Hoofdstuk 9 Insomnie bij volwassenen
9.1 Wat is slaap?
Slaap heeft 4 fasen, waarvan we de cycli zo’n 4/5 keer doorlopen. Slaap hebben we nodig om
lichaam en geest gezond te houden.
9.1.2 Wat maakt dat we slapen?
Twee belangrijke processen: 1) de biologische klok/24uurs ritme en 2) slaapdruk (mate van
vermoeidheid)
9.1.3 Waarom is slaap nodig?
Precieze functie is nog niet duidelijk. Het meest waarschijnlijke is dat afvalstoffen uit de hersenen
worden verwijderd en dat er daarnaast weer afweerstoffen en (groei)hormonen worden aangemaakt
die nodig zijn om gezond te blijven.
REM-slaap is daarnaast van belang voor verwerking van geheugen en emoties.
9.1.4 Hoeveel uur slaap is nodig?
Voldoende slaap is lastig te definiëren. Het gaat er vooral om dat je voldoende energie overdag hebt.
Dit hangt niet alleen af van de slaapkwantiteit maar ook kwaliteit.
9.1.5 Slaap-waakstoornissen
In de DSM 4 was het nog: slaapstoornissen, maar omdat de stoornis niet alleen je slaap maar ook je
‘waak’ (het wakker zijn) beïnvloed heeft de DSM 5 dit aangepast. In dit hoofdstuk bespreken we
enkel de meest voorkomende slaap-waakstoornis, namelijk: de insomniestoornis.
Het ontstaan van insomniestoornis kan het best verklaard worden door het driefactorenmodel. Dit
model verondersteld dat men ten eerste een zekere aanleg moet hebben, ten tweede stressvolle
omstandigheden en ten derde passen mensen zich aan aan deze slaapproblemen waardoor hun 24uur
klok (chronisch) verstoord raakt en de klachten in stand worden gehouden.
9.1.6 De relatie tussen insomnie en lichamelijke aandoeningen
Mensen met een somatische aandoening (b.v. hartaandoening) hebben vaker last van insomnie.
Door lichamelijke ongemakken en stress kan de slaap bemoeilijkt worden.
Insomnie is ook een risicofactor voor het ontstaan van een somatische ziekte, er wordt vooral
gedacht aan kanker en cardiovasculaire aandoeningen. Er zijn aanwijzingen dat tekort aan slaap de
HPA-as aanjaagt, wat weer effect heeft op het stressniveau in het lichaam: stofwisseling en
immuunsysteem.
De resultaten van onderzoek zijn echter nog niet consistent.
9.1.7 De relatie tussen slaap en psychische gezondheidszorg
Wie slecht slaapt is moe, kan zich slecht concentreren en heeft last van wisselende stemmingen. Het
is dus niet vreemd dat er een samenhang is tussen insomnie en psychische stoornissen,
voornamelijk depressie.
Ook heeft de helft van insomniepatienten ook angstklachten. Hierna is echter nog weinig onderzoek
gedaan. Veronderstelt wordt dat angstklachten de arousel vergroten en daarmee insomnie
veroorzaakt of verergerd.
9.2 Doelstellingen en rationale
Cognitieve en gedragsmatige factoren spelen vrijwel altijd een rol met het in stand houden van
slaapproblemen. Daarom bevelen we bij iedereen psycho-educatie en bespreken van de
slaaphygiëne aan.
, Er is consensus dat CGTi de beste behandeling is voor insomnie. De effecten van CGTi voor
mensen met een somatische aandoening zijn echter minder goed beschreven, het lijkt er wel op dat
het evengoed werkt bij deze doelgroep.
9.3 Diagnostiek een meetinstrumenten
Bij p’s met een somatische aandoening is het van belang te bespreken in hoeverre deze klachten een
rol spelen bij de slaapklachten.
Ook is het belangrijk te bespreken welke last zij ervaren van de somatische aandoening en of ze
daar s’nachts over piekeren.
Vervolgens kijk je of de p voldoet aan de DSM criteria voor insomnie. ISI (Insomnia Severity
Index) is een goed instrument. Een ander zinvol diagnostisch instrument is een slaapdagboek.
9.4 Interventies en technieken
9.4.1 Medicatie
Slaapmedicatie is op de korte termijn wel effectief maar er zitten nadelige gevolgen aan en p heeft
steeds meer nodig om zelfde effect te bereiken. Het is verslavend, geeft bijwerkingen en als je stopt
krijg je juist veel slapeloosheid ervoor terug. Ook kan het interfereren met medicatie voor
somatische aandoening.
Melatonine is ook af te raden omdat dit de biologische klok (van de hormoonhuishouding) in de war
kan brengen.
9.4.2 CGT voor insomnie
Bestaat uit onderstaande elementen:
Psycho-educatie
Belangrijk uit te leggen dat slaapproblemen ontstaan door een combinatie van factoren en (deels) in
stand worden gehouden door verkeerd aangeleerde slaapgewoonten. Bij oude p’s is het van belang
uit te leggen dat slaap minder wordt naarmate de leeftijd vordert.
Slaaphygiëne
Dit is gedrag wat de slaap belemmerd of bevorderd. De belangrijkste adviezen zijn:
-Ontspanning overdag
-Beeldschermen; minstens een uur voor bedtijd geen schermen te gebruiken
-Eten, drinken, roken: minstens vijf uur van te voren geen cafeïne. Niet met een lege of te volle
maag gaan slapen. Uur voor bedtijd geen nicotine/roken.
-Alcohol: alcohol maakt de slaap onrustig en minder diep.
-Bewegen: mensen met een goede lichaamsbeweging slapen doorgaans beter
-Avondritueel
-Slaapkamer: comfortabel bed, frisse lucht, donker en geen lawaai.
-Wekker/telefoon: het is niet verstandig s’nachts te zien hoe laat het is> maakt onrustig.
-Dutje/Powernap: in het algemeen is het beter om niet overdag te slapen.
Ontspanningsoefeningen
Belangrijk om uit te leggen dat ontspanning oefening vergt.
Zelfregistratie van slaap- en waakgedrag
Belangrijk om gedurende de hele behandeling de slaap te registreren. Ook goed om een dagboek
van de dag bij te houden, dit geeft inzicht in hoeverre de nacht de dag beïnvloed.
Stimuluscontrole
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ninamans1994. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,39. Je zit daarna nergens aan vast.
