Samenvatting
Samenvatting Biologie VWO 5: Hoofdstuk 11 Voeding en vertering, inclusief begrippenlijst (nectar 3e editie)
Een complete samenvatting van hoofdstuk 11 van biologie vwo 5 voeding en vertering (inclusief begrippenlijst)!
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 12 pagina's
Voorbeeld 3 van de 12 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 11, Voeding en Vertering11.1 Gezond eten 2
Het gebruik van de voedselpiramide 2
Groepen voedingsstoffen 2
Niet iedereen eet even veel 2
Toevoegingen 2
Bewegingen van de darmen 3
Goede darmwerking 3
Veilig eten 3
Opname 3
11.2 Vitaminen en mineralen 4
Verschillende functies 4
Vitamine A 4
Vitamine C 4
Zink 5
11.3 Koolhydraten 6
Afbreken om op te kunnen bouwen 6
Werking enzymen 6
Invloed op enzymwerking 6
In stappen naar monosachariden 6
Opname in het inwendige milieu 7
Amylase 7
11.4 Eiwitten 8
Het begin van de eiwitafbraak 8
Rond de uitgang van de maag 8
Verdere eiwitvertering 8
De leefstijl van Inuit 8
11.5 Vetten 9
Vet 9
Vetvertering 9
Opname en verwerking 9
Vetten in het mediterrane dieet 10
En...DNA! 10
1
,11.1 Gezond eten
Het gebruik van de voedselpiramide
In een voedselpiramiden staan voedingsmiddelen. Een voedselpiramide helpt bij de keuze
van voedingsmiddel. Je voeding moet vooral uit de onderste lagen bestaan en minder uit de
bovenste. Op die manier krijg je alle voedingsstoffen binnen die je nodig hebt.
Voedingsstoffen = de stoffen die je lichaam uit voedingsmiddelen opneemt
Groepen voedingsstoffen
Zes groepen:
- Koolhydraten, brandstof en bouwstof van je lichaam. Bv: aardappelen, graan, brood,
pasta, maïs en rijst
- Vetten, brandstof, bouwstof en warmte-isolatie. Ook reservestoffen die energie
opleveren. Bv: olie, boter en noten.
- Eiwitten, bouwstof. Organisch. In nood ook brandstof. Bv: vlees, vis, zuivel, ei en
zaden.
- Vitaminen, beschermende stof. Nodig om optimaal te kunnen functioneren.
- Mineralen, bouwstof en onderdeel chemische processen. Anorganisch. Bv: melk
(calcium) en tarwe (natrium)
- Water, bouwstof, onderdeel van chemische processen, oplosmiddel, warmtebuffer en
transportvloeistof.
Niet iedereen eet even veel
Pubers gebruiken meer energie als kinderen en veel volwassenen, mannen meer dan
vrouwen, grote mensen meer dan kleine en fysiek werk kost meer energie dan zittend werk.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) geeft per voedingsstof een advies voor de juiste
hoeveelheid. Dat is de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH).
Toevoegingen
Bij voedingsmiddelen worden ook conserveringsmiddelen, geur-kleur- en smaakstoffen
toegevoegd, E-nummers.
Additieven = stoffen die aan voedsel worden toegevoegd om het aantrekkelijker of langer
houdbaar te maken.
In grote hoeveelheden kunnen deze additieven schadelijk zijn, daarom is er een
aanvaardbare dagelijkse inname (ADI).
2
, Bewegingen van de darmen
Bij kauwen begint de vertering van het voedsel, hierdoor vergroot het oppervlak van het
voedsel waardoor er verder in het darmkanaal gemakkelijker is om het voedsel te verteren.
Speeksel werkt als glijmiddel bij het slikken van voedsel. Het strottenklepje en de huig sluiten
de luchtpijp en neusholte af bij het slikken. De slokdarm, maag, twaalfvingerige darm, dunne-
en dikke darm en de endeldarm bewegen met peristaltische bewegingen. In de darmen
vind vertering plaats: verteringsenzymen maken grote moleculen klein genoeg om
opgenomen te worden door het lichaam. Onverteerbare restanten gaan naar de endeldarm
en wordt ontlasting
Goede darmwerking
Cellulose en pectine zijn slecht verteerbaar, deze moleculen stimuleren de darmperistaltiek,
ook houden ze water vast waardoor de ontlasting soepel blijft.
Voedingsvezels/ballaststoffen = moleculen die de darmperistaltiek stimuleren.
Veilig eten
Bacteriën en schimmels op voedsel kan ziektes veroorzaken. Het speeksel opent als eerste
aanval op deze micro-organismen. Speeksel bevat lysozymen, stoffen die de celwand van
micro-organismen aantasten. Een groot deel van de micro-organismen sterven in de zure
maag. Ook de bacteriën in de darmen (darmflora) concurreren met schadelijke bacteriën, dit
houd houd het aantal schadelijke bacteriën beperkt. Darmbacteriën hebben een grote
invloed op je vitaliteit, poeptransplantaties hebben goede resultaten.
Opname
De wand van de dunne darm heeft plooien met daarop darmvlokken, opgebouwd uit
darmepitheel, haarvaten en lymfevaten. De darmepitheel scheidt de darminhoud (uitwendig
milieu). De celmembranen van het darmepitheel hebben uitstulpingen, de microvilli. Door
de plooien, darmvlokken en microvilli hebben de darmen een groot oppervlak. Hierdoor kan
de dunne darm de verteerde voedingsstoffen snel opnemen (resorptie). Deze stoffen komen
dan in het inwendig milieu. Gaat de opname tegen het concentratieverval van een stof in,
dan is het actieve transport. Zijn de stoffen hydrofiel, dan bezitten de hydrofoben
celmembranen transporteiwitten. Vetachtige stoffen kunnen de membranen zonder
transporteiwitten passeren. Stoffen waarvan geen transporteiwitten zijn, blijven achter in de
darmen. De darmepitheelcellen zijn door eiwitten strak tegen elkaar dit vormt een
ondoordringbare laag: tight-junction. Ziekteverwekkers kunnen hier niet doorheen.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper britt6. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,48. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 76669 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen