een samenvatting van hoofdstuk 6 ''samenleven''. filosofie voor de 5e klas van het vwo. Dit hoofdstuk gaat over de staatsopvatting van verschillende filosofen en over het verband tussen macht en behoeftes.
Mensen overleven het niet een heel leven lang gescheiden te zijn van hun soortgenoten (baby’s). We
leven met andere soorten samen: 1. om primaire behoeftes (dieren, planten), 2. omdat we het willen
(huisdieren), 3. omdat ze er zijn (insecten, giftige dieren enz.). Samenleven is iets van de mens, maar
niet specifiek iets van de mens. Het specifieke deel is de manier waarop.
Wat maakt een samenleving menselijk
Deze vraag is op te delen in 2 delen. Een feitenvraag en een norm te stellen: hoe zou een
samenleving moeten worden georganiseerd als deze menselijk wil zijn? Gaat hierbij om recht en
onrecht, solidariteit, respect. De norm is dan een ideaal en een kritische maatstaaf. Descriptieve kant
van de filosofie is overgenomen door wetenschappers en sociologen. Normatieve kant is nog steeds
het terrein van de filosofie.
Cast en outcast
Als sociaal dier heb je veel verschillende sociale rollen. Opgroeien is het binnen groeien van de
sociale wereld. Opvoeden is het klaarstomen voor het maatschappelijke rollenspel. Mensen worden
geboren als behoeftige wezentjes en is afhankelijk van anderen. Afhankelijkheid neemt steeds meer
af. Behoeften aan materiele dingen en immateriële dingen. Je zou pas onafhankelijk zijn als je geen
behoeftes hebt, dat is voor de mens niet in te denken.
Eigenwaarde en behoefte aan erkenning
Mensen hebben behoefte aan primaire en onnodige levensbehoeftes omdat de mens zich deze
ruimte heeft gepermitteerd. Maar mensen zetten dit soms allemaal opzij in noodsituaties omdat ze
een sociaal dier zijn. Erbij willen horen is een erg sterke behoefte. Soms is deze behoeft er niet en
hoeven mensen er niet bij te horen dit komt door een gevoel van eigenwaarde.
Macht en erkenning
Behoeften vormen de basis van ons gedrag. Behoeftige wezens zijn gevoelig voor macht. Macht is
een vorm van controle. Je hebt macht over jezelf omdat je behoeftes hebt en in staat bent die te
beheersen. Anderen hebben macht over je als ze inspelen op je behoeftes en over de middelen
beschikken om deze tegemoet te komen. Macht is een aspect van sociale relaties. Macht is
wederkerig en bestaat alleen als je het erkent. Behoeftigheid en macht zijn onafscheidelijk. Alleen als
je geen behoeftes hebt ben je vrij van macht. Mensen proberen deze staat van volledige verlossing
wel te bereiken maar het is onmogelijk. Schaarste vergroot de macht omdat behoeftes dan moeilijker
te vervullen zijn.
Politieke daden
Je hebt aspecten van jou als persoon die niet overeenkomen met je sociale rol, als je die laat zien ben
je politiek aan het handelen. Het denken over politiek kwam op in de tijd van de polis en de logos.
Waarheid was niet langer aan de koning en priesters maar de logos. Politiek is alles waar je je mee
bemoeit
De staat
De vraag ‘waarom een staat?’ pas van toepassing in de moderniteit, want nu pas het vermogen dat
te doen. Legitimiteit(rechtvaardigheid) van de staatsmacht (je erkent de macht van de staat) kan
berusten op goddelijke afstamming, erfelijkheid, instemming van het volk of een ideologie.
, FILOSOFIE
Samenvatting Hoofdstuk 6 samenleven
HANNAH ARENDT (1906-19750
Dacht na over totalitaire regimes, zoals die in nazi-Duitsland en de voormalige Sovjet-Unie. Maakte zij
onderscheid tussen drie noodzakelijke activiteiten van de condition humaine. Arbeiden, werken en
handelen. Oikos en polis. De meeste mensen binden politieke kwesties aan arbeiden en werken,
Arendt bindt het aan handelen. Mensen besteden te veel aandacht aan arbeiden en werken en te
weinig aandacht aan handelen. Pas door handelen komt de kritische delen van het sociale dier in de
mens naar boven. Op grond van je sociale rol heb je bepaalde belangen en een vorm van macht. Je
hebt ook idealen. Belangen zeggen iets over wat iemand is en idealen over wie iemand is.
Handelen en politieke macht
Handelen is wat mensen samenbindt, macht is hier ook weer aan de orde. Dieren kennen geen polis.
Alle sociale kennen verschillende vormen van macht maar alleen de mens kent ‘politieke macht’. Als
je je verlangens inhoud ben je vrij van macht, anders vervreemding. Je kan verschillende soorten
macht van elkaar scheiden door te kijken naar drie dingen: 1) specifieke machtsrelatie 2) machtsbasis
3) machtsmiddelen. ‘’Vrijheid in de politiek is vrijheid om te handelen.’’
PLATO’S visie op de staat
De mens heeft een natuurlijke opvatting van de staat, dat komt doordat de staat een reflectie van de
ziel is. Hij was eigenlijk op onderzoek uit van de ziel, maar de staat is de vergrote versie daarvan. De
staat ontstaat uit behoeftes van de mens en vanuit daaruit kwam de staat met praktische dingen
’helpen’ zoals taken verdelen. Je moet doen wat met je aard overeenkomt, dan doet iedereen waar
zij het beste in zijn. Omdat er altijd mensen zijn die meer willen dan de staat te bieden heeft zijn er
drie taken (i.p.v twee) : 1) werkers. Je wisselt als moeder van kind, zodat niemand bevooroordeeld
wordt.
Is een ideale staat wel mogelijk? Plato bekijkt 5 staatsvormen
1) Aristocratische ideale staat
- Zijn eigen staat, ingericht als een standenmaatschappij waarin de beste de leiding
hebben. De staat biedt de juiste voorwaarden voor het rechtvaardige menstype. Alle
lagen van de ziel.
2) Timocratie
- De staatsvorm waarin de eerzuchtigen de leiding hebben, die zich laten leiden door het
emotionele en eerzuchtige deel van de ziel. Gaat ten onder aan innerlijke spanningen.
Middelste deel van de ziel.
3) Oligarchie
- De macht is in handen van enkelen (de bevoorrechte klassen) die zich ten koste van de
andere burgers hebben weten te verrijken. Gaat ten onder aan rijkdom.
Middelste/onderste deel van de ziel.
4) Democratie
- Staatsvorm waarbij iedereen vrij is om te doen wat hij wil en te regeren. Degene die
regeert, hoeft zich niet aan de grondige opvoeding (3 deugden) te onderwerpen zoals bij
een aristocratie. Gaat ten onder aan vrijheid. Onderste laag van de ziel.
5) Dictatuur
- Staatsvorm waarbij een leider alles onderdrukt. De tirannieke mens is nooit tevreden,
wordt opgejaagd door nieuwe begeerten. Gaat ten onder door onderdrukking.
En zo ontaardt de mens volgens Plato steeds verder van de ideale staat.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper karlijnquist. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
