Samenvatting interculturele psychologie
Hoofdstuk 1 Wat is interculturele psychologie?
Cultureel-relativistisch perspectief = de ene cultuur is niet minderwaardig ten opzichte van de andere.
Etnocentrisme = de eigen omgeving, het eigen volk of de eigen cultuur is bewust of onbewust de
maatstaf om de rest van de wereld te beoordelen.
Subjectief aspect – verwijst naar normen, waarden en opvattingen
Objectief – verwijst naar de observeerbare producten van mensen (zoals boeken, gebouwen, apps)
Definitie cultuur Herskovits: “The man-made part of the environment”.
Definitie volgens het boek: Cultuur is een door een gemeenschap gedeeld systeem van waarden,
normen, ideeën, attitudes, gedragingen, communicatiemiddelen en de producten ervan, die van
generatie op generatie worden overgeleverd.
Voorbeelden van gemeenschappen zijn: stammen, naties, organisaties en bevolkingsgroepen.
Voorbeelden van producten zijn: instituties, gebouwen, wetten, woordenboeken, de standaardtaal
en sociale media.
Cultuur wordt niet door iedereen in een gemeenschap – in gelijke mate – gedeeld.
Er zijn grote verschillen tussen mensen in de manier waarop zij de cultuur verwerken/beoordelen/
interpreteren/in hun geheugen opslaan en gedrag erdoor laten beïnvloeden.
Sommigen identificeren zich dan ook sterk met het geheel van normen, waarden en opvattingen van
een gemeenschap, terwijl anderen zich juist distantiëren van enkele of meerdere opvattingen.
Dit hangt ook af van de hechtheid van een cultuur, de tightness versus looseness.
De hechtheid van een cultuur verwijst naar de mate waarin er sterke sociale normen bestaan binnen
die cultuur en of er sancties zijn als deze worden overtreden.
Gemeenschappen die leven in dichtbevolkte gebieden zijn doorgaans hechter dan gemeenschappen
in dunbevolkte streken. Ook zijn agrarische gemeenschappen hechter dan gemeenschappen van
jagers en verzamelaars, omdat mensen in agrarische gemeenschappen meer met elkaar moeten
samenwerken om te zorgen voor voldoende oogst om als gemeenschap te overleven.
-Cultuur beïnvloedt het gedrag van de leden van een gemeenschap, maar omgekeerd hebben ook
mensen invloed op de cultuur.
-Cultuur beïnvloedt dus het gedrag van mensen, maar bepaalt het niet.
-Cultuur is niet statisch, maar past zich aan
-Cultuur richt zich naar ecologische en economische omstandigheden.
Vb. opkomst van gender neutrale toiletten (40 jaar geleden nog nooit van transgenderoperaties
gehoord)
Vb. regels over te laat komen (netjes om te melden als je te laat komt, vroeger telefooncel zoeken
waardoor je nog later kwam)
-Overdracht van cultuur vindt plaats door enculturatie en socialistering
Enculturatie verwijst naar het leren van cultuurelementen, dus zowel naar formele als naar informele
processen.
Het belangrijkste, universele product van informele enculturatie is de taalverwerving. Socialisering is
een gerichte, normatieve vorm van enculturatie.
Cultuur en ras zijn geheel verschillende zaken. Ras verwijst naar fysieke kenmerken.
,Alleen wanneer binnen een groep met overeenkomstige fysieke kenmerken ook belangrijke
cultuurelementen, zoals taal/religie, gedeeld worden, is een raciale groep tevens een culturele
groep.
Het probleem met het indelen van mensen op grond van fysieke kenmerken is dat de indeling vaak
samengaat met een waardering van de verschillende groepen.
Fysieke kenmerken kun je niet veranderen en zeggen bovendien niets over wat mensen denken.
Beter om mensen in te delen op grond van hun culturele achtergrond.
Cultuur kan als basis dienen voor het bepalen van een etnische groep. Het belangrijkste kenmerk is
waarschijnlijk de (eigen) identificatie met de groep.
Etniciteit is niet hetzelfde als nationaliteit: vaak bestaan een natie uit verschillende etnische groepen.
Cultuur is niet hetzelfde als nationaliteit
Nationaliteiten verschillen ook doordat men leeft in een gebied met een bepaald klimaat en
bepaalde staatkundige structuur en economie.
Die aspecten beïnvloeden naast de cultuur eveneens het gedrag en denken van mensen.
Cultuur is het resultaat van een reeks aanpassingen van een gemeenschap aan de ecologische
omgeving.
Eco-cultureel model (Triandis):
Ecologie -> cultuur -> enculturatie -> individuele eigenschappen -> gedrag
Yuta = de nationale reinheidsobsessie in India
Door gedrag te kopiëren van mensen om ons heen versterken we, vaak onbewust, aspecten van onze
cultuur.
Wetenschappers hebben deze ecologische invloeden op cultuur beschreven aan de hand van
zogenoemde cultuurdimensies. -> Geert Hofstede
Zijn beschrijvingen van nationale culturen spreken niet alleen tot de verbeelding, maar zijn ook
empirisch onderbouwd.
Hofstede noemt 4 dimensies waarmee je nationale culturen kunt onderscheiden:
Machtsafstand
Deze dimensie verwijst naar de ongelijkheid van mensen in een bepaalde samenleving. Deze
ongelijkheid kan voorkomen op allerlei gebieden, zoals mentale/fysieke kenmerken, status, rijkdom
of macht, en komt voor in elke samenleving. In elk land is de machtsafstand anders.
Onzekerheidsvermijding
Deze dimensie geeft de behoefte aan zekerheid in bepaalde samenleving weer.
Bijv. Denemarken heeft een lage onzekerheidsvermijding, daar tegenover staat bijv. België, waar de
behoefte aan zekerheid het dagelijks leven ingrijpend beïnvloedt. Men blijft graag op de bekende
weg, wisselt niet gemakkelijk van baan en staat afwijzend tegenover nieuwe ideeën.
Individualisme versus collectivisme
In deze dimensie gaat het om hoe sterk de band is tussen het individu en groepen in samenleving.
In een individualistische samenleving zijn deze banden erg los. Iedereen moet voor zijn eigen
belangen en eventueel die van zijn naaste verwanten opkomen.
In collectivistische landen als Indonesië dient iemand op te komen voor de belangen van de groep
waartoe hij behoort. De groep verwacht loyaliteit van de leden en biedt in geval van nood
bescherming.
, Masculiniteit versus femininiteit
Hier gaat het om de sociale rollen die de 2 seksen in een samenleving vervullen. Masculien slaat op
de traditioneel mannelijke gerichtheid op assertiviteit, prestaties, succes en geld verdienen. Feminien
verwijst naar de rol van zorg voor anderen en de leefomstandigheden, naar bescheidenheid, intuïtie
en emoties. De mate waarin de rollen voor mannen/vrouwen verschillen, is niet in alle landen gelijk.
Masculiene landen: zijn de verschillen tussen de mannelijke en vrouwelijke rolpatronen erg groot
Feminiene landen: verschillen de seksen nauwelijks wat betreft normen, waarden en handelingen en
is in het algemeen de zorg voor de (sociale) leefomstandigheden wat groter.
Samengevat gaat het bij dimensies om basisvragen die de inrichting van elke samenleving
beïnvloeden en ook binnen de onderneming, de school, het gezin, de kerk, het leger etc. hun weerslag
hebben op iemands manier van denken, voelen en handelen.
Belangrijk is dat Hofstedes dimensies samenhangen met economische indicatoren. Individualisme
hangt sterk met welvaart samen, een lage machtsafstand hangt daar matig mee samen en
onzekerheidsvermijding zwak negatief.
De enige dimensie die geen relatie heeft met welvaart is de masculiniteit/femimiteitsdimensie.
Deze is volgens hem de enige ‘puur culturele’ dimensie.
Kritiek op Hofstede:
Zijn conclusies zijn hoofdzakelijk gebaseerd op, de overwegend mannelijke, IBM-medewerkers.
Medewerkers die door IBM opgeroepen zijn, kunnen verschillen van de ‘gemiddelde
vertegenwoordiger van de nationale’, doordat zij van land tot land uit verschillende segmenten van
de bevolking afkomstig zijn. In de minder rijke landen behoren zij tot de meest verdienende/hoogst
opgeleide groep, terwijl zij in rijke westerse landen een minder exclusieve status hebben.
Er is dus een selectieprobleem.
In de tweede plaats gaat Hofstede ervan uit dat culturele verschillen tussen IBM-medewerkers uit
verschillende landen per definitie nationale verschillen opleveren, omdat er wereldwijd sprake zou
zijn van dezelfde IBM-cultuur.
Een derde punt van kritiek betreft het feit dat gegevens meer dan 50 jaar oud zijn. Niet alleen
veranderen economische/politieke stelsels van landen, dat geldt ook voor nationale culturen. Verder
maakt niet onvoldoende duidelijk of het nu gaat om de feitelijke cultuur of om de gewenste cultuur.