Hoofdstuk 14 Gehechtheid en ziekte
14.1 Inleiding
Ons gehechtheidssysteem is voorwaardelijk voor overleving en ontwikkelt zich vanuit de vroege
relaties met degenen die voor ons moeten zorgen en ons fysieke en emotionele veiligheid moeten
bieden.
Het jonge kind is voortdurend bezet met het verwerken van sensorische en interoceptieve
gewaarwording (zoals, dorst en honger) en de bijbehorende emoties. De verzorgers moeten het kind
ondersteunen en opvangen in de regulatie van deze emoties door hun nabijheid en empathische
afstemming, en het kind moet deze zorg (kunnen) ontvangen. In deze wederkerigheid komt het
hechtingsproces tot stand.
Lichamelijk onwel-bevinden en ziekte zijn ernstige stressoren (zowel voor kind als volwassenen)
die het gevoel van veiligheid ondermijnen en daarmee het persoonlijk hechtingssysteem activeren.
De ontwikkelde hechtingsstructuur reguleert de balans tussen twee dimensies:
-Primair in de ontwikkeling: verbondenheid
-Secundair in de ontwikkeling: autonomie
Binnen de gehechtheidstheorie wordt onderscheid gemaakt tussen drie onveilige
gehechtheidsstijlen:
– Vermijdende: stellen de noodzaak tot autonomie voorop, ten koste van verbondenheid.
– Ambivalente/Angstige: stellen de noodzaak voor verbondenheid voorop, ten koste van autonomie.
– Chaotische gehechtheid: zowel moeite om zich verbonden als autonoom te voelen.
14.1.1 De invloed van onveilige hechting op het stress- en immuunsysteem
Relatie tussen gehechtheid en ziekte is complex. Er lijken wel twee mechanismes een rol te spelen:
– verschillen in stressreactie
– verschillen in (gezondheids)gedrag
14.1.2 De invloed van onveilige hechting op latere lichamelijke kwetsbaarheid
Met name de angstige gehechtheid is geassocieerd met een vergrote kans op lichamelijke
aandoeningen op latere leeftijd, zoals: pijn, beroerte, hoge bloeddruk.
Onveilige gehechtheid lijkt gelinkt aan het metabool syndroom; dat wil zeggen een combinatie van
vier veelvoorkomende klachten: hoge bloeddruk, diabetes, verhoogt cholesterol en overgewicht.
Uit onderzoek is gebleken dat onveilig gehechte mensen ongezonder leven.
14.2 Rationale en doelstellingen
Onveilige gehechtheid kan invloed hebben op hoe iemand omgaat met lichaamssignalen, met ziekte
en met het al dan niet uiten van angsten en (zorg) behoeften.
Daarnaast kunnen gezondheidsproblemen en gezondheidsgedrag in de volwassenheid gerelateerd
zijn aan hechtingsproblemen zoals problemen in emotieregulatie en zelfzorg
Het kan van belang zijn aandacht te geven aan deze lichaams- en leefstijlgerelateerde patronen.
14.3 Klinische diagnostiek
Er zijn diverse meetinstrumenten beschikbaar om de gehechtheid in kaart te brengen (bv. de AAI,
RQ, RAAS, ECR)
De ECR-M is aangepast om te gebruiken in een medische setting.
, 14.3.1 Veilige gehechtheid- de ideale patiënt.
Deze groep heeft een breed repertoire aan copingstrategieën, hebben over het algemeen een goede
werkrelatie met hulpverleners en vertellen een coherent verhaal over hun ziekte.
14.3.2 Vermijdende gehechtheid- de zelfstandige patiënt
Vertrouwen op anderen hebben ze snel afgeleerd en wordt vermeden. Dit kan invloed hebben op de
het zoeken van zorg, opvolgen van adviezen en het verdragen van controleverlies.
Deze patiënten trekken minder snel aan de bel bij klachten.
14.3.3 Angstige gehechtheid- de afhankelijke patiënt
Deze mensen zijn slecht in staat zichzelf te troosten en gerust te stellen. Ze vertonen vrij snel over-
arousel (van streek, aandacht zoeken) en leunen fors op het regulerend vermogen van anderen om
zorg en geruststelling te verkrijgen.
Angstig gehechten patiënten rapporteren meer klachten en consumeren meer GGZ-zorg en
medische zorg.
14.3.3 Chaotische gehechtheid- de moeilijke patiënt
Mensen met een chaotische gehechtheid wisselen angst voor intimiteit en angst voor verlating met
elkaar af.
Zij kunnen noch met afhankelijkheid, noch met autonomie overweg.
Wanneer geconfronteerd met ziekte hanteren ze strategieën die op anderen tegenstrijdig overkomen:
b.v veel klachten rapporteren maar zorg afwijzen of te saboteren.
Verder ervaren deze mensen vaak opmerkelijk weinig sociale en emotionele gene of lijdensdruk
over hun overmatig aanklampend of afwijzende gedrag en kunnen ze niet anders dat de oorzaak en
oplossing voor hun problemen buiten zichzelf leggen.
14.4 Interventies: emotieregulatie en interactionele aspecten
Het is van belang onderscheid te maken tussen klinische en poliklinische zorgcontexten omdat dit
invloed heeft op de verhouding en werkrelatie tussen zorgvragen en zorgverlener.
Bij klinische zorg is een patiënt opgenomen. In deze context zijn psychologische interventies veelal
steunend en structurerend van aard. De behoefte van de patiënt verschilt per gehechtheid.
Veilige gehechtheid: stilstaan bij en het verwerken van de psychische complexiteit van de situatie,
om vervolgens zelf verder te gaan met het eigen proces.
Vermijdende gehechtheid: houden zorgverleners het liefst op afstand. Deze patiënt kan prikkelbare
reacties bij zorgverleners oproepen. Deze valkuil kan vermeden worden door te respecteren dat deze
patiënt geen bemoeizorg wilt, maar wel compacte concrete informatie over zijn medische situatie en
zijn vragen daarover.
Angstige gehechtheid: willen graag hun verhaal kwijt. Ze zoeken naar mogelijkheden om hun
emoties door andere gereguleerd te krijgen. Dit kan leiden dat zorgverleners deze patiënt gaan
ergeren en eventueel mijden wat het angstige weer bevestigd.
Het kan van belang zijn deze dynamiek te bespreken in het behandelteam. Daarnaast de patiënt
helpen met de context mentaliseren: het feit dat de hulpverleners weinig tijd hebben, betekend niet
dat zij niet betrokken zijn.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ninamans1994. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,39. Je zit daarna nergens aan vast.
