Hoofdstuk 23 Op acceptatie en veerkracht gerichte therapievormen
23.1 Inleiding
Sommige patiënten (p’s) voelen zich overspoeld en overvraagt door hun beperkingen. Andere
ervaren een hogere mate van veerkracht en vinden bij een moeilijke situatie snel het evenwicht
terug.
In de laatste decennia zijn er nieuwe vormen van psychotherapie tot bloei gekomen die helpen bij
het versterken van veerkracht, gericht op: acceptatie, mindfulness en compassie.
23.2 Het ontstaan van de derde generatie gedragstherapieën
23.2.1 Op mindfulness gerichte interventies (MBSR, MBCT)
MBSR: gebaseerd op boeddhistische psychologie en mindfulness-meditatie. Ontwikkeld in de jaren
70.
MBCT: later ontwikkelt en specifiek voor mensen met een depressie. Hierin zijn CGT technieken
toegevoegd.
Beide zijn ontwikkeld als als groepstraining, maar wordt nu ook individueel aangeboden.
Het doel van mindfulness-meditatie is de doe-modus te herkennen en wanneer nodig te kunnen
schakelen naar de zijn-modus.
Decentreren speelt een belangrijke rol in mindfulness-meditatie: het toelaten en van een afstand
naar je ervaringen kijken.
Recente studies laten zien dat mindfulness-based interventies zorgen voor een verminderen in
vermoeidheid, pijn, depressie en angst, bij mensen met kanker.
23.2.2 Op compassie gerichte interventies (MSC, CFT)
Zelfcompassie gaat over het geraakt worden door eigen lijden, gekoppeld aan de wens dit lijden te
verlichten door zorgzaam en begripvol met jezelf om te gaan.
Mindful Self-compassion (MSC):
legt het accent op 3 componenten: vriendelijkheid, gedeelde menselijkheid en mindfulness.
Compassion Focused Therapie (CFT):
hierin wordt de psychofysiologische basis van onze mogelijkheden tot compassie benadrukt.
Volgens CFT zijn er 3 geïntegreerde netwerken in ons brein die emoties reguleren: 1) het gevaar- en
beschermingssysteem, 2) het belonings- en jaagsysteem en 3) het zorg- en herstelsysteem.
In CTF wordt veel educatie gegeven over deze emotieregulatiesystemen omdat mensen zo inzien
dat hun worstelingen een natuurlijk gevolg is van de wijze waarop ons brein en lichaam
functioneert.
Recente studies hebben aangetoond dat op compassie gebaseerde interventies positieve effecten
hebben, vooral voor mensen met hoge mate van zelfkritiek.
23.2.3 Acceptace and Commitment Therapy (ACT)
ACT is gebaseerd op de Relational Frame Theory (RFT). RFT past in de traditie van het
behaviorisme.
Cognitieve fuse: betekend dat mensen hun gedachte letterlijk nemen, ze als waarheid beschouwen
en daar naar handelen. b.v: gedachte over pijn roepen hetzelfde, vaak vermijdende, gedrag op als de
daadwerkelijke pijnsignalen.
, In ACT wordt verondersteld dat het vermijden van ongewenste innerlijke ervaringen meer lijden
met zich meebrengt. Daarom richt aCT zich op het aanvaarden van vervelende innerlijke
ervaringen, om zo ruimte te creëren voor en waardevol leven.
De processen in ACT kunnen als volgt worden beschreven (volgens het Klinisch model van ACT
processen):
-Aanvaarding, het leven nemen zoals het komt zonder dit te willen veranderen.
Toegewijde acties, het realiseren van
-levenswaarden
-Cognitieve defusie, automatisch gedrag wordt losgeweekt uit zijn rationeel frame: mensen
herkennen dat hun gedachte niet de werkelijkheid, maar verbale constructies zijn.
-Nu/hier, is de werkelijke ervaring die men heeft. Door mindfulness kun je leren daar beter mee in
contact te komen.
-Observeerde zelf, mindfulness biedt ook mogelijkheid dit te ervaren: psychologisch proces
waardoor mensen zelfkennis hebben.
De kern van het model is psychologische flexibiliteit: vermogen om vol te houden of juist gedrag
aan te passen.
23.3 Rationale en doelstellingen
Kenmerken van de interventies uit dit hoofdstuk is dat ze transdiagnostisch (generiek voor mensen
met verschillende medische of psychiatrische diagnoses) zijn, gericht op aanvaarding en veerkracht
en op ervaringsgericht leren.
Daarnaast passen deze derde generaties therapieën bij de focus van de positieve psychologie: het
bevorderen van het welbevinden.
CGT gaat vooral over klachtreductie door niet werkende cognities en gedragingen aan te pakken.
23.4 Assessment
23.4.1 Mindfulness
– Mindfulness Atention Awareness Scale (MAAS): om mindfulness te meten.
– Five Factor Mindfulness Questinonaire (FFMQ): om mindfulness te meten.
23.4.2 (Zelf)comapssie
– Self-Compasion scale (SCS): meet zelfcompassie.
– Forms of Self-Criticising and Self-Reassuring Scale (FSCSRS): meet zelfkritiek en
zelfgeruststelling.
23.4.3 ACT
Een casusconceptualisatie begint met het in kaart brengen van experimentele vermijding. Daarna
maakt therapeut inschatting van de mate van flexibiliteit in de zes kernprocessen van het ACT-
model.
Inmiddels zijn er vragenlijsten om ACT processen te meten. De meestgebruikte lijst op
experimentele vermijding te meten is Acceptence and Action Questionaire II (AAQ II).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ninamans1994. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,39. Je zit daarna nergens aan vast.
