Handboek Psychologische Interventies bij Somatische Aandoeningen.
G.Pool & collega’s
Hoofdstuk 5 Het gevolgenmodel: een diagnostisch klantgericht model.
5.1 Inleiding
Het gevolgenmodel: diagnostische methode voor het vaststellen van de factoren (gevolgen) doe een
somatische klacht het meest direct in stand houden of het verloop ervan negatief beïnvloeden.
Dit wordt samen met client gedaan door het model, met bijbehorende vicieuze cirkel, volledig in te
vullen.
Behandeling op basis van het gevolgenmodel heeft als doel de vicieuze cirkel doorbreken en
daarmee de omstandigheden op herstel van de klachten verbeteren.
De rol van ‘instandhoudende factoren’ in het gevolgenmodel
In het gevolgenmodel staan instandhoudende factoren centraal.
Bij diagnostiek volgens het gevolgenmodel (DvGM) model wordt gezocht naar klachtspecifieke
instandhoudende factoren; factoren die voor sommige klachten wel en voor andere klachten niet
relevant zijn.
5.2 Rationale en indicatie voor gebruik van het gevolgenmodel
DvGM is aangewezen bij patiënten (p’s) voor wie de lichamelijke klacht de belangrijkste klacht is
en bij wie deze klacht leidt tot beperkingen of emotioneel leed.
5.3 Diagnostiek volgens het gevolgenmodel (DvGM): het protocol
DvMG-protocol bestaat uit 5 stappen:
1. Invullen gevolgenmodel
2. Controleren of model logisch consistent is
3. Selecteren van instandhoudende factoren
4. Formeren van de vicieuze cirkel
5. Ontwerpen behandelplan en evaluatieplan.
Op www.gevolgenmodel.nl kun je het model en de vicieuze cirkel downloaden.
5.2.1 Stap 1: Invullen van het gevolgenmodel
1a. Uitvragen van de lichamelijke klacht: Vraag de lichamelijke klacht in detail uit.
1b. Ideeën over de betekenis van de klacht: De betekenis komt naar voren in de ideeën over de
oorzaak (IO) van de klacht, in automatische gedachten (AG) en eventuele onverwerkte traumatische
gebeurtenissen (TH).
Automatische gedachte zijn te classificeren als catatstroferend, niet-accepterend of defaitistisch of
zelfdeprecierend (ik kan en beteken niks meer door die klachten).
Bij de TH, wordt gebruik gemaakt van de Klassieke/operante conditionering doormiddel van CS
(geconditioneerde stimulus), US/UR (ongeconditioneerde stimulus), Referentieel verband (stimulus
doet denken aan) en Sequentieel verband (Klacht roept verwachting van iets op).
Referentieel verband: wanneer klacht (CS) doet denken aan traumatische gebeurtenis (US/UR)
Sequentieel verband: wanneer klacht (CS) de verwachting schept op herhaling traumatische
gebeurtenis (US/UR)
, 1c. Emotionele gevolgen van de klacht: vraag p’s een situatie te beschrijven waarin zij hevige
klachten hadden en laat hen vertellen hoe ze zich toen voelde.
Emotionele gevolgen kunnen de lichamelijke klachten op 2 manieren in stand houden:
1. kan aanzetten tot gedrag van klacht in stand houdt.
2. emotionele reactie kan de klacht versterken doordat de emotie gepaard gaat met lichamelijke
verschijnselen die lijken op de klacht of deze versterken.
1d. Gedragsmatige gevolgen van de klacht: vraag de p hoe ze zich gedragen als de klacht
optreedt of toeneemt en vraag tevens naar medicatiegebruik en gebruik van hulpmiddelen.
Vraag naar overt (wat andere kunnen zien) en covert (dat onzichtbaar voor andere of in het hoofd
afspeelt) gedrag.
Gedrag kan op 2 manieren lichamelijke klachten in stand houden:
1. gedrag helpt op korte termijn, maar verergerd klacht op lange termijn.
2. of juist doorgaan (bv. niet rusten) bij het ervaren van de klacht, zodat klacht verergerd.
1e. Lichamelijke gevolgen van de klacht: vraag de lichamelijke gevolgen van de lichamelijke
klacht een voor een uit en observeer de lichamelijke toestand van en reactie van p tijdens het
gesprek. B.v. bij buikpijn kan de door aanspanning van de buikspieren de ademhaling ontregelt
worden.
1f. Sociale gevolgen van de klacht: dit vormt de context waarbinnen de klacht optreedt en
behandeling gericht op herstel plaatsvindt.
De omstandigheden kunnen gunstig (steunde omgeving) of ongunstig zijn (financiële problemen).
De sociale gevolgen houden de klachten zelden rechtstreeks in stand.
5.3.2 Stap 2: Controleren of het model logisch en consistent is: na het systematisch invullen van
het model overweegt de behandelaar of de klacht, de ideeën over de klacht en de gevolgen van de
klacht een consistent geheel vormen.
5.3.3 Stap 3: Selecteren van de instandhoudende gevolgen: bij inventarisatie worden vaak meer
instandhoudende gevolgen gevonden dan passend binnen een werkbare vicieuze cirkel. In stap 3
worden daarom de belangrijkste gevolgen geselecteerd. Selecteer maximaal 3-5 instandhoudende
gevolgen (IO, AG, TH).
5.3.4 Stap 4: formeren van de vicieuze cirkel: bij stap 3 geselecteerde gevolgen en bijbehorende
gedachte en herinneringen worden in deze stap gebruikt om de vicieuze cirkel samen te stellen.
De vicieuze cirkel geeft de samenhang weer tussen de ideeën over en de betekenis van de klacht
alsook de instandhoudende gevolgen.
5.4 Ontwerpen van een behandelplan
5.4.1 Vaststellen van aangrijpingspunten voor behandelingen
Aangrijpingspunten voor de behandeling zijn de instandhoudende gevolgen die de vicieuze cirkel
vormen. Dit kunnen emoties, gedragingen, lichamelijke gevolgen (b.v. spierspanning) en de
betekenis (b.v. als de hoofdklacht een beladen/traumatische gebeurtenis activeert).
Stippellijn van deze gevolgen naar klacht betekend direct effect.
5.4.2 Selecteren van interventies
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ninamans1994. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,39. Je zit daarna nergens aan vast.
