HC1: Huilen
Twee onbewezen claims over huilen:
- Huilen met tranen zou bijdragen aan onze fylogenetische ontwikkeling en heeft ons
ultrasociale wezens gemaakt;
- Huilen zou zorgen voor opluchting en zelfs gezond zijn.
Babyeffect: mensenbaby’s zijn ten opzichte van andere dieren de meeste hulpeloze wezens: ze
kunnen zelf niet overleven, hier hebben ze hun uiterlijk voor nodig: groot, rond hoofd en grote ogen
dit roept een verzorgingsreactie op bij andere mensen (zie je ook bij puppy’s maar het wordt ook
gebruikt in marketing/films).
Volgens Darwin ontstonden tranen door irritatie aan het oog; het zou het oog schoonmaken. Het zou
geen levensbelangrijke functie hebben.
Hoe huilen we?
Dit circuit is primair van belang voor reflextranen, dus de
tranen die we uitscheiden als er een vuiltje in het oog zit.
Sensorische zenuwen in het oog nemen waar dat er
bijvoorbeeld een vuiltje in het oog zit. Reflexkring:
1. Er gaat dan een signaal naar een schakelcel in hersenen
(CNS);
2. De hersenen geven onmiddellijk een signaal naar de
traanklier dat er vocht aan moet worden gemaakt om het oog
schoon te spoelen.
3. Traanklieren geven tranen af.
Emotionele tranen de schakelcel (CNS) staat ook onder invloed van het limbische systeem (het
deel van de hersenen dat betrokken is bij emoties) op deze manier kan de traanklier zowel
aangestuurd worden als er een vuiltje in het oog zit maar ook vanuit de hersenen.
,Belangrijke hersengebieden betrokken bij emotionele tranen:
- Anterior cingulate cortex (ACC)
- Basale ganglia
- Thalamus
- Hypothalamus
- Amygdala
- Mediale Prefrontale cortex
- Ventromediale prefrontale cortex
- Peri aquaductale grijs
Bij het huilen zijn ook spieren in het gezicht betrokken zoals: M. (musculus) frontalis), M. orbicularis
oculi, M. corrugator, M. Mentalis. Ook de doorbloeding in het gezicht verandert: de neus wordt veel
warmer wanneer iemand huilt.
Evolutionaire achtergrond van huilen:
Jonge dieren beschikken over een soort gedrag dat speciaal
lijkt te zijn ontwikkeld om aandacht, hulp en zorg uit te
lokken bij pijn, honger of eenzaamheid. Jonge ratjes stoten
bepaalde geluiden (piepen) uit als ze worden weggehaald
bij hun moeder, dit stopt direct als ze worden
teruggeplaatst bij hun moeder. Ook bij vogels en bij cavia’s
(zie plaatje) zien we dit gedrag (seperation calls). Als ze bij
de moeder is er geen tot weinig gepiep. Als ze bij hun
moeder worden weggehaald piepen ze het meest op een
vreemde plaats maar ook ‘thuis’ piepen ze vrij veel, vooral
de eerste 4 weken. Bij dieren zien we dit gedrag alleen
wanneer ze nog niet volgroeid zijn, bij volwassenen zien we
dit ‘gehuil’ niet.
Huilen van baby’s en kinderen:
Baby’s kunnen lachen en huilen. Huilen begint als krijsen
zonder tranen (komt pas na +/- 6 weken). Er wordt veel
gehuild als een baby wordt gescheiden van zijn/haar
moeder. Door huid op huid contact/kangoeroeën veel
minder tot vrijwel geen gehuil na de geboorte.
Bowbly: akoestisch huilen is hechtingsgedrag dat dient
om de nabijheid van de ouder te behouden (de
akoestische navelstreng) en om zorg en hulp te krijgen.
Provine: akoestisch en vocaal huilen zijn in vele aspecten complementair en vormen samen een
solide basis voor een multimodale connectie met significante anderen.
Emotioneel huilen is een uniek kenmerk voor de mens. Het is niet een reflexachtig symptoom (zoals
ander huilen) maar volgt de wetten van operante conditionering en staat onder invloed van
biologische, psychologische en sociale factoren.
Twee componenten van huilen bij mensen:
1. Akoestische component:
- Wordt uitgestoten in alle richtingen;
- Is ook effectief in het donker en bij dichte begroeiing;
- Trekt de aandacht van verzorgers maar ook van neutrale anderen en potentiële aanvallers.
2. Visuele component (tranen):
, - Van belang bij nauwe interacties
- Effect hangt af van de relatie met de ander:
Hechtingsfiguur (ouder, partner): zorggedrag, comfort en steun
Neutrale ander/vreemde: sociale bonding/hechting
Agressor: afname van agressieve impulsen, ontwapening, verzoening.
Bij het ontwikkelen van gevoelens van schuld en berouw, theory of mind en empathische
vaardigheden kunnen kinderen ook gaan huilen vanuit niet-egocentrische redenen.
Huilen om fysieke pijn: tot de adolescentie is fysieke pijn een grote trigger voor tranen, bij
volwassenen speelt dit geen significante rol meer.
Huilen om verlies en machteloosheid: blijft een uitlokker voor emotionele tranen gedurende het hele
leven.
Huilen om positieve situaties: meer bij volwassenen
Why only humans shed tears – Evolutionary and cultural perspectives
HC2: Mindfulness, emoties en welbevinden
Mindfulness (Kabat-Zinn)
Aandacht voor het huidige moment op een niet oordelende manier voor: ‘alles wat het bewustzijn
binnenkomt: sensorisch, proprioceptief (zintuig dat van belang is voor de balans en motoriek v.h.
lichaam) en mentale fenomenen. De aandacht is:
- Open;
, - Directe (pre-reflexief): je hoeft er niet over na te denken;
- Zonder oordeel.
Thera (monnik): “the clear and singleminded awareness of what actually happens to us and in us at
the successive moments of perception”
Volgens Shear & Jevning laat mindfulness zien wat er gebeurt; oordeel is een overbodige toevoeging,
je zou dan niet volledig in het moment zijn.
Meestal richt je je aandacht op een bepaald aspect en sta je niet open voor alles.
Genen Ervaringen
Mindfulness Automatisch gedrag: gedachten, emoties, gedrag
Stressor Oordeel Stress-reactie
Body-mind Alternatieve reactie
Genen, ervaringen en stressoren hebben effect op ons automatische gedrag: gedachtes, emoties en
gedrag. Het automatische gedrag leidt tot oordelen en stressreacties. Mindfulness kan echter ook
invloed hebben op ons automatische gedrag waardoor je in connectie komt met body-mind en tot
een alternatieve reactie kan komen. Mindfulness kan je helpen om je bewust te worden van de
mentale processen en helpen om de stressreactie en het oordelen kan d.m.v. mindfulness worden
doorbroken.
Westen versus het Oosten;
- Westen: focus op delen van het zelf die niet goed zijn, niet ‘bevallen’. Probeert deze delen te
veranderen.
- Oosten: vooral gericht op accepteren/erkennen van de realiteit, zoals het is op dat moment
(inclusief jezelf als een totaliteit).
- Integratie van mindfulness en acceptatie in de Westerse psychologie:
