
-Taalproblemen
-Verlies van status
-Verhoogd risico op gezondheidsproblemen
-Lage ses
Etnische verschillen:
-Vitamine D-deficiëntie vaker bij vrouwen van allochtone herkomst waarbij de huid
grotendeels is bedekt.
-Cardiovasculaire aandoeningen en hypertensie vaker bij Turken en Surinamers en minder
bij Marokkanen.
-Diabetes mellitus vaker bij Hindostaanse Surinamers
-Schizofrenie vaker bij Surinamers, Antillianen en Marokkanen
-Depressie vaker bij Turken
-Sikkelcelanemie vaker bij Antillianen en Surinamers
-Thalassemie vaker bij migranten rond de Middellandse zee
Verklaring verschillen gezondheid
-Verminderde toegang zorg (laaggeletterdheid, taalbarrière)
-Genetisch, vaker diabetes/hypertensie en sikkelcelanemie (klein beetje verklaring)
-Cultuur, andere verklaring van ziekten (bovennatuurlijke oorzaken)
-Andere verwachtingen van zorg, andere gewoonten rondom de geboorte
-Geneesmiddelen werken anders
Door overmatig op cultuur te focussen worden andere factoren verwaarloosd zoals:
-Structurele gebreken in de gezondheidszorg (niet genoeg tijd, geen folders)
-Inadequaat handelen van de hulpverlener (pijn niet serieus nemen, geen tolk)
Vrouwen met taalbarrière krijgen minder informatie over prenatale screening, geen echte
shared decision making. Stereotypering: moslims willen geen prenatale diagnostiek.
Gevolgen:
-Slechtere toegang zorg
-Slechtere gezondheid
-Aantasting gevoel van eigenwaarde (negatief beeld)
-Hulpeloosheid (depressie)
Gezondheidsvaardigheden:
WHO: cognitieve en sociale vaardigheden die men nodig heeft voor het verkrijgen, begrijpen
en toepassen van informatie voor het bevorderen of behouden van een goede gezondheid.
Migranten in Nederland:
-Minder kennis van het Nederlandse systeem van gezondheidszorg
, -Taalbarrière
Sub-optimale anamnese, moeilijk lichamelijk onderzoek, verminderde therapietrouw,
onnodige diagnostiek, afspraken niet nakomen, direct EHBO, verminderde band
-Minder kennis menselijk lichaam (foliumzuur)
-Cultuurverschillen
Communicatie: Wet WGBO
-Verloskundige heeft de plicht om duidelijk te informeren
-Cliënt heeft recht op duidelijke informatie om te beslissen en toestemming te geven
-Cliënt heeft plicht om de verloskundige duidelijk en volledig te informeren
Hoe peil je een taalbarrière: Zelf beoordelen of er een tolk nodig is
-Spreekt u Nederlands? Verstaat u Nederlands?
-Andere gemeenschappelijke taal (Frans, Duits, Engels)
-Inburgeringscursus, taallessen?
-Observeren
-Taalniveau A1 of A2 - tolk nodig
*Vraag ook naar het migratieverhaal, zorg in land van herkomst, religie
Informele tolk:
-Hoe betrouwbaar?
-Belasting
-Belangenbehartiger van de cliënt
*Inprincipe geen kinderen gebruiken als tolk.
Formele tolk: TVCN (tolk vertaalcentrum Nederland)
-70 euro voor een intake
-Beroepsgeheim, getraind, onafhankelijk, professioneel
-Correcte vertaling
-Gevoelige onderwerpen
-Efficiënt
Voor asielzoekers wordt het volledig vergoed - Speciale tarieven voor verloskundigen
Tips:
-Vraag welke taal de cliënt spreekt
-Rustige omgeving
-Belangrijkste vragen paraat
-Let op de geplande tijd en zorg dat de speaker werkt
-Informeer de tolk (wie is er aanwezig, korte samenvatting, geen vakjargon)
VETC’er - voorlichting in eigen taal en cultuur door vrouwen die hier al langer wonen.
Folders in alle talen, filmpje met alleen ilustraties, Zanzu.nl (uitleg in alle talen)
Ketenrichtlijn geboortezorg asielzoekers ontwikkeld om continuïteit te verbeteren.
- COA - centrale opvang asielzoekers hebben een ondersteunende, informerende en
signalerende rol.
-GCA - gezondheidscentrum asielzoekers