Inhoud
Fundamentals .......................................................................................................................................... 2
Modellen van de ontwikkeling van kinderen, psychopathalogieën en behandeling .......................... 7
Beginselen en werkwijze van de ontwikkelingspsychopathologie .................................................... 14
Classificatie, beoordeling, diagnose en interventie .......................................................................... 19
Stoornissen in de vroege kindertijd ...................................................................................................... 24
Angststoornis......................................................................................................................................... 31
Depressiestoornis .................................................................................................................................. 42
Autisme ................................................................................................................................................. 53
ADHD ..................................................................................................................................................... 61
Middelenstoornis .................................................................................................................................. 69
Eetstoornis............................................................................................................................................. 80
Anorexia Nervosa .............................................................................................................................. 87
Boulimia............................................................................................................................................. 90
Gedragsstoornissen ............................................................................................................................... 91
Oppositionele opstandige stoornis (ODD) ........................................................................................ 93
Gedragsstoornis/Conduct Disorder (CD) ........................................................................................... 95
Antisociale persoonlijkheidsstoornis (APD)....................................................................................... 98
Trauma’s en mishandeling .................................................................................................................. 104
Mishandeling ................................................................................................................................... 107
Traumastoornissen .......................................................................................................................... 113
Intelligentiestoornissen ....................................................................................................................... 118
Leerstoornissen ................................................................................................................................... 130
Dyslexie............................................................................................................................................ 132
Dyscalculia ....................................................................................................................................... 135
Developmental Language Disorder ................................................................................................. 138
,Fundamentals
Ontwikkelingspsychopathologie
- De centrale aanpak van de
ontwikkelingspsychopathologie suggereert dat we
stoornissen beter begrijpen wanneer deze stoornissen
worden geplaatst in de context van de normale ontwikkeling.
o Het is belangrijk om inzicht te hebben in alledaagse
problemen en moeilijkheden van kinderen die bij de
normale ontwikkeling horen, om zo een onderscheid
te kunnen maken tussen normaal en abnormaal
- Tegenwoordig stellen onderzoekers dat een model van
normale ontwikkeling dynamisch moet zijn, waarin de sterke
en zwakke punten van een kind worden meegenomen.
o Dit model moet ook rekening houden met de
complexiteit van individuele, familiale, etnische,
culturele en sociale overtuigingen over wenselijke en
onwenselijke ontwikkelingsuitkomsten.
- Psychopathologie verwijst naar intense, frequente en/of
aanhoudende maladaptieve patronen van emotie, cognitie en
gedrag.
- Ontwikkelingspsychopathologie benadrukt dat deze
maladaptieve patronen ontstaan in de context van normale
ontwikkeling en resulteren in de huidige of potentiële
verslechtering van kleuters, kinderen en adolescenten.
,Manieren van beoordeling
Normaal vs. abnormaal
Om te beschrijven of een gedrag normaal of pathologisch is, kan vanuit 3 perspectieven worden
gekeken:
1. Statische afwijkingen = zeldzaamheid van bepaalde emoties, cognities en/of gedrag
o Een kind die te veel of te weinig leeftijdsgerelateerd gedrag vertoond heeft een
aandoening
Specifieke definities gebaseerd op statische afwijkingen
2. Sociaal-cultureel = de overtuiging en verwachting van bepaalde groepen over welke emoties,
cognities en/of gedrag onwenselijk of onacceptabel zijn.
o kinderen die geen leeftijd, gender of cultuur gerelateerd gedrag vertonen hebben een
stoornis.
o Afhankelijk van de sociale en culturele setting kunnen de normen variëren, maar er
zullen altijd zekere patronen van emotie, cognitie en gedrag zijn die beschouwd kunnen
worden als afwijkend of psychopathologie.
Waardeoordelen zijn de basis van de definities
3. Mentale gezondheid = theoretische of klinische opvattingen over disfunctionering; het
welzijn/de kwaliteit van leven van het kind staat voorop.
o Alle kinderen die niet goed functioneren hebben een aandoening.
de waarde van psychologen, psychiaters en maatschappelijk werkers ingebed in
wetenschappelijke en gemeenschappelijke besluitvorming. Clinici moeten evalueren of
het leven van een kind wordt gekenmerkt door een positieve kwaliteit, adequaat
functioneren en weinig symptomen.
Adaptief/maladaptatie
- Hoe kinderen omgaan met en reageren op situaties (adaptief/maladaptatie), speelt een grote rol
in het welzijn van kinderen. Daarnaast spelen persoonlijke standaarden en groepsstandaarden
ook een rol.
o Slechte adaptatie: het gedrag wordt als afwijkend beschouwd.
o Adequate adaptatie: het gedrag wordt als normaal of acceptabel of goed genoeg
beschouwd.
o Optimale adaptatie: het gedrag wordt als uitstekend of het best mogelijke gedrag
beschouwd.
- Adequate en optimale adaptatie gaan beiden niet van een leien dakje tijdens de ontwikkeling.
Uitdagingen zijn onvermijdelijk en ergens mee worstelen is niet meteen het bewijs van een
aandoening. Uitdaging en strijd worden gezien als krachten waardoor men kan groeien.
Het schatten van de mate van een stoornis omvat drie punten:
, 1. identificeren van kinderen met klinisch significante dysfunctie terwijl ze wel of geen behandeling
ondergaan.
2. bepalen van het niveau van de algemene en specifieke psychopathologie en het bepalen van de
verslechteringen geassocieerd met verscheidene stoornissen
3. bijhouden van veranderende trends voor de identificatie en het diagnosticeren van specifieke
categorieën stoornissen.
Ontwikkelingsepidemiologie: bepalen van de frequentie en patronen van stoornissen.
- Prevalence = de proportie van een populatie met een stoornis (alle gevallen).
- Incidence = het aantal nieuwe casussen in een gegeven tijdsperiode.
Belemmeringen voor zorg (Barriers to care) zijn wijdverspreid.
- Structural barriers: beperkte beleidsperspectieven, disjoined systems, lack of provider
availability, inability to pay and/or inadequate insurance coverage
- Barriers related to perceptions about mental health difficulties: the inability to acknowledge
a disorder, denial of problem severity, and beliefs that difficulties will resolve over time or will
improbe without formal treatment
- Barriers related to perceptions about mental health services: a lack of trust in the system,
previous negative experiences, and the stigma related to seeking help.
In 2005 is door Tolan en Dodge een vierdelig model opgesteld voor een uitgebreid systeem dat de
geestelijke gezondheid van kinderen stimuleert en bevordert, zich richt op de preventie bij jongeren
met een hoog risico en een effectieve behandeling biedt voor stoornissen.
1. Kinderen/gezinnen moeten direct toegang hebben tot geschikte en effectieve mentale zorg.
2. Mentale gezondheidszorg aan kinderen moet een belangrijke rol spelen op scholen, binnen
maatschappelijke programma’s etc.
3. Er moet preventieve hulp zijn voor kinderen/gezinnen die hoog risico lopen.
4. Er moet meer aandacht zijn voor culturele context.
Stigmatisering
Ouders die bezorgd zijn over de stress en dysfunctie van hun kinderen kampen vaak ook met angst,
schaamte en schuld. Kinderen kampen vaak met ervaringen van geheimhouding en afwijzing. Gebrek
aan respect en gebrek aan toegang tot de zorg zijn vaak het resultaat van persoonlijke, familiaire en
sociale stigma’s.
Mukolo, Heflinger en Wallston (2010) maken onderscheid in:
1. dimensies van stigma: negatieve stereotypen, devaluatie en discriminatie.
2. doelen van stigmatisering: individueel en familiair.
3. verschillende contexten van stigma: publiek en individueel.
Ze sporen onderzoekers aan om de vele manieren waarop stigma de ervaringen van kinderen met
psychische stoornissen en hun families beïnvloeden te onderzoeken.
