Duiding
De student kiest één binnenlands en één
buitenlands thema die in de lessen Duiding aan
bod zijn gekomen en schrijft over beide thema’s
een kort essay (waarin ook de andere 5 thema’s
een bescheiden plek innemen).
Hoorcollege les 1: migratie en integratie
Hoorcollege les 2: Rusland
Basistekst 2
Hoorcollege les 3: Gezondheid en zorg
Basistekst 3
Hoorcollege les 4: Midden-Oosten
Basistekst 4
Hoorcollege les 5: China
Basistekst 5
Hoorcollege les 6: Wereld (wan)orde
Basistekst 6
Hoorcollege les 7: Nieuwe economie
,Hoorcollege les 1: migratie en integratie rest van de wereld, al of niet met een
Bevolking en Migratie ‘beschavingsmissie’
- Demografie: wetenschap die de - Tijdens en na de dekolonisatie gebeurde
samenstelling en verschuivingen van de het omgekeerde: massale terugkeer van
bevolking bestudeert, beschrijft kolonisten en een (collaborerend) deel van
(statistisch) en verklaart (correlatie, de bevolking naar Europa
causaliteit). - Transformatieproces waarbij Europa zélf
- Veel alarmisme en angstbeelden rondom een migratiebestemming wordt, later ook
bevolkingsgroei en migratie voor arbeidsmigranten en vluchtelingen
- Veel demografische voorspellingen en Gasten bleven:
doemscenario’s komen niet uit - Jaren 50/60: hoge economische groei en
- Eerste doemdenker: Thomas Malthus tekort aan laaggeschoolde arbeidskrachten
(dominee en econoom): voorspelde rond voor de oude industrie: werving in Zuid-
1800 hongersnood door exponentiële Europa en later in Noord-Afrika en Turkije
bevolkingsgroei - Na de oliecrisis van 1973 decennium van
- Hij hield geen rekening met de ‘groene recessie en werkloosheid: oude
revolutie’: technologie en innovatie houdt bedrijfstakken verdwijnen door
de bevolkingsgroei makkelijk bij outsourcing/offshoring
Demografische kernbegrippen rond - Gastarbeiders verliezen op grote schaal
bevolkingsgroei (en -afname) hun werk, maar velen blijven
- Fertiliteit (geboortecijfer) - Ruimhartige regelingen voor
- Mortaliteit (sterftecijfer) gezinshereniging (ook vanwege
- (Netto) Vervangings-of reproductiefactor internationale verdragen) en
- (Gezonde) levensverwachting m/v gezinsvorming
- Bevolkingsprognoses (CBS): NL, EU, - Vanaf jaren 90 restrictiever beleid
wereld (en Afrika!) (visumplicht, inkomens- en leeftijdseisen,
- (Dubbele) vergrijzing en ontgroening taaltoets, inburgeringsplicht…), waardoor
- Demografische transitie (in emerging circulaire migratie wordt ontmoedigd:
markets) averechts effect van streng beleid?
- ‘Voetafdruk’ van de mens Migratie vroeger en nu
- Milieubelasting: biodiversiteit, grondstof - Aanvankelijk veel optimisme over
schaarste, schone lucht/water/grond immigratie vanwege succesvolle integratie
- Wees terughoudend met extrapolaties en assimilatie van Hugenoten en Joden,
Migratie in mondiaal perspectief sinds 1500
- Migratie is van alle tijden en leidde vaak - Beide groepen leverden belangrijk aandeel
tot angst en onzekerheid aan economische bloei (Gouden Eeuw)
- Optimistische uitspraak uit basistekst (blz. - Nederland beroemt zich op religieuze
259): ‘Internationale migratie…leidt…tot tolerantie (gidsland)
maatschappelijke spanningen, maar…na - Daardoor naïeve (?) verwachtingen over
twee of drie generaties blijken de meeste de voordelen van immigratie
migrantengroepen…niet de religie, maar - Mogelijk spelen cultuur en religie
wel de taal en gewoonten…grotendeels te belangrijke rol bij slaagkans van integratie:
hebben overgenomen’ meeste gastarbeiders hebben islamitische
- Kanttekening: door goedkope achtergrond
communicatie (internet) en transport - Ook schaamte over WO2 (passiviteit bij
blijven bindingen met moederland nu veel het wegvoeren van 100.000 Nederlandse
langer voortbestaan joden) beïnvloedt de opinie over
- Relativerende voetnoot: wereldwijd gastvrijheid en het taboe op xenofobie en
percentage migranten is opvallend stabiel ‘racisme’
rond 3% - Nederland heeft nu een van de meest
- Migratie is van alle tijden diverse en multiculturele populatie ter
De postkoloniale migratie-ommekeer wereld: 12% niet-westers, 10% westers
- Tijdens de kolonisatie en het imperialisme Integratie en assimilatie
emigreerden Europeanen massaal naar de - Slogan jaren ’80: ‘Integratie met behoud
van eigen cultuur’ (paradox?)
, - Voorbeeld: lessen OETC op basisschool - Gevolg: Oost-Europese arbeidskrachten
- Vraagstuk: kunnen het seculiere, liberale (MOE-landers) melden zich op de
westen en de islam elkaar vinden in een Nederlandse arbeidsmarkt, vanwege forse
gematigde versie van deze religie? loonverschillen
- Radicale predikers actief in Nederland - Europese Commissie probeert race tot he
- Assimilatie: volledig opgaan in de nieuwe bottom tegen te gaan
cultuur (misschien alleen haalbaar voor Moeizame naamgeving
hoogopgeleiden die kritisch afstand - Gastarbeider
kunnen nemen van de tradities die zij - Buitenlander
achter zich hebben gelaten?) - Vreemdeling
- Is assimilatie (zie de Amerikaanse melting - Etnische minderheid
pot) wenselijk? - Migrant
Historische gevoeligheden - Medelander
- Slavenhandel en slavernij: - Allochtoon
o Sociale positie van creolen en Nieuwe officiële benaming: inwoner met
hindoestanen migratie-achtergrond
o Emotionele discussies over Zwarte - Bijna een kwart van de bevolking heeft
Piet als vermeend symbool van een migratie-achtergrond, waarvan bijna
racisme 10% ‘westers’ en ruim 13% ‘niet-westers’
o Viering afschaffing slavernij, Motieven voor migratie
behoefte aan herdenking en - Economisch: arbeid, inkomen, zekerheid,
monumenten gezinsonderhoud, verdiensten overboeken
o Ontbrekende aandacht in musea en naar familie
geschiedenisonderwijs - Sociaal: mobiliteit, anonimiteit, minder
- Antisemitisme en holocaust sociale controle, trek naar de stad,
o Joden van oudsher beschuldigd hereniging met familie
door christendom (de kruisiging) - Cultureel: religieuze minderheid, verzet
o Haat-liefde verhouding met de staat tegen dogma’s, atheïsme, lid van
sub/tegencultuur
Israël (Palestijnse kwestie)
- Politiek: vervolging, oppositie,
o Europese cultuur volgens EU
dissidenten, verzet tegen dictatuur
gebaseerd op christendom-
- Biologisch: etnische/raciale minderheid,
jodendom-humanisme
gender, lhbt, onderdrukking van de vrouw
o Accent ligt op het nemen van
- Ecologisch: natuurrampen, verwoestijning,
verantwoordelijkheid voor eigen stijgende zeespiegels, vervuiling, smog
daden - Studie (exchange, Erasmus, minor) en
- Behandeling voormalige koloniën en rijks Expats/kenniswerkers (speciale regeling)
gewesten Oorzaken en randvoorwaarden voor migratie
o Nederlands-Indië: twee bloedige - Globalisering, goedkoop
politionele acties na WO2 transport/communicatie en open grenzen
o Suriname onafhankelijk in 1975: - Duale arbeidsmarkt (insiders/outsiders):
helft bevolking wijkt uit naar race to the bottom
Nederland - Dictatuur en onderdrukking (de democratie
o Moeizame staatsrechtelijke relatie staat wereldwijd onder druk)
met de Antillen - Onoplosbare religieuze conflicten (the
Europese Eenwording clash of civilizations)
- 1987: Europese Akte: vrij verkeer van - Opvang voor de diaspora
goederen, diensten, kapitaal en arbeid (migrantengemeenschappen)
(interne markt, common market), later - De aantrekkingskracht van het rijke en
aangevuld met Schengen vrije westen
- 2004 en 2007: uitbreiding EU met - Klimaatverandering (opwarming,
voormalige satellietstaten van de Sovjet- verwoestijning, overstromingen…)
Unie - Het Vluchtelingenverdragen van de VN uit
- Delen van het voormalige Joegoslavië 1951, dat bindend is, onlangs aangevuld
sluiten zich stap voor stap aan bij de Unie door het omstreden Pact van Marrakech
, - Voldoende welvaart in het moederland om - Leiders oud en conservatief
de reis te bekostigen - Wapenwedloop president Reagan jaren ’80
Integratiebeleid en segregatiepraktijk zet Sovjeteconomie onder druk
- Kloof tussen ideaal en praktijk: 1985: Michael Gorbatsjov
- Officieel overheidsbeleid: integratie, - Gorbatsjov wil:
‘inclusie’, diversitiet, ‘regenboog’ - Hervormingen van de economie:
- Het mengen van wijken, scholen, perestrojka
sportverenigingen, cultuuruitingen - Meer openheid: glasnost
- Echter de voorkeur van de meeste burgers: - In ‘een gemeenschappelijk Europees huis,’
segregatie, homogene buurten en scholen, deel worden van een verenigd Europa
wantrouwen t.o.v. de ander (soort zoekt - Echter: Sovjet-Unie gezien als
soort) overwonnen vijand
- Onderzoek naar multiculturele wijk levert - In vlaag van Westers triomfalisme geen
tegenstrijdige uitkomsten op plek voor Rusland in Europa
- Debat over voor- en nadelen van dubbel De Jeltsin jaren 1991-1999
staatsburgerschap - Jeltsin schiep stelsel waarin president
Politieke visies op migratie verregaande bevoegdheden heeft
- Socialisme: problemen zijn vaak - Einde geplande Sovjeteconomie leidt tot
veroorzaakt door sociaaleconomische wilde privatisering
achterstelling en worden versterkt door - Klein kringetje rijken rond Jeltsin:
discriminatie (internationale solidariteit) ‘oligarchen’
- Liberalisme: de migrant heeft de kans en - Roofkapitalisme/gangster kapitalisme
de morele plicht om zichzelf omhoog te - Decennium van politieke chaos
werken, zonder veel steun van de overheid - Staat was arm: pensioenen niet meer
(eigen verantwoordelijkheid) betaald, lonen laag
- Christendemocratie: de migrant dient de Jaren ’90: uitbreiding NAVO
westerse ‘Leitkultur’ (gebaseerd op - Toch schuift Clinton voormalige IJzeren Gordijn
christendom-judaïsme en humanisme) te verder op richting de Russische grens en Oekraïne
erkennen (maar ook barmhartigheid) - Russen voelen zich bedreigd
- Populisme: de vreemdeling bedreigt de - Rusland aan de marges van Europa
nationale identiteit en de eenheid van het - Jeltsin: ‘Cold Peace’
eigen (homogene) volk, zoals dat Van Jeltsin naar Poetin
historisch is ontstaan - 1999: onpopulaire Jeltsin geplaagd door
corruptieschandaal
- Draagt macht over aan Vladimir Poetin
Hoorcollege les 2: Buitenland en Rusland Poetin komt aan de macht
Unie van Socialistische Sovjet Republieken - 1999: Poetin benoemd tot premier
- Opgericht door Lenin (1922) - Ex-hoofd Federale Veiligheidsdienst
- Veelvolkerenstaat bijeengehouden door (FSB, voormalige KGB)
communisme - 2000: wint presidentsverkiezingen en volgt
- Stalin: zuiveringen, verslaat Hitler zieke (en vaak dronken) Jeltsin op
- Maakt van Sovjet-Unie wereldmacht met - Verhoogt pensioenen, laat salarissen
kernwapens uitbetalen en begint weer oorlog in
Satellietstaten in Oost-Europa Tsjetsjenië
- Satellietstaten Oost-Europa na 1945 onder - Basis van zijn populariteit bij de gewone
communistisch gezag Rus
- Eerder geopolitieke strategie dan Poetin en het Westen
verspreiding van het communisme - 2000: Poetin zoekt betere relaties met het
Sovjet-Unie ondermijnd door… Westen
- Falen van socialistische model - Goede contacten met VS en Groot-
- Welvaartspeil laag en economie te statisch Brittannië
door planeconomie - 2001: steunt oorlog VS in Afghanistan
- Dissidenten - Terrorisme en fundamentalistische islam
- Onvrede bevolking: communisme verliest als gezamenlijke vijand
aantrekkingskracht - ‘Pootie-Poot’