Muziek meester
Lei, R. van der, Haverkort, F. & Noordam, L. (2015). Muziek meester! (4e druk). Amersfoort:
ThiemeMeulenhoff.
Hoofdstuk 1: Muziek op de basisschool onderdeel 1.2 en 1.4
Hoofdstuk 2: Zingen (2.5.4 en 2.5.5 niet)
Hoofdstuk 3: Luisteren onderdeel 3.3 tot einde (3.5.2 en 3.9 niet)
Hoofdstuk 4: Muziek Maken onderdeel 4.3 tot 4.9 (4.5.2 tot 4.6 niet)
Hoofdstuk 5: Muziek Lezen en Noteren onderdeel 5.4 tot 5.10
Hoofdstuk 6: Bewegen onderdeel 6.3 tot 6.7
Hoofdstuk 7: Klank
Hoofdstuk 8: Vorm
Hoofdstuk 9: Betekenis
Hoofdstuk 10: Muziek school en cultuur
1
,Inhoud
Hoofdstuk 1 Muziek op de basisschool...................................................................................................4
1.2 Het belang van muziek voor de ontwikkeling van kinderen.........................................................4
1.4 Wat is muziek...............................................................................................................................4
Hoofdstuk 2 Zingen.................................................................................................................................7
2.1 Wat doe jij?...................................................................................................................................7
2.2 Een les..........................................................................................................................................7
2.3 Het belang van zingen voor de muzikale ontwikkeling.................................................................7
2.4 Zingen met jonge kinderen...........................................................................................................7
2.5 Zingen met oudere kinderen........................................................................................................9
2.6 Aandacht voor de kwaliteit van het zingen...................................................................................9
2.7 Een nieuw lied aanleren.............................................................................................................10
2.8 Gebruik van het digibord............................................................................................................11
2.9 Canons zingen.............................................................................................................................11
2.10 Doorlopende leerlijn zingen......................................................................................................12
2.11 Achtergronden bij zingen..........................................................................................................12
Hoofdstuk 3 Luisteren..........................................................................................................................14
3.3 Het belang van luisteren voor de muzikale ontwikkeling...........................................................14
3.4 Van globaal horen naar gericht luisteren....................................................................................14
3.5 Inspelen op de muzikale leefwereld van kinderen......................................................................14
3.6 Met jonge kinderen luisteren naar muziek.................................................................................15
3.7 Kinderen leren luisteren naar muziek.........................................................................................15
3.8 spreken over muziek...................................................................................................................15
3.10 Doorlopende leerlijn luisteren..................................................................................................15
Hoofdstuk 4 Muziek maken..................................................................................................................17
4.3 Spelen en de muzikale ontwikkeling...........................................................................................17
4.4. Muziekinstrumenten op school.................................................................................................17
4.5 Werken met instrumenten in de klas.........................................................................................17
4.6 Essenties van muzikaal spel........................................................................................................18
4.7 Verschillende muzikale activiteiten............................................................................................18
4.8 Liedjes begeleiden......................................................................................................................19
4.9 Doorlopende leerlijn muziek maken...........................................................................................19
Hoofdstuk 5 Muziek lezen en noteren..................................................................................................20
5.4 Het belang van lezen en noteren voor de muzikale ontwikkeling..............................................20
5.5 Methodische aanpak..................................................................................................................20
2
, 5.6 Werkvormen voor het aanleren van traditionele notatie...........................................................20
5.7 Ontwerpen met behulp van grafische notatie............................................................................21
5.8 Spelen met behulp van traditionele notatie...............................................................................21
5.9 Luisteren met behulp van notatie...............................................................................................22
5.10 Doorlopende leerlijn Muziek vastleggen..................................................................................23
Hoofdstuk 6..........................................................................................................................................24
6.3 Het belang van bewegen voor de ontwikkeling van kinderen....................................................24
6.4 Bewegen op klank, vorm en betekenis.......................................................................................24
6.5 Wat doe je als leraar...................................................................................................................24
6.6 Speelliederen en bewegen met materialen en instrumenten....................................................25
Hoofdstuk 7 Klank.................................................................................................................................26
7.1 Klank in de basisschool...............................................................................................................26
7.2 Doorlopende leerlijnen...............................................................................................................27
Hoofdstuk 8 Vorm................................................................................................................................28
8.1 Structuur in muziek.....................................................................................................................28
8.2 Herhaling....................................................................................................................................28
8.3 Contrast......................................................................................................................................29
8.4 Variatie.......................................................................................................................................29
8.5 Vaste vormen..............................................................................................................................29
8.6 Doorlopende leerlijn...................................................................................................................30
Hoofdstuk 9 Betekenis..........................................................................................................................31
9.1 Muziek kan iets vertellen............................................................................................................31
9.2 Muzikale middelen.....................................................................................................................31
9.3 Betekenis van muziek in de basisschool.....................................................................................31
9.4 Functies van muziek....................................................................................................................32
9.5 Doorlopende leerlijnen...............................................................................................................32
Hoofdstuk 10 Muziek, school en cultuur..............................................................................................33
10.1 Waarom muziekonderwijs op de basisschool?.........................................................................33
10.2 Verschillende stromingen.........................................................................................................33
10.3 De muzikale ontwikkeling van het kind....................................................................................33
10.4 Drie concepten voor muziekonderwijs.....................................................................................35
10.5 Competenties van kinderen......................................................................................................36
10.6 Landelijke ontwikkeling............................................................................................................36
3
, Hoofdstuk 1 Muziek op de basisschool
1.2 Het belang van muziek voor de ontwikkeling van kinderen
In de periode dat kinderen op de basisschool zitten, ontwikkelen ze zich op allerlei gebieden. De
ontwikkeling kun je voor allerlei gebieden beschrijven. Ook op muzikaal gebied ontwikkelen kinderen
zich: een kleuter zingt andere liedjes dan een puber, luistert naar andere muziek, danst anders op
muziek, reageert anders op muziek. Kinderen die op de basisschool goed muziekonderwijs krijgen en
zich muzikaal goed kunnen ontwikkelen, functioneren later muzikaal veel beter: ze zijn gevoelig voor
muzikale impulsen, bewegen goed op muziek, zingen thuis of in een koor of band en zijn in staat om
actief deel te nemen aan de muzikale cultuur.
Er zijn meer redenen om muziekonderwijs aan te bieden. Muziek stimuleert bepaalde
hersenfuncties, functies die je vaak nodig hebt in het dagelijks leven. Het is belangrijk om een breed
en gevarieerd onderwijsaanbod te bieden. De hersenen hebben uitdaging nodig. Een verarmde
omgeving met weinig prikkels, leidt tot een cognitieve achteruitgang. Als het onderwijs
gestructureerd muziek aanbiedt aan de leerlingen, kunnen die leerlingen iets uitdagends en
stimulerends beleven door middel van een voor iedereen toegankelijk concept, wat de hersenen
stimuleert. In de hersenen worden de meeste ontwikkelingen afgemaakt tijdens de vroege
ontwikkeling. De hersengebieden die zich als laatste ontwikkelen zijn de frontale gebieden. Het is van
belang om de hersenen in de ontwikkeling zo sterk mogelijk te stimuleren en uit te dagen, om zo een
maximale ontwikkeling van de hersenen te bereiken.
1.4 Wat is muziek
Perspectief cultuur
Mensen identificeren zich met een bepaalde muzieksoort, ze zoeken vrienden die van dezelfde
muziek houden en kleden zich ernaar. Muziek doet ook iets met je: je voelt je er lekker bij, het
ontspant je, het maakt je beleving intenser. Wat de een verstaat onder muziek, noemt een ander
herrie en de derde begrijpt niet waar het over gaat.
Perspectief theorie
Muziek is een klinkend fenomeen. Klanken zijn op het gehoor te onderscheiden: het kan hard, zacht,
hoog, laag, snel of langzaam klinken. In vaktaal wordt gezegd: muziek kan variëren in klankduur,
klankhoogte, klanksterkte en klankkleur. Er zijn verschillende belangrijke begrippen:
Klankduur Maat Puls, hoofd- en nevenaccent,
maat, maatsoorten, tweedelig
en driedelig, maatstrepen, op
maat
Ritme Notenvorm, notenwaarde,
rusten, punt achter de noot,
waardestreep,
verbindingsboog
Tempo Tempoaanduiding,
metronoom, tempowisselingen
Articulatie Staccato, legato,
fraseringsboog
Klankhoogte Toonhoogteverschillen Notenbalk, notennamen, g-
sleutel, toonladder,
stokrichting, f-sleutel
Samenklank en melodieën Intervallen (octaaf, terts en
kwint), bourdon, akkoord,
4