Portfolio-opdracht 3.6: Groepsdynamiek in het verzorgingstehuis.
Inleiding
Het eerste deel van deze paper bevat een literatuuronderzoek waar een vergelijking wordt
gemaakt tussen de zorg in Nederland en in Amerika. Verder wordt er besproken in hoeverre
de maatschappij van een verzorgingsstaat naar een participatiemaatschappij aan het
veranderen is en welke gevolgen dit heeft.
Het tweede deel bevat een observatie in het verzorgingstehuis de Janskliniek in Haarlem.
Vanuit deze observatie is een analyse gemaakt en op basis daarvan wordt er in het laatste
hoofdstuk een advies gegeven voor het verbeteren van de zorg.
4
,Portfolio-opdracht 3.6: Groepsdynamiek in het verzorgingstehuis.
Hoofdstuk 1: Literatuuronderzoek
Weet de jongere generatie van nu hoe de ouderenzorg werkt? Zijn zij voorbereid op hoe de
ontwikkelingen de zorg gaan veranderen? Als zij later oud zijn, worden ze dan opgevangen
door hun kinderen of zullen ze in een verpleeghuis gaan wonen? Betekenen ze nog iets,
betekent de ervaring die zij hebben opgedaan nog iets? Zoveel vragen die tot nu toe nog
onbeantwoord zijn. Niet alleen de jongere generatie zit met deze vragen, ook de ouderen
vragen zich dit af. Denkt u hier weleens over na?
De tijden veranderen en hiermee ook de zorg die voor u nu nog zo ver weg lijkt. In Nederland
is de zorg, in vergelijking met andere landen, goed geregeld. Ouderen hebben hier een keuze.
Er is een keuze uit thuiszorg (mantelzorg, particuliere thuiszorg, reguliere thuiszorg) en zorg
op locatie (verzorgingshuis, verpleeghuis) (Beun, Royers, & de Vocht, 2014). In dit
hoofdstuk wordt vooral gericht op de laatste soort zorg. Zowel verzorgingshuizen als
verpleeghuizen hoeven niet permanent te zijn. Ze kunnen ook als tijdelijk beschouwd worden
bijvoorbeeld doordat de ouderen hulp nodig hebben bij het revalideren van een operatie of
ongeluk. Of omdat de mantelzorger tijdelijk niet beschikbaar is. In een verzorgingshuis
hebben de ouderen meestal een eigen appartement en zij kunnen hier ook met hun partner
leven. Zij krijgen met name hulp bij bijvoorbeeld: wassen, aankleden, eten etc. (de Klerk,
2005). Dit wordt intramurale zorg genoemd (Beun et al., 2014).
Er is duidelijk een tweesplitsing in de zorg, met name in hoe men over ouderen denkt. De ene
ziet een oudere als iemand die afhankelijk en verward is en de andere ziet ze als mensen met
enorm veel levenservaring die zeker nog wat te bieden hebben in de maatschappij (Beun,
Royers, & de Vocht, 2014; van Hees, Horstman, Jansen, & Ruwaard, 2015).
Die laatste gedachte vorm strookt ook met de fase van het welzijnswerk waarin we nu leven.
De huidige fase richt zich namelijk op de eigen verantwoordelijkheid van de burgers (Beun et
al., 2014). Door de toenemende vergrijzing zijn er op dit moment meer ouderen dan jongeren
in de samenleving. De ouderen zetten zich in voor vrijwilligerswerk omdat dit de kwaliteit
van hun leven bevordert. Ze ervaren minder stress, ze voelen zich betrokken en kunnen op die
manier zin geven aan hun leven (Beun et al., 2014).
5
, Portfolio-opdracht 3.6: Groepsdynamiek in het verzorgingstehuis.
Toch zijn er ook ouderen die deze eigen verantwoordelijkheid lastig vinden. Ze blijven graag
thuis wonen maar zijn daardoor kwetsbaarder voor sociaal isolement. Om hen heen hebben ze
steeds meer te maken met verliezen (het overlijden van partner, vrienden of mensen in de
directe omgeving). Dit gaat gepaard met stress (wat op zijn beurt weer kan leiden tot
depressie) en gezondheidsklachten (zoals een hoge bloeddruk wat kan leiden tot hart- en
vaatziekten) (de Moes, 2020). Hierdoor neemt de druk op de zorg toe, waardoor dus ook de
intramurale zorg op een hoger pitje komt te staan. Hoe kan dit veranderen?
Om een betere kijk te krijgen op de zorg in Nederland is het handig om deze te vergelijken
met de zorg uit een ander land. In dit onderzoek is ervoor gekozen om de gezondheidszorg in
Amerika te vergelijken met die van Nederland.
In Nederland is het verplicht om je te verzekeren voor eventuele zorgkosten. Hoe werkt dit
dan? Zorgverzekeraars hebben een grote rol gekregen en incasseren de premie voor de
basisverzekering. Van dat geld betalen zijn alle zorg die onder de basisverzekering valt.
(Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2016).
In Nederland wordt niet alleen gebruik gemaakt van de zorg door artsen of verpleegsters. Ook
mantelzorg is een belangrijk vorm van zorg. 1 op 3 Nederlanders geven mantelzorg,
Mantelzorg houdt in dat iemand voor een vriend of familielid zorgt zonder hier geld voor te
willen (de Klerk, de Boer, Plaisier, & Schyns, 2017). De bereidheid om je in te zetten voor
iemand anders wordt ook wel civil society genoemd (Beun et al., 2014). Het mooie is dat
deze civil society nog verder doorwerkt. Het is namelijk niet zo dat alleen jongere mensen
voor de ouderen zorgen. Ook ouderen zorgen voor ouderen. Zoals al eerder benoemd is,
zetten ouderen zich in voor vrijwilligerswerk en zo ook mantelzorg. Zij kunnen hierdoor nog
functioneren in de maatschappij waardoor onze verzorgingsstaat langzamerhand een
participatiesamenleving wordt, waar de ouderen hun steentje aan bijdragen. Deze ouderen
zijn zelfredzaam. Dit klinkt gek omdat er hier benadrukt wordt dat ze kunnen zorgen voor
anderen. Maar als ze kunnen zorgen voor anderen kunnen ze dit dus ook voor zichzelf.
Zelfredzaamheid wordt benadrukt door het zelfstandig een leven kunnen leiden, het leven een
richting kunnen geven zonder hulp en het vermogen om normale activiteiten van het
dagelijkse leven zelfstandig aan te kunnen pakken (Beun et al., 2014). Op deze manier wordt
de participatiesamenleving steeds echter: onze zelfredzame ouderen kunnen mantelzorg
bieden wat weer zorgt voor samenredzaamheid (civil society).
6
