Voorbereiding tentamen
bedrijfseconomische aspecten.
Leerdoelen op een rij:
De rol van bedrijfseconomie bestaat uit het ondersteunen van het management bij het nemen van
beslissingen. Daarbij spelen de volgende vijf elementen een rol:
- Indeling van een organisatie
- Externe en interne stakeholders
- Doel van een organisatie
- Besluitvorming van het management
- Definities van bedrijfseconomische begrippen
Les 1: H1-1.6 & H2-2.6
Na het bestuderen van de theorie en het afronden van deze les kun je:
H1 De rol van bedrijfseconomie in een organisatie
Organisaties met hun functies, doelstellingen en stakeholders beschrijven
Organisaties zijn op drie manieren in te delen.
- Volgens het typologiemodel van Starreveld
- Naar profit- versus non-profitorganisaties
- Naar rechtsvormen
Functies
Organisaties indelen volgens het typologiemodel van Starreveld (2007)- Indeling op hoe de
organisatie haar geld verdient.
1. Handelsorganisaties. Goederenbeweging met omzettingsproces
2. Productorganisaties. Technisch omzettingsproces.
3. Land- en mijnbouworganisaties. Specifieke goederenbeweging en omzetting hebben.
4. Dienstverleningsorganisaties, onder te verdelen in “goederenverdeling” restaurants
“beschikbaar stellen van ruimte of capaciteit” hotels, zwembad of “het verkopen van uren”
advocaat/schoonmaak bijv.
5. Financiële instellingen als banken en verzekeraars
Organisaties indelen naar profit- versus non-profitorganisatie
Non-profit heeft geen winstoogmerk, houd in dat het primaire doel van de organisatie niet het
maken van winst is maar het behalen van een maatschappelijk doel. Dat betekent niet dat ze geen
positief resultaat halen. Alleen wordt het positieve resultaat niet uitgekeerd maar wordt het gebruikt
om het maatschappelijke doel te halen. Dit in tegenstelling tot profit organisaties.
Organisaties indelen naar rechtsvormen- Kiezen van rechtsvorm zijn vooral aansprakelijkheid en
zeggenschap van belang. De volgende tweedeling.
1. Ondernemen zonder rechtspersoonlijkheid. De ondernemer is persoonlijk aansprakelijk voor
de activiteiten voor de onderneming. (eenmanszaak, maatschap of vennootschap onder
firma vof)
2. Ondernemingen met rechtspersoonlijkheid. De ondernemer is privé (de eigenaar) is in
principe niet aansprakelijk voor de schulden van zijn bedrijf. (bv, nv, stichting en vereniging)
1
,Figuur 1.1. Ondernemingen zonder rechtspersoonlijkheid.
Eenmanszaak VOF Maatschap
(venootschap onder firma)
Interessant voor Persoon die als enig eigenaar Personen die gezamenlijk een Personen die gezamenlijk een
een onderneming wil onderneming willen praktijk willen starten en/of
faciliteiten willen delen
Bestuur Eigenaar Eigenaren Maten
Oprichtingseisen Geen, slechts inschrijven bij Geen, slechts inschrijven bij de Geen, slechts inschrijven bij
de KvK KvK de KvK
Aansprakelijkheid Zakelijk en privé 100% Hoofdaansprakelijk (zakelijk en Ieder van de maten is voor
privé voor 100%) een evenredig deel
aansprakelijk (met zakelijk en
privévermogen)
Verplichtingen Geen publicatieplicht Geen publicatieplicht Geen publicatieplicht
jaarrekening jaarrekening jaarrekening
Fiscaal Inkomstenbelasting over Inkomstenbelasting over deel Inkomstenbelasting over deel
winst winst dat iedere eigenaar krijgt winst dat iedere eigenaar
krijgt
Sociale zekerheid Geen recht op Geen recht op Geen recht op
werknemersverzekering werknemersverzekering werknemersverzekering
Figuur 1.2 Verschillen tussen BV en NV
BV NV
Interessant voor Ondernemers die aansprakelijkheid willen beperken Vooral voor grote ondernemingen die
en een onderneming hebben die jaarlijks een naar de beurs willen gaan.
behoorlijke winst maakt.
Bestuur Management, vaak dga. Daarnaast is er een Management,
aandeelhoudersvergadering en een raad van aandeelhoudersvergadering, en raad
commissarissen. van commissarissen.
Oprichtingseisen Notariële akte en een kapitaalinbreng van minimaal Notariële akte en een kapitaalinbreng
€0.01. van minimaal € 45.000.
Aansprakelijkheid In principe is alleen de bv aansprakelijk voor de In principe is alleen de nv aansprakelijk
verliezen en claims voor verliezen en claims.
Verplichtingen Jaarstukken moeten openbaar gemaakt worden Jaarstukken moeten openbaar gemaakt
worden
Fiscaal BV betaald vennootschapsbelasting over de winst NV betaald vennootschapsbelasting
over de winst
Sociale zekerheid Management wordt als werknemer beschouwd en Management wordt als werknemer
geniet dezelfde rechten als werknemers. Met beschouwd en geniet dezelfde rechten
uitzondering van de dga. Dga heeft geen recht op als werknemers.
werknemersverzekeringen.
*Dga=Directeur-Grootaandeelhouder.
Figuur 1.3 Verschillen tussen verenging en stichting.
Vereniging met beperkte Vereniging met volledige Stichting
rechtsbevoegdheid rechtsbevoegdheid
Oprichting Mondeling of onderhandse akte Notariële akte Notariële akte
Kapitaalinbreng Geen minimum kapitaaleis Geen minimum kapitaaleis Geen minimum
kapitaaleis
Dagelijks bestuur Ja, verplicht Ja, verplicht Ja, verplicht
Leden Ja, en zij hebben inspraak via de ALV Ja, en zij hebben inspraak via Nee, verboden
de ALV
Aansprakelijkheid Hoofdaansprakelijkheid bestuurders. Geen hoofdaansprakelijkheid Geen
Bij inschrijving in handelsregister is bestuurders hoofdaansprakelijkheid
aansprakelijkheid beperkt. bestuurders
Financiering Contributie en eventueel andere Contributie en eventueel Subsidie, giften, soms
inkomsten als subsidie andere inkomsten als verkoopopbrengsten
subsidie
Belasting Valt meestal niet onder een Kan verplicht zijn tot betalen Kan verplicht zijn tot
belastingregime, zoals omzetbelasting, betalen omzetbelasting,
vennootschapsbelasting of vennootschapsbelasting en vennootschapsbelasting
omzetbelasting sociale premies en sociale premies
2
, Doelstellingen
Ook wel de bestaansgrond van een organisatie genoemd. Zoals maatschappelijk verantwoord
ondernemen (MVO) en de 3P’s people, planet, profit.
Effectief & Efficiënt; beide zijn belangrijk maar effectiviteit heeft een grotere invloed op het
voorbestaan van de organisatie dan efficiëntie. Een organisatie die effectief wil zijn, moet weten wat
de klant wil en vervolgens producten ontwikkelen, produceren en verkopen die in die behoefte
voorzien.
Value chain ; de bij het primaire proces betrokken afdelingen vormen dus een waardeketen oftewel:
Value chain. Waardeketen van Porter 1985.
Stakeholders
Extern: met de aandeelhouders of eigenaren als eersten, aan wie de organisatie verantwoording
moet afleggen.
Op 3 niveaus gereguleerd:
Nationaal: Burgerlijk wetboek, raad voor de jaarverslaggeving
Internationaal (m.u.v. Amerika): International Accounting Standard Board (IASB)
Amerika: Financial Accounting Standards Board (FASB). US Generally Accepted Accounting Principles
US GAAP.
Vijf kenmerken van externe verslaglegging: Horizon, Betrouwbaarheid, Frequentie, Vorm en Houvast.
Intern: het management als eerste die de informatie nodig hebben voor hun besluitvorming.
Belangrijkste kenmerken management accounting: Horizon, Betrouwbaarheid, Frequentie, Vorm en
Houvast.
Besluitvorming van het management beschrijven
1. Probleem identificeren
2. Informatie verzamelen
3. Toekomstscenario’s maken
4. Beslissen
5. Implementeren (evalueer en leer).
Definities van bedrijfseconomische begrippen beschrijven
- Bedrijfsadministratie: die zich vooral bezighoudt met (financiële) gegevens registeren.
- Financial accounting of externe verslaggeving: die zich vooral bezighoudt met externe
betrokken informeren.
- Management accounting of interne verslaggeving: die zich vooral bezighoudt met het
management adviseren
- Finance of financiering: die zich vooral bezighoudt met het aantrekken en beheren van het
vermogen van een organisatie om de gewenste activiteiten financieel te kunnen uitvoeren.
H2 Werking van drie financiële overzichten
Het verband tussen balans, resultatenrekening en een kasstroomoverzicht verklaren
De drie overzichten zijn de basale output van een administratie waarin de financiële gevolgen van
alle gebeurtenissen in een organisatie geregistreerd worden. Het zijn dus nuttige instrumenten om
grip te krijgen op de financiële risico’s van een organisatie. Kortom, balans, resultatenrekening en
liquiditeitenoverzicht helpen je bij het managen of besturen van een organisatie. (2.6) De
verbindende factor tussen balans, resultatenrekening en liquiditeitenoverzicht bestaat uit twee
posten op de balans.
- over het eigen vermogen, een meer specifiek: over de balanspost “winstreserve” of “ingehouden
winst”. De verandering van deze balanspost staat gespecificeerd op de resultatenrekening.
3