Samenvatting
Samenvatting Biologie VWO 5: Hoofdstuk 12 Afweer, inclusief begrippenlijst (nectar 3e editie)
Een complete samenvatting van hoofdstuk 12 Afweer van biologie vwo 5 (nectar)(inclusief begrippenlijst)!
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 13 pagina's
Voorbeeld 3 van de 13 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 12, Afweer12.1 Planten en afweer 2
Kosten en baten 2
Chemische bescherming 2
Afweer maatregelen 2
Luchtalarm 2
Hulp inroepen 2
12.2 Bescherming 3
Omringt door eencellige organismen 3
Bacteriën als ziekteverwekkers 3
Andere eencellige ziekteverwekkers 3
Barrières aan de buitenkant 3
Bescherming tegen zonlicht 4
Barrières aan de binnenkant 4
12.3 Niet-specifieke afweer 5
Muggen 5
Virussen 5
Niet-specifieke afweer 5
Bloedeiwitten 5
Witte bloedcellen 5
Zieke cellen opruimen 6
Dengue 6
12.4 Specifieke afweer en antistoffen 7
Specifieke afweer 7
Specifieke witte bloedcellen 7
Activering specifieke afweer 7
Gericht cellen doden 7
Antistoffen 7
Antistoffen maken 8
Vaccinatie 8
Passieve immunisatie 8
12.5 Lichaamsvreemd 9
Bloedgroepen 9
Bloedtransfusie 9
Resusfactor 9
Transplantaties 10
Afstotingsreacties verminderen 10
Auto-immuunziekten 10
Allergie 10
,12.1 Planten en afweer
Kosten en baten
Stekels en doornen zijn mechanisch afweer van planten, om niet gegeten te worden door
dieren, tegen kleine planteneters helpt het niet. In een theoretisch kosten-batenanalyse is
het voor een plant voordeliger zich alleen te beschermen tegen grote schade (grotere
herbivoren, dmv mechanisch afweer). Andere planten hebben wel voorzieningen om zich
tegen grote en kleine herbivoren te beschermen. Zoals bij de acacia, de boom heeft in zijn
stekels mieren die de boom beschermen. De mieren bijten elk dier die de acacia aanraakt.
Chemische bescherming
Afweer door gifstoffen of vies smakende stoffen zijn chemische afweer. Brandnetels geven
bij aanraking van de brandharen drie stoffen af: mierenzuur (bijt een maakt wondjes),
histamine (gaat door de wondjes het lichaam in en verwijdt de bloedvaten) en acetylcholine
(prikkelt de zenuwen, door de verwijde bloedvaten makkelijk te verspreiden). De
reuzenberenklauw maakt een fototoxische stof: furocoumarine. De stof komt vrij bij
aanraking van de brandharen oiv zonlicht ontstaan er brandwonden, het is beter om dan uit
de zon te blijven. De venijnboom, de giftigste plant in Nederland, maakt de gifstof taxine. Het
gif zit in de hele plant, behalve de besjes, maar in de zaden in de besjes zit de stof ook.
Afweer maatregelen
Schimmels en bacteriën zijn nog kleiner. Plantencellen herkennen schadelijke schimmels en
bacteriën door de receptoren in de celmembranen. Dan sluiten ze de huidmondjes, maakt
de plant H2O2 (waterstofperoxide) aan, hierdoor verdikt de celwand voor extra bescherming.
Als de cel beschadigt is komt er NO (stikstofoxide) vrij, dit is dodelijk voor de
ziekteverwekker, maar ook voor de plant. De plant maakt ook een middel aan die de NO
binnen de cel onschadelijk maakt.
Luchtalarm
Heeft een plant toch veel vraat, dan scheiden ze stoffen af ( zoals coumarine, de geur van
versgemaaid gras). De geurstoffen zijn een signaal voor de rest van de plant dat ze worden
aangevallen, de rest van de plant maakt dan een stof aan die vies is om te eten (om vraat
tegen te gaan).
Hulp inroepen
Kleine carnivoren zoals wespen en spinnen, merken deze signalen ook. Zij gaan naar de
aangevreten plant toe en zoeken voor kevertjes en rupsen. Daarmee roept de plant hulp van
de predatoren van de herbivoren waardoor ze worden aangevallen.
, 12.2 Bescherming
Omringt door eencellige organismen
Bacteriën zijn eencellige organismen. Bij bacteriën ligt hun DNA niet in een celkern, maar los
in het grondplasma. Voor overzicht hebben biologen bacteriën oa ingedeeld op:
- Leefomgeving (aerobe/anaerobe)
- Voedsel herkomst (heterotroof/autotroof)
- Celvorm (bolletje of staafje)
- Celwand verschillen
Sommige bacteriën zijn erg nuttig. Bepaalde bacteriën op je huid houden schadelijke
bacteriën tegen (grondig schoonmaken van de huid is dus niet per se gezonder). Ook in de
darmen zitten veel bacteriën die die een nuttige rol spelen bij de vertering.
Bacteriën als ziekteverwekkers
Er zijn ook schadelijke bacteriën. De meeste leven van organische stoffen uit hun omgeving.
Daarvan maken ze producten die erg schadelijk zijn. Zoals de cholerabacterie: maakt het
eiwit choleratoxine, hiervan gaan de darmcellen water uitscheiden en krijg je diarree,
uitdroging en zelfs sterfte.
Blauwalg maken hun organische stoffen met CO2, H2O en zonlicht (foto-autotroof). De
blauwalg maakt microcystines: peptide moleculen die de lever beschadigen. Andere soorten
maken anatoxine-a, deze gifstof tast de zenuwen aan, waarna de ademhaling stopt.
Andere eencellige ziekteverwekkers
Malariaparasiet is een ander soort eencellige ziekteverwekkers. Malaria ontstaat doordat de
parasiet in het lichaam komt bij een prik van een malaria mug. De parasieten ontwikkelen
zich in de lever en delen zich ongeslachtelijk in de rode bloedcellen, na een paar dagen
breken ze uit die rode bloedcel waarbij gifstoffen vrijkomen. Hiervan krijg je koorts.
In zoetwater leeft de eencellige darmparasiet: Giardia lamblia. dit organisme kan in grote
aantallen voorkomen, wat leidt tot diarree.
Barrières aan de buitenkant
Dekweefsels vormen fysische barrières tegen ziekteverwekkers en gevaarlijke stoffen. Grote
moleculen kunnen hier niet doorheen, ziekteverwekkers ook niet. Zo wordt het inwendige
milieu beschermt van het uitwendige milieu. Voorbeeld van dekweefsel is de opperhuid
(hoornlaag - kiemlaag). Pas wanneer er een wondje is kunnen huidbacteriën binnendringen
en ontstekingen veroorzaken.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper britt6. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,48. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 48756 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen