Dit is een samenvatting van Theorie en Methoden. Hierin wordt het hele driestappenplanaanpak in het sociaal werk beschreven. Alles wordt stap voor stap besproken en de methoden worden uitgelegd. Verder zijn belangrijke woorden/begrippen rood gemarkeerd. Zo is alles makkelijk terug te vinden.
HOOFDSTUK 1
Bij het multimethodisch stappenplan wordt stapsgewijs de situatie van de cliënt in kaart gebracht en
hieraan gewerkt, zodat de cliënt optimaal geniet van de mogelijkheden die het leven biedt. Dit
stappenplan bestaat uit de volgende 3 stappen:
1. Persoonlijke archiefkast (PAK): de sociaal werker onderzoekt en ordent in het verhaal van de
cliënt welke minfactoren (spanningsbronnen) en welke plusfactoren (krachtbronnen) de
cliënt ervaart.
2. Psychosociaal assessment (PSA): de sociaal werker ontwikkelt werkhypothesen. Inschatting
van (on)vervulde levensbehoeften en helpende methoden.
3. Psychosociale interventie (PSI): de sociaal werker werkt met de cliënt en stelt voor de
minnen ook daadwerkelijk te reduceren in de cliëntsituatie door middel van de aanwezige
plussen. Tevens wordt gemeten of er vorderingen zijn.
Zo worden de cliënt en diens omgeving op verschillende niveaus geholpen de eigen kwetsbaarheid
en kracht te erkennen (impactfactor +/-), de eigen omgangsstijl te verbeteren (copingfactor +/-) en
het eigen netwerk en de voorzieningen te versterken (supportfactor +/-).
De eerste stap is dus PAK. Om betrouwbare informatie te krijgen is er een veilige basis van contact
nodig tussen jou als sociaal werker en de cliënt. Je begint daar waar de cliënt is. Daarbij zet je de non-
directieve basismethode in. Je laat dan eerst de cliënt haar verhaal doen zonder zelf dingen in te
vullen. Door jou (sw’er) worden de plussen en minnen in korte trefwoorden opgeschreven. Dit teken
je, hierdoor wordt elk aandachtspunt als een ‘laatje’ van de eigen archiefkast gezien. De kracht van
de cliënt zelf (de plussen) wordt gemobiliseerd (empowerment) om actief de spanningsbronnen (de
minnen) op te sporen en samen met jou als sociaal werker te werken aan het optimaliseren van de
kwaliteit van leven. Bij impactfactor denken we aan de invloed van levensgebeurtenissen, de manier
waarop we reageren en de steun die we krijgen. Ze zijn een onderdeel van het leven: shit happens.
Dit kunnen net zo goed positieve als negatieve invloeden zijn. De bewustwording van de impact bij
de cliënt is de basis voor de tweede stap van de driestappenaanpak.
Op basis van alle informatie die je tot nu toe hebt gekregen ontwikkel je niet alleen werkhypothesen
over wat er aan de hand zou kunnen zijn, maar ontwikkel je ook werkhypothesen over wat eraan te
doen is. Je helpt de cliënt bij de bewustwording van welke behoeften aan de aanvankelijke
knelpunten gerelateerd zijn door middel van een checklist bestaande uit 4 vragen:
- Reality testing. Doet de cliënt uitspraken over de eigen situatie waaruit blijkt dat de realiteit
van de eigen situatie onder ogen gezien wordt?
- Gevoelens. Spreekt de cliënt zich uit wat een feeling-yes-gevoel (prettig = pluspunt) geeft en
wat een feeling-no-gevoel (lastig = minpunt) geeft?
- Behoeften. Welke onderliggende onvervulde behoeften ervaart de cliënt?
- Wensen. Vertaalt de cliënt de behoeften in wensen aan wie?
Er ontstaat behoefte- ofwel vraagverheldering wanneer de cliënt positieve zelfzorg (coping) en
positieve mantelzorg (support) naar voren brengt. Hierdoor kunnen er doelen gesteld gaan worden.
Methodische indicatiestelling is de formele benaming voor het onderscheiden en ontdekken van de
meest passende methoden in deze sociaalwerkcasus. Je formuleert werkhypothesen over wat het
best lijkt om te doen teneinde de behoefte van de cliënt vervuld te krijgen. Het PSA is bedoeld om de
aanwezige behoeften van de cliënt te matchen met mogelijke steunende acties. De
behoeftevervulling kan plaatsvinden door het optimaliseren van de copingafactor en van de
supportfactor. Sociaal werkers hebben in hun gereedschapskist 4 soorten praktijkmethoden
beschikbaar:
, - Non-directieve basismethode. Maakt vraag sturende hulp mogelijk en voorkomt betutteling.
De cliënt staat steeds centraal.
- Individuele methode. Deze copinggerichte methoden helpen de cliënt beter met de eigen
behoeften om te gaan.
- Systemische methoden en macromethoden. Helpen het sociale netwerk van de cliënt beter
bij de behoeften van de cliënt aan te sluiten.
- Casemanagementmethode. Helpt bij het coördineren van ingeschakelde zorgprofessionals.
In de laatste stap kan daadwerkelijk worden gewerkt aan het verminderen van de minnen en het
versterken van de plussen. Interventies worden niet gedefinieerd als een onemanshow van de sociaal
werker, maar als een proces van informed consent: in goede samenwerking tussen de cliënt en de
sociaal werker worden voorstellen gedaan door de sociaal werker en met instemming van de cliënt
wordt gewerkt aan behoeftevervulling. De vraag is hier wat de cliënt wil. Voor het behalen van de
doelen is een antwoord op 2 vragen belangrijk:
1. Wat is het concrete doel dat de cliënt zichzelf stelt?
2. Welke wensen en verwachtingen heeft de cliënt wat betreft jouw rol als sociaal werker?
Wanneer een doel niet zo scherp is geformuleerd, is het verstandig de cliënt eerste te helpen de
concrete vraag, wens en verwachting te laten verwoorden. Je schakelt zo nodig van het ene
interventie-niveau over naar het andere. Nu op basis van de werkhypothese indicatiestelling heeft
plaatsgevonden, kan de uitvoering van de sociaalwerkaanpak in gang worden gezet. Je toetst daarbij
steeds nauwlettend of de methoden voldoende aanslaan of niet. Het proces van hypothesetoetsing
gaat door.
Al begeleidend houd jij je ogen en oren open voor nieuwe informatie die de gestelde
werkhypothesen kan bevestigen, maar ook zou kunnen verwerpen. Bij verwerping van
werkhypothesen is er blijkbaar toch iets wat knelt in de vervulling van behoeften. Samen met de
cliënt zoek je door middel van non-directieve basismethode naar wat daadwerkelijk het knelpunt
veroorzaakt en stel je daarna een nieuwe werkhypothese op. De driestappenbenadering is zowel een
lineair hulpverleningsproces als een meer cyclisch-iteratief proces, een herhaald zoekproces.
Regelmatig worden tussenbalansen opgemaakt van de vorderingen in de cliëntsituatie, met
uiteindelijk een eindbalans. Dit gebeurt door het meten van de ervaren vorderingen, dus zoals deze
door de cliënt zijn ervaren. Als de doelen niet beantwoord kunnen worden dan is bijstelling van het
PSA of de PSI nodig. Er zijn verschillende meters (vormen van scaling) die daarvoor geschikt zijn:
- Met de spanningsmeter wordt vastgesteld hoe gespannen de cliënt is op verschillende
momenten in het sociaalwerkcontact.
- Met de energiemeter wordt vastgesteld over hoeveel energie de cliënt op verschillende
momenten in het sociaalwerkcontact of in het geheel van sociaalwerkcontact beschikt.
- De voortgangsmeter stelt via een schaalvraag vast hoe de cliënt de vooruitgang tijdens het
sociaalwerkcontact als geheel inschat.
Met alle genoemde meters wordt tijdens het sociaal werk de voortgang op een bepaald levensaspect
vastgesteld. De voortgangsmeter stelt als enige meter expliciet via een schaalvraag vast hoe de cliënt
de voortgang inschat van de psychosociale hulp als geheel. Alle meters hebben 2 functies. Enerzijds
geven ze de sociaal werker tijdens het begeleidingstraject informatie over de toestand van de cliënt
op dat moment, anderzijds geven ze feedback over de effectiviteit van het sociaal werk.
HOOFDSTUK 2
PIE-ET staat voor Person-In-Environment-Empowermenttheorie. Een theorie is bruikbaar als ze
voldoet aan 2 functies:
1. Geeft een verklaring vanuit een terugblikperspectief voor het ontstaan van de zorgen en
problemen waar de cliënt mee komt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evivanderkooij. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
