Uitwerking voedingskundige analyse
Literatuurbron
Vraag: In welke bron kun je het antwoord Nutriënt:
vinden?
Vetten en lipiden
Wat is de functie, waar is het voor? - UN P134 Onverzadigde vetten bestaan uit enkelvoudige (1 dubbele binding) en meervoudige (meerdere
Wat is de chemische structuur? dubbele bindingen) binnen de structuur. De dubbele bindingen kunnen voorkomen in cis- en
transvorm. In verzadigde vetten komen geen dubbele bindingen voor. -> hoe korter de
koolstofketen, hoe zachter het vet op kamertemperatuur.
Vetzuren als energiebron:
- Energie leveren, vet levert ongeveer 60% van energie tijdens rust.
- Tijdens langdurig lichte tot matige activiteit of langdurige periode van niet eten vet wordt nog
iets meer als energie gebruikt dan die 60%.
- Isolatie
- Beschermen tegen shock
- Voorziet structureel materiaal van celmembranen
- Als stootkussen voor vitale organen en botten
- Energie tijdens wandelen
Bijna alle weefsels kunnen vetzuren gebruiken, behalve rode bloedlichaampjes en het centrale
zenuwstelsel.
Essentieel voor absorptie, transport en opslag van in vet oplosbare vitamines (ADEK)
Wanneer inneming van vet groter is dan behoefte -> overtollige energie wordt opgeslagen in de
vorm van lichaamsvet -> dit onderhuids vetweefsel wordt
gebruikt als energiedepot, maar heeft ook een isolerende
functie.
Linolzuur (n-6) en alfa-linoleenzuur (n-3) worden
essentieel genoemd, omdat het lichaam deze vetzuren
niet zelf kan maken*
Hoe wordt deze stof in het lichaam verwerkt? - UN P142 t/m P147 Vertering
Vertering - De speekselklieren in de mond produceren lipase (nihil). Bij de meeste vetten levert dit weinig
Absorptie hydrolyse op. Alleen bij melkvet is dit goed. Denk aan kinderen.
Transport
- In de maag wordt vet gehydrolyseerd door lipase, maar hier is de hydrolyse ook laag (net als in de
Metabolisme
Opslag mond).
Uitscheiding - In de dunne darm worden vetten geëmulgeerd -> de grote vetdruppels worden in kleinere
vetdruppels geëmulgeerd. Dit gebeurt door middel van gal. Het~ hormoon cholecystokinin (CCK)
, geeft een signaal aan de galblaas om gal vrij te geven (via het galkanaal). Het geëmulgeerde vet
wordt vervolgens door pancreas- en darmlipase geknipt (hydrolyse) tot monoglyceriden en
vervolgens tot glycerol en vetzuren. De meeste hydrolyse vindt plaats in de dunne darm.
- Gal heft 2 routes na emulgeren (afhankelijk van de grootte van de lipiden):
- Na gebruik wordt gal in de meeste gevallen geabsorbeerd in het bloed en komt het bij de lever
(+/- 95%). De lever vult dit weer aan tot 100%, dit gebeurt door middel van de enterohepatische
kringloop.
- Gal bindt zich aan vezels in de dunne- en dikke darm en zo gaat gal via de ontlasting het lichaam
uit (+/- 5%)
- Ook binden andere vetten en cholesterol zich aan vezel. Zo gaat een deel van vet via de
ontlasting (feces) het lichaam uit, dit is maar een klein deel.
Absorptie
- De onderdelen glycerol en korte en middellange vetzuren kunnen worden geabsorbeerd door de
darmcellen. Kleine moleculen (glycerol en korte en middellange vetzuren): diffunderen eenvoudig
in darmcellen (diffunderen + diffusie; deeltjes mengen zich van gebied met hogere naar gebied
met lagere concentratie).
- Worden direct geabsorbeerd in bloedbaan.
- Geen extra handeling nodig voor glycerol en korte en middellange vetzuren. Voor monoglyceride
en lange vetzuren en cholesterol moet er eerst micel gevormd worden.
- Langere moleculen (monoglyceride en lange vetzuren en cholesterol)
- Geëmulgeerd door gal. Daardoor worden micellen gevormd die voldoende oplosbaar zijn in
water. Daardoor kunnen ze door de wand (in micel dus ook gal).
- Micellen diffunderen grotere moleculen in darmcellen en er worden vervolgens triglyceriden
gevormd. Vervolgens worden de nieuwgevormde triglyceriden en andere lipiden (cholesterol en
fosfolipide) verpakt in een eiwittransporteur (=chylomicron). De darmcellen laten de
chylomicronen los in het lymfesysteem.
- Chylomicron glijdt door lymfe en verlaat het lymfesysteem vlak bij het thoracale kanaal (bij het
hart) en gaat zo de bloedbaan in. Bloed vervoert deze lipiden naar de rest van het lichaam voor
gebruik of om op te slaan.
- De verdeling HDL, LDL en VLDL zegt wat over de gezondheid van een persoon.
Transport & metabolisme:
Er zijn vier typen lipoproteïnes, elk type heeft een
andere samenstelling. De samenstelling bestaat uit
eiwitten, cholesterol, fosfolipiden en triglyceriden.
De vier typen zijn chylomicronen, VLDL, HDL en LDL.
Zie afbeelding voor de enterohepatische cyclus:
Wit vet is ongezond en bruin vet is gezond. Een
overschot aan wit vet kan leiden tot interne
ontstekingen, door inflammatoire cytokines.
Opslag
Een overschot aan vet wordt opgeslagen in de lichaamsvetreserves.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Nilshckn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.