Bundel: Algemene geschiedenis van de nieuwe tijd (AGN)
Alle Hoorcolleges 1 t/m 12 + boeksamenvatting.
Inhoud:
Bestand bevat stof uit de hoorcolleges en boeken uit het jaar 2020-2021.
Hoorcolleges:
Week 2 2.
Week 3 6.
Week 4 8.
Week 5 11.
Week 6 15.
Week 7 (geen college)
Week 8 18.
Week 9 24.
Week 10 29.
Week 11 35.
Week 12 43.
Week 13 49.
Week 14 54.
Boeksamenvatting:
Hoofdstuk 11 59.
Hoofdstuk 12 62.
Hoofdstuk 13 70.
Hoofdstuk 14 79.
Hoofdstuk 15 87.
Hoofdstuk 21 107.
Hoofdstuk 20 111.
Hoofdstuk 16 119.
Hoofdstuk 17 129.
Hoofdstuk 19 135.
,Algemene Geschiedenis Nieuwe Tijd
Hoorcollege
Hoorcollege 2
Thema´s = Hoofdstukken opname
1. De Pest: Ineenstorting en vernieuwing?
2. Revolutie in Europese oorlogsvoering?
- Infanterierevolutie: Ridderleger naar voetvolk
- Artillerierevolutie: Kanonnen
- Gevolgen
3. Afronding: De crisis als keerpunt?
I De Pest
➔ Builen in de lies, nek onder de oksel.
➔ 50-60% sterfte na 6-8 dagen.
➔ Naast builenpest ook bloedpest (beet in bloedbaan) en longpest: uitzonderlijker en
dodelijker.
➔ Rat-vlo-mens (longpest: mens op mens druppels).
Hoe hard was de klap van de pestgolf?
➔ Er is te zien dat de pest vooral jongeren treft, omdat deze niet resistent zijn tegen de
pest.
➔ Er was sprake van 1/3 tot 2/3 van de bevolking in de eerste pestgolf.
➔ Wereldbeeld en ziekte:
- Verklaard door zondig gedragen, stand van hemellichamen, kwalijke dampen.
- Géén medisch begrip van besmetting (of overbrenging door rattenvlo).
- Nauwelijks behandelingen (wegsnijden buil).
➔ Wél praktische oplossingen:
- Afsluiten van de stad (dilemma: handel en bevoorrading).
- Afzonderen pestlijders in pesthuizen.
- Quarantaine schepen, personen én goederen.
- Afstand houden: pestdokters neusmaskers en vooral stok.
2
, - Pogingen hygiëne te verbeteren in steden. → Je moet er wel rekening mee
houden dat er wel een poging werd gedaan om steden hygiënisch te maken.
(Voor en ook zeker na de pest).
Verspreiding van de pest
- Mongoolse legers namen bijvoorbeeld de pest mee richting Europa → Niet 1 keer
maar door meerdere keren hebben ze dit opgepikt. → Dit duurde stap voor stap
en kon de pest steeds verder komen. → Kwam uiteindelijk uit in Kaffa door de
belegering van de Mongoolse legers. (Ze namen de stad in door lijken over de
muur te schieten.
Wat waren de gevolgen van de pest?
- Europa: Diepe crisis als springplank voor een groeimoment?
- China: Grote onduidelijkheid over demografie ook enorme deuken door
dynastiewisselingen.
➔ Europa: crisis en bevolkingsdaling wie profiteert, wie betaalt?
- Lonen bevriezen, arbeiders aan plaats en werk binden.
- Harde botsingen: Engelse boerenopstand → Hierdoor zie je dat ze minder
gebonden zijn aan het horigheid of de geestelijke → Ze krijgen een vrijer bestaan
(uiteindelijk)
- Arbeidsschaarste in Oost en West: Andere gevolgen.
- We zoeken naar zekerheid → Heiligen inflatie, religieuze verzekeringspolissen,
fanatisme, lekenbewegingen
Thomas Malthus (1766-1834): Voedselproductie als rem op de bevolkingsgroei
3
, De Pest in Europa: Meer dan een ‘Malthusiaanse ciris!’
1. Immense sterfte en schrik
2. Wanorde, landvlucht, stijgende prijzen
3. Reactie overheden: arbeid aan land gebonden, lonen bevroren; opstanden
4. Stabilisering situatie en daling prijzen; verhoging reëel loon
5. Sociale mobiliteit en vernieuwing instituties
6. Groei universiteiten; rol lekenvroomheid
De belangrijke beroepen moeten altijd blijven draaien → Denk aan de boeren → Hierdoor
moesten ze ook zonder loon doorgaan met het produceren van goederen. → Hierdoor
kunnen er weer opstanden ontstaan (boerenopstanden). → Dit was het verloop van de 14e
eeuw. Door onder andere de pest. Er is een mate van stabilisering ontstaan → Er komt dan
vervolgens een daling van de prijzen → Er is een kleinere bevolking → Je krijgt makkelijkere
oogsten → De bevolking betaalt een relatief laag bedrag. → Mensen onder aan de piramide
hebben op dit moment ook meer te besteden (er is een verhoging van het reële loon =
Mensen kunnen er meer voor krijgen doordat er minder mensen zijn).
Revolutie in Europese oorlogsvoering
Infanterierevolutie: Ridderleger naar voetvolk (na ca 1300)
1. Basis: Zwaarbewapende ridders; paarden, snelheid, mobiliteit, stootkracht. Infanterie
als hulptroepen.
2. In reeks conflicten stukgelopen:
- Defensieve tactieken (piek, kuilen, en wallen, landschap)
- Afstandswapens (kruisboog, longbow, later musket)
➔ Steeds ging om groepen die zelf geen groot ridderleger op de been konden brengen.
Belangrijke tactieken waren ook op wel terrein ze gingen vechten.
➔ Hinderlagen waren belangrijk en domheid van de aanvallers.
➔ Voorkomend uit de dachten dat legers boerenmilities aankonden. → Dit was dus niet
altijd het geval door hinderlagen of een bepaald terrein.
Conflicten tussen de Engelsen en de Schotten rond 1300
Gevolgen van de infanterierevolutie oorlog, staat, samenleving
➔ Dodelijkere oorlogsvoering: Afstandswapens, sociale botsing, geen gijzelaars meer..
➔ Huurlingen: Werving en betaling → betaling en verwerving van dit leger. Betaling
betekend ook dat je meer soldaten bij elkaar kunt brengen.
➔ Schaalvergroting: aantallen.
4
