Inhoud
Week 1...................................................................................................................................................3
Leiderschap in ontwikkeling. Hoofdstuk 1 Wat is leiderschap?.........................................................3
1.1 Het belang van leiderschap..........................................................................................................3
1.2 Definities van leiderschap............................................................................................................3
1.3 Het verschil tussen leiderschap en management........................................................................4
1.4 Leiderschap en macht..................................................................................................................5
1.5 Onderzoek naar leiderschap........................................................................................................6
Verdiepingsvragen.............................................................................................................................6
Week 2...................................................................................................................................................8
Leiderschap in ontwikkeling. Hoofdstuk 2 Wie is de leider?..............................................................8
2.2 Is leiderschap aangeboren of aangeleerd?..................................................................................8
2.3 Theorieën over karakter en eigenschappen van leiders..............................................................8
2.4 Vrouwelijk leiderschap.................................................................................................................8
2.5 De schaduwkanten van de leider.................................................................................................9
2.6 Mindsets van leiders..................................................................................................................11
Verdiepingsvragen...........................................................................................................................11
Week 3.................................................................................................................................................12
Leiderschap in Ontwikkeling. Hoofdstuk 3 Wat doet de leider?......................................................12
3.1 Leiderschapsstijlen.....................................................................................................................12
3.2 Van transactioneel naar transformationeel leiderschap............................................................12
3.3 Taakgericht en/of mensgericht: managerial grid.......................................................................12
3.4 Situationeel leiderschap.............................................................................................................14
3.5 Concurrerende waardenmodel..................................................................................................15
3.6 Basisvaardigheden.....................................................................................................................16
Gedrag in organisaties. Hoofdstuk 12 Leiderschap..............................................................................17
12.1 Wat is leiderschap?..................................................................................................................17
12.2 Traditionele theorieën over leiderschap..................................................................................17
12.3 Contingentietheorieën............................................................................................................18
12.4 Charismatisch en transformationeel leiderschap.....................................................................21
Artikel van Seltzer & Bass: Transformational Leadership: Beyond Initiation and Consideration.....21
Verdiepingsvragen...........................................................................................................................23
Week 4.................................................................................................................................................24
De vele verschijningen van leiderschap – Joseph Kessels................................................................24
Aantekeningen van de les................................................................................................................27
1
, Verdiepingsvragen...........................................................................................................................28
Week 5.................................................................................................................................................30
Plezier in Het Nieuwe Werken? Peters, de Bruijn, Bakker en van der Heijden................................30
A study of coaching leadership style practice in projects. Berg en Karlsen......................................32
Pleidooi voor ‘Vrouwelijk leiderschap’ Grimwis, Huijsmans en ten Have........................................34
De ‘businesscase’ voor vrouwelijk leiderschap............................................................................34
Nog steeds dringen te weinig vrouwen door naar de top............................................................35
Vrouwelijke leiders verder helpen met een veranderproces.......................................................37
Verdiepingsvragen...........................................................................................................................38
Week 6.................................................................................................................................................39
Gedeeld leiderschap en proactiviteit in Het Nieuwe Werken. Coun, Gelderman & Pèrez-Arendsen
.........................................................................................................................................................39
Inleiding.......................................................................................................................................39
Het nieuwe werken..........................................................................................................................39
Kenmerken van HNW...................................................................................................................39
Teams en gedeeld leiderschap binnen HNW...............................................................................40
Proactiviteit.................................................................................................................................40
Resultaten....................................................................................................................................41
Aantekeningen van de les................................................................................................................42
Verdiepingsvragen...........................................................................................................................43
Week 7.................................................................................................................................................45
Hoofdstuk 10 Teams van Gedrag en Organisatie.............................................................................45
10.1 Waarom zijn teams zo populair geworden?.........................................................................45
10.2 Het verschil tussen teams en groepen.................................................................................45
10.3 Soorten teams......................................................................................................................45
10.4 Hoe creëer je effectieve teams?..........................................................................................46
10.5 Toepassing in de organisatiepraktijk....................................................................................47
Verdiepingsvragen...........................................................................................................................47
Week 8.................................................................................................................................................50
Biemans – Ontwikkelingen in de HRM-rol, lijnmanagers en HR-afdeling.........................................50
Conclusies en implicaties voor HRM............................................................................................51
Vos, Corporaal, Van Dartel, Peters & Morssink – De dagelijkse werkelijkheid van de HR-
professional.....................................................................................................................................53
Resultaten....................................................................................................................................55
Conclusie......................................................................................................................................55
2
,Week 1
Leiderschap in ontwikkeling. Hoofdstuk 1 Wat is leiderschap?
1.1 Het belang van leiderschap
De Haan en Kasozi (2014) onderscheiden drie soorten bijdragen van een leider aan een groep:
1. Veiligheid en bescherming à voelende aspect
Leider reduceert onzekerheid en biedt bescherming.
- Informatie geven;
- Regels duidelijk te maken;
- Het bieden van een gezonde werkomgeving;
- Beschermen tegen onredelijke eisen van het topmanagement;
- Oog voor emotie en conflicten oplossen;
- Ondersteunen, betrouwbaar en voorspelbaar zijn.
2. Inspiratie en zingeving à Denkende element
Door middel van het creëren van een gezamenlijk doel zorgt een leider voor inspiratie en zingeving
- Waar doen we het voor?
- Het doel geheel weergeven en vertalen naar ieder individu;
- Iets voor iemand betekenen (klant, leerling, docent); > medewerkers zijn trots op hun
organisatie en hun persoonlijke bijdragen aan gezamenlijke resultaten.
- Geven van complimenten en vieren van successen.
3. Ondersteunen en faciliteren à Handelende aspect
Wat is er nodig om een bepaald doel te behalen.
- Het regelen van middelen en inrichten van processen;
- Middelen: Tijd, ruimte, apparatuur, scholing en ontwikkeling;
- Processen: Taakverdeling, samenwerking, afstemming en besluitvorming
3 kenmerken voor de ontwikkeling in leiderschap:
1. 1215 Graslang Windsor Engeland à Parlementaire democratie
2. 1517 Maarten Luther à Protestantisme
3. 1789 Franse revolutie à einde van de heerschappij van koningen en adel
In alle gevallen hebben de volgers meer macht gekregen ten kosten van de leiders.
Industriële revolutie
Belangrijke ontwikkeling die zorgde voor onderzoek en publicaties over management en leiderschap.
Ontstaan van, opzichter, voorman, chef, teamleider, afdelingshoofd, directeur en manager.
- Hoe konden ze ervoor zorgen dat het geïnvesteerde kapitaal een hoge rendement opleverde
- Wat was er nodig om organisatie effectief en efficiënt te laten werken
Het gedrag van leiders is debet geweest aan de gebeurtenissen in het verleden.
De manager lijkt ook aan het uitsterven te zijn, waarschijnlijk door de volgende punten:
- Individualisering
- Democratisering
- Ontzuiling
De gezagsverhouding in de organisaties zijn veranderd, net als de gezinnen in Nederland. Vroeger
werden ouders met “u” aangesproken en tegenwoordig zijn ouders beste vrienden van hun
kinderen.
1.2 Definities van leiderschap
Grootheden van de literatuur en visies op leiderschap:
3
, Plato (-380): de mensen die van nature neigen tot liefde voor wijsheid, die zijn geschikt om
een gemeenschap te leiden; ze moeten wijs en rechtvaardig zijn, orders kunnen geven en
straffen kunnen uitdelen
De samenleving in drie groepen verdeeld
1. De werkenden of handwerkmannen à economische functie
2. De wachters of soldaten à orde en veiligheid
3. De koningfilosofen à het land leiden
Eisen voor een leider: wijs, rechtvaardig, moedig en gedisciplineerd, opdrachten aannemen en
orders uit geven + straffen.
Machiavelli (1492): verdeel en heers; het doel heiligt de middelen: list en bedrog
Blanchard (1999): het vermogen mensen zodanig te beïnvloeden dat hun capaciteiten ten
goede komen aan het algemeen belang
Peter Drucker à The Practice of Management 1954 Beschrijft het verschil tussen
management en leiderschap.
Leiderschap is geen:
o Vriendjespolitiek;
o Aantrekkingskracht;
o Gladde praatjes.
Leiderschap is wel:
o Het verheffen van iemands visie;
o Het verbeteren van zijn prestaties;
o Het uitbouwen van iemands persoonlijkheid;
o Proces tussen leiders en volgers.
Overeenkomsten zijn: personen, relaties, doel, motieven en gedrag.
1) De persoon van de leider;
2) Een (groep) volger (s);
3) De relatie tussen leider en volger;
4) Een gezamenlijk doel en motieven om dat doel te bereiken
5) Het gedrag van alle betrokkenen
1.3 Het verschil tussen leiderschap en management
Eerst lag de nadruk op het verhogen van de arbeidsproductiviteit (scientific management van Taylor)
en POSDCORB (Planning, organizing, staffing, directing, co-ordinating, reporting en budgeting), maar
nu ligt de aandacht ook bij het leidinggeven.
Horizontale arbeidsdeling
= verschillende stappen in het productieproces worden door verschillende mensen uitgevoerd.
d/o/e/n
verticale arbeidsdeling
= taken zijn afgesplitst en liggen hoger in de organisatie
Denken
Doen
Managenà Horizontaal en verticale arbeidsdeling. Om e afgesplitste taken op elkaar af te stemmen.
= zo effectief en efficiënt mogelijk werken. Je doelen halen op zo laag mogelijke kosten.
Denken
D/O/E/N
Management: via arbeidsdeling zijn er verschillende taken en functies ontstaan. Om deze taken op
elkaar af te stemmen is management nodig. Dit geldt voor zowel beïnvloeden van het proces als van
4
