Dit is een samenvatting van hoofdstuk 9 van het boek Nectar, van 5 VWO biologie. Ook heb ik samenvattingen te koop van heel het 5 VWO boek of de totale stof van de bovenbouw voor een kleiner prijsje
H13 zenuwstelsel
13.1 Het centrale zenuwstelsel
Het centraal zenuwstelsel (CZS) bestaat uit de neuronen van de hersenen en die van het ruggenmerg
met hun ondersteunende cellen (88B). Het perifere zenuwstelsel bestaat uit zenuwen: bundels
uitlopers van neuronen die zintuigen verbinden met het CZS en het CZS met spieren en klieren.
Het CZS: Bij hersenen en ruggenmerg (verbindt hersenen met perifere zenuwstelsel) is een donker
deel en licht deel (88C). Donker is grijze stof door cellichamen van neuronen, licht is witte stof van
myeline, een vetachtige stof (88A). In de hersenen is donker de buitenkant en wit de binnenkant, in
het ruggenmerg andersom. Ze liggen beide goed beschermd en hebben 3 ruggenmerg/hersenvliezen.
Hersenvloeistof tussen twee vliezen voorkomt schokken en is een route voor afvalstoffen. De bloed-
hersenbarrière beschermt tegen ongewenste stoffen en laat stoffen selectief door. De
endotheelcellen van haarvaten zijn klein door tight junctions. Astrocyten spelen een rol bij
uitwisseling van stoffen tussen bloed en hersenvocht. Het zijn gliacellen, steuncellen met veel
uitlopers die een vrijwel gesloten kring rond de haarvaten vormen.
Grote hersenen:(88C) bestaan uit 2 delen die verbonden zijn met de hersenbalk. In de hersenschors
(grijze stof) wisselen neuronen informatie aan elkaar door . Die info gaat via zintuigen, zenuwen,
ruggenmerg en hersenstam naar de grote hersenen. De grote hersenen ordenen en verwerken
informatie en zorgen voor logisch redeneren, je wil, bewustzijn, geheugenfuncties en emoties .
Hersenschors: je luistert muziek, die info gaat door impulsen via neuronen naar sensorische centra in
de schors van het zintuig (88C). Via het primaire gehoorcentrum komen die impulsen binnen en word
je je bewust van het geluid. Door geluid te koppelen aan geheugeninfo in het secundaire
gehoorcentrum kan je het geluid interpreteren. De primaire motorische schors: kleine gebieden met
neuronen die allemaal een eigen groep aansturen, is verbonden met de secundaire motorische
schors die info bevat over hoe spieren hun beweging gecoördineerd kunnen uitvoeren (piano,
tennis). De motorische schors van de rechterhersenhelft bestuurt de linkerzijde van het lichaam en
andersom. Nauwkeurige bewegingen (tong en hand) nemen een groot deel van de primaire
motorische schors in.
Thalamus: alle info uit je zintuigen (behalve geur) gaan via de thalamus naar je hersenschors. Deze
selecteert welke impulsen naar welk gebied van de hersenschors gaan . Alcohol stimuleert dopamine,
een stof die boodschappen van neuronen doorgeeft, waardoor je dus ontspannen wordt van alcohol.
De neurotransmitter GABA maakt je slaperig doordat hij door alcohol langer aan zenuwcel
remmende receptoren gebonden blijft.
Hypothalamus: speelt een rol bij homeostase door het aansturen van hypofyse.
Kleine hersenen: spelen een rol in het coördineren van bewegingen. Als je kleine hersenen kapot zijn
beweeg je als iemand die te veel op heeft.
Hersenstam: Bestaat uit pons, middenhersenen en verlengde merg. Middenhersenen zorgen voor
reflexen van zien en horen. De pons verbindt kleine en grote hersenen en is een tussenstation tussen
evenwichtszintuig, middenoor en kleine hersenen. Verlengde merg is een overgangsgebied van
hersenen naar ruggenmerg. De zenuwbanen kruisen hier (hierdoor bestuurd links, rechts en rechts,
links). Ook bevat het regelcentra voor ademhaling, hartslag, slikken, hoesten, slapen etc. Uit de
hersenen komen 12 paar hersenzenuwen, allemaal binnen het gebied van hoofd en hals (88L)
behalve de zwervende zenuw. Die maakt onder andere verbinding met verteringsklieren, hart en
longen.
Ruggenmerg: Er zijn 31 paar ruggenmergszenuwen die verbinding maken met organen. Vlak bij het
ruggenmerg vertakt de zenuw in 2 delen. In het deel aan de rugzijde zitten de uitlopers van
sensorische neuronen, die impulsen vanuit de zintuigen naar het ruggenmerg voeren. Er zit een
verdikking met cellichamen van de sensorische neuronen bij elkaar: het spinaal ganglion. Aan de
buikzijde zitten de uitlopers van de motorische neuronen, waarlangs impulsen vanuit het
ruggenmerg naar de spieren gaan. De cellichamen hiervan liggen in de grijze stof aan de buikzijde.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper spciere. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
