Samenvatting
basiskennis
taalonderwijs
SOLENN THOMAS
Hogeschool de Kempel
LEERJAAR 3 | KENNISBASISTOETS NEDERLANDS
,Gemaakt door Solenn Thomas Hogeschool de Kempel Studiejaar 2020-2021
Inhoud
Hoofdstuk 2: Taalonderwijs en taal ................................................................................................................ 2
Hoofdstuk 3: Mondelinge taalvaardigheid ................................................................................................... 11
Hoofdstuk 4: Woordenschat ......................................................................................................................... 23
Hoofdstuk 5: beginnende geletterdheid ...................................................................................................... 33
Hoofdstuk 6 basiskennis taalonderwijs: Voortgezet technisch lezen ........................................................ 44
Hoofdstuk 7: Begrijpend lezen ...................................................................................................................... 55
Hoofdstuk 8: Stellen ....................................................................................................................................... 63
Hoofdstuk 9 basiskennis taalonderwijs: Jeugdliteratuur............................................................................. 70
Hoofdstuk 10 basiskennis taalonderwijs: Taalbeschouwing ....................................................................... 75
Hoofdstuk 11 basiskennis taalonderwijs: spelling ....................................................................................... 90
,Gemaakt door Solenn Thomas Hogeschool de Kempel Studiejaar 2020-2021
Hoofdstuk 2: Taalonderwijs en taal
Paragraaf 2.1 Taalonderwijs
Basisscholen besteden veel tijd aan taalonderwijs (meestal 8 uur per week). In een
week is dit ruim 1,5 dag. Veel tijd gaat zitten in het leren lezen en spellen.
Kinderen maken zich de taal eigen in de normale interactie met hun omgeving
➔ In alle situaties in het dagelijks leven waarin kinderen in contact komen met
anderen ontwikkelen ze hun taalvaardigheid (b.v. straat, crèche, televisie etc.)
Woordenschat + spreekvaardigheid vergroten
5 argumenten om apart taalonderwijs te geven:
1. Schriftelijke taalvaardigheid leren kinderen niet spontaan
In tegenstelling tot mondelinge taalvaardigheid.
Uitzondering kinderen die zichzelf hebben leren lezen en schrijven, maar het gros
heeft hulp nodig m.b.v. lees- en spellingmethode (vooral voor taalzwakke kinderen).
2. Niet alle kinderen kunnen zelf een bepaald niveau van taalvaardigheid
eigen maken
Niet elk kind heeft het Standaardnederlands dat op de basisschool gebruikt wordt als
moedertaal (b.v. Fries, Brabants, Turks etc.)
➔ Hebben een enorme achterstand en als je er niets aan doet, wordt dit alleen
maar groter. Anderstalige kinderen speciale aandacht aan elementaire
communicatie/ vergroten van de woordenschat.
Taalzwakke kinderen = kinderen die moeilijk iets onder woorden kunnen brengen/
moeite hebben met lezen en spellen.
3. Op school leer je een ander soort taalgebruik dan in het dagelijks leven
School = Standaardnederlands (officiële taal)
Nadruk ligt op het goed formuleren en verzorgd spreken. Het is een andere soort taal
dan dat je op de markt of in het voetbalstadion hoort.
Regels voor Standaardnederlands, b.v.
- Jouw fiets is met een w, ook al hoor je hem niet
- Hij heeft in plaatst van hij heb
Schooltaal → b.v. samenvatting, thema, persoonsvorm
Uitdrukkingen → b.v. over het paard getild zijn, veel noten op zijn zang hebben
Je leert een bepaald begrippenapparaat om over taal te praten → b.v. woorden als
oorzaak, gevolg, onderwerp, zelfstandig naamwoord.
, Gemaakt door Solenn Thomas Hogeschool de Kempel Studiejaar 2020-2021
De bovengenoemde dingen maken kinderen niet zomaar eigen, daar is gericht
taalonderwijs voor nodig.
4. Bepaalde taalvormen leer je alleen m.b.v. taalonderwijs
b.v. samenvatting maken, brief schrijven, discussie voeren
Taal als communicatiemiddel Taalonderwijs
- Dagelijks leven Regels van bepaalde taalvormen leren
- Andere vakken op de
basisschool, het gaan dan
vooral om de inhoud en niet om
de manier van verslagleggen
5. Als je kinderen plezier in het lezen van boeken wilt bijbrengen, moet je
daar apart aandacht aan besteden
= belangrijke doelstelling van het taalonderwijs
Boeken → bieden kinderen de mogelijkheid om weg te duiken in de wereld van een
verhaal, kennis maken met andere mensen, culturen of met een spannend avontuur
te ontsnappen aan de sleur van alledag.
Plezier verschillende genres jeugdliteratuur (gedichten, sprookjes, prentenboeken)
Kun je alleen maar bevorderen als je kinderen in aanraking brengt met boeken.
Taalronde → verschillende onderdelen van taalonderwijs geïntegreerd aan bod
Vaak nog apart aandacht besteed aan bepaalde onderdelen taalonderwijs (spelling
of woordenschat).
Meeste basisscholen → taalonderwijs opgesplitst aangeboden in domeinen via
methode
Taalonderwijs:
- Nadruk ligt sterk op schriftelijk taalgebruik
- Vaak staat de taalvorm centraal (hoe schrijf je woorden? Hoe zijn woorden
opgebouwd? Hoe zitten zinnen in elkaar?)
- Leerkracht gericht op het aanleren van het correct taalgebruik
- Veel schrijven en overschrijven
Traditioneel taalonderwijs = lesgeven met behulp van een methode
Wet op het basisonderwijs, verdeling taalonderwijs in domeinen (zie blz. 24):
- Mondeling onderwijs
- Schriftelijk onderwijs