Communicatie handboek
Communicatie
1) Als vak
2) Trends en ontwikkelingen
3) Taken van een team communicatie
4) Activiteiten van een communicatiemedewerker
1-1 Het vak communicatie richt zich op het communiceren met, door en in organisaties.
Communicatieprofessionals zorgen voor verbinding, voorkeur en vertrouwen. Communiceren
betekent letterlijk in commune brengen, dus gemeenschappelijk maken.
1-2 globaal kun je enkele grote ontwikkelingen onderscheiden in het vakgebied communicatie:
o Digitalisering en online: drempel ligt lager om dingen naar de buitenwereld te
communiceren, alles nu via sociale media. Iedereen is nu producent: je plaats een foto op
Instagram of een reactie onder een post op Facebook.
o Data driven en real time: al jouw onlineactiviteiten worden opgeslagen in data, die bedrijven
weer gebruiken om informatie op jou door te spelen. Speed is everything.
o Emotie en de sociale omgeving: vroeger was communicatie gefocust op ratio en het individu,
maar nu ligt het meer op emotie en beïnvloeding via de sociale omgeving.
o Van tekst naar beeld: tekst was vroeger dominant, dat is nu beeld geworden.
o Transparantie en open communiceren: organisaties hebben niet langer de controle over wat
er over hen wordt bericht, dat kunnen mensen online op diverse platformen namelijk nu ook
zelf doen. Organisaties moeten zeggen wat ze doen en doen wat ze zeggen. Lukt dit niet?
Dan tast dit de geloofwaardigheid en het vertrouwen in de organisatie aan.
o Duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen: een bedrijf moet nu kunnen
aantonen dat zij duurzaam en maatschappelijk verantwoord zijn, dat hun kleren niet door
kleine kinderen die 18 uur per dag werken zijn gemaakt. Soms leidt de keuze om
verantwoord te ondernemen tot onderscheid van het merk, zoals Tony Chocolonely.
o Accountability en meetbaar maken: accountability betekent dat je als
communicatieprofessional zowel verantwoordelijkheid neemt als verantwoording aflegt aan
de organisatie. Het gaat om aangeven wat je gaat doen, waarom je dat doet en wat de
mogelijke resultaten zijn. Accountability is het meetbaar maken van het rendement van de
communicatie.
o Leven in netwerken: een netwerk is een verzameling van verbonden personen of groepen.
Wat is corporate communicatie? (Betekenis)Corporate communicatie is de functie binnen de
organisatie die de relaties met stakeholders (belanghebbenden) beheert. Waar de marketingafdeling
voornamelijk communiceert met klanten en prospects, communiceert de corporate communicatie-
afdeling met alle stakeholders, bijvoorbeeld politici en middenveld, federaties en associaties,
leveranciers, media, academici en activistische groepen en NGOs. Het doel van corporate
communicatie is om steun te krijgen of te behouden van stakeholders, zodat stakeholders de
organisatie de ruimte bieden om diens missie en de visie te realiseren.
1
,Werkcollege 1 Les 8-9-2021 inleiding communicatie: ontwikkelen van
en adviseren over communicatiegebied (competentie)
Tentamen gaat online gebeuren!!
Leerdoelen:
o Je weet wat het communicatie vak inhoudt en kunt trends en ontwikkelingen
benoemen.
o Je kent de drie domeinen.
o Je kan uitleggen wat stakeholders, doelgroepen en publieksgroepen zijn.
o Je kunt de taken van een communicatieadviseur benoemen.
3 domeinen van communicatie: marketing, intern, corporate.
o Marketing: klanten (pers/concurrenten) en loyaliteit.
o Intern: medewerkers en motivatie.
o Corporate: (investor) relaties, vertrouwen.
o
Het vak communicatie richt zich op de communicatie met, door en in organisaties. De
communicatiemedewerker is niet de enige die in een organisatie communiceert, alle medewerkers
staan in contact met elkaar en met anderen buiten de organisaties.
Publieksgroepen: medewerkers, vakbonden, aandeelhouders, financiers, concurrenten of juist
mogelijke partners, leveranciers onder werknemers, overheid/politiek, pers, media, ngo
(actiegroepen).
Publieksgroepen en stakeholders: deze heb je als organisatie.
o Als stakeholder heb je echt een relatie met een bedrijf > bijvoorbeeld als een influencer iets
vindt over een bedrijf is het een stakeholder.
Doelgroepen: die kies je als organisatie.
Hoofdtaken communicatie: reputatie, regie en realisatie.
Kerntaken: Analyseren, adviseren, integreren, creëren,
begeleiden, organiseren.
Acht trends en ontwikkelingen: (blz. 11 van het handboek
communicatie)
1) Digitaliseren en online (bijvoorbeeld: gaan de kranten later verdwijnen?)
2) Data driven en real time (corona testen voor toegang, snel de data verwerken voor event)
3) Emotie en de sociale omgeving
4) Van tekst naar beeld
5) Transparantie en open communiceren (alles naar buiten brengen als bedrijf want
consumenten krijgen het toch wel te horen of te zien.)
6) Duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen
7) Accountability en meetbaar maken (accountability: meetbaar maken van het rendement; je
bedenkt wat en wilt weten of je voor de kosten ook wat terugkrijgt. Het succes meten. Met
accountability willen we dus feitelijk aantonen wat een sales-, marketingen/ of
communicatieactiviteit (meer) oplevert in meetbare parameters.)
8) Leven in netwerken
Uitgelegd op vorige pagina.
2
, Werkcollege 2 + les 9-9-2021 Hoofdstuk 2 basics over
communicatie:
2-1: basisbegrippen
Leerdoelen:
o Je herkent de basisbegrippen
o Je herkent communicatietheorieën.
o Je herkent communicatiemodaliteiten.
Communicatie is iets wat begint bij een zender. Die zender wil iets overdragen. Hij stuurt een
boodschap via een medium/kanaal naar de ontvanger. Vb.: een medewerker (zender) vraagt een
vrije dag (boodschap) aan via een mail (medium) aan de directeur (ontvanger).
De boodschap heeft een essentiële rol en kun je in 4 aspecten onderscheiden:
o Een zakelijk aspect: de beschrijving van feiten, de informatie in de boodschap.
o Een expressief aspect: het gevoel, de emotie die de zender via de boodschap uit.
o Een relationeel aspect: een verhouding van de zender en ontvanger tot elkaar.
o Een appellerend aspect: het beroep op de ontvanger om iets te doen.
Het omzetten van gedachten in woorden en beelden door de zender noemen we encoderen. De
ontvanger zet de boodschap op zijn beurt weer om in gedachten. Het omvormen van de gedachten
door de ontvanger noemen we decoderen. > kernprobleem communicatie: mensen geven vaak hun
eigen en hele andere betekenis aan een boodschap van wat iemand doet of zegt.
Vaak krijgt de zender een reactie van de ontvanger. De reactie noemen we feedback. Als de zender
dan weer op die feedback reageert, spreken we van een terugkoppeling.
Ruis: factoren die het communicatieproces verstoren, noemen we ruis.
o Interne ruis: verstoringen binnen het directe communicatieproces. Bv: een jongen slist
waardoor de ander hem niet kan verstaan.
o Externe ruis: buiten het directe, zoals harde muziek op een festival waardoor je elkaar
moeilijk kan verstaan.
Redundantie: overtollige informatie, omdat de informatie geen nieuw nieuws bevat voor de
ontvanger. Als een boodschap veel redundantie bevat kan dit irriteren bij de ontvanger vanwege de
vele herhalingen. Bij mondelingen communicatie zoals bij een lezing kan het juist in zijn voordeel
werken, om zo de boodschap over te brengen.
Referentiekader en context: het referentiekader is het geheel van gewoonten, regels, ervaringen,
normen en waarden waarom de ontvanger zijn denken en handelen baseert. Om iemand te
begrijpen moet je je dus kunnen inleven in iemands referentiekader zonder een mening erover te
vormen. Een boodschap is altijd ingebed in een maatschappelijke, culturele context. Wat je op een
bepaald moment in een specifieke situatie zegt, kan iemand mogelijk in een andere context heel
anders opvatten.
Metacommunicatie: communicatie over communicatie. Vb: die tekst van jou heeft een rommelige
structuur. > hij spreekt dan met taal over taal. Hij communiceert over de communicatie.
ZBMO MODEL: de ontvanger is nooit passief > in het zender-boodschap-medium-ontvanger model
heeft de ontvanger een passieve rol. Dat klopt niet met de werkelijkheid want iemand komt altijd tot
een persoonlijke mening en interpretatie van een boodschap.
3
