In deze samenvatting vindt je alles wat je moet weten over hormonen en het zenuwstelsel. Een aantal lastig te begrijpen processen leg ik stapsgewijs uit. Zo kun je met een gerust hart, je examen maken!
Hormoonklieren zijn organen die elders in het lichaam organen en weefsel activeren (die hormonen
afgeven aan het bloed). Hormonen werken alleen bij hun doelwitorganen en weefsels.
Exocriene klieren; klieren die producten maken die in het uitwendig milieu terecht komen. Bv.
zweetklieren.
Endocriene klieren; klieren die producten afgeven aan het inwendig milieu. Bv bloed of
weefselvloeistof.
Het coördineren van processen in het lichaam gebeurt vooral via de hypofyse. Die prikkelt
hormoonklieren (schildklier, bijnieren, lever en geslachtsklieren) en activeert organen (hersenen,
nieren, baarmoeder, melkklieren en botten). De hypofyse is alleen maar de plaats van afgifte. De
hypofyse bestaat uit een voor- en achterkwab.
- In de hypofyse achterkwab voeren uitlopers van neuronen/zenuwcellen (uit de
hypothalamus) hormonen aan. Deze hormonen activeren gladde spieren en de nieren.
- De hypofyse voorkwab maakt zelf hormonen, die andere hormoonklieren tot actie
aanzetten.
Boven de hypofyse, ligt de hypothalamus die het endocriene stelsel van je lichaam controleert.
- Bepaalde neuronen in de hypothalamus geven releasing-hormonen af aan de hypofyse
voorkwab. Die geeft weer FSH af wat uiteindelijk het werk doet.
- Andere neuronen in de hypothalamus geven inhibiting-hormonen af, die de productie van
hormonen door de hypofyse remmen.
- Weer andere neuronen produceren neurohormonen die bij de hypofyse achterkwab in het
bloed komen.
FSH activeert de eierstokken waardoor follikels groeien. Hormonen uit de follikels verdelen het juiste
aantal chromosomen tijdens de meiose. Ook stimuleert het de secundaire geslachtskenmerken bij
een vrouw.
BPA ontregelt de werking van oestradiol. Het komt vrij uit plastic. BPA beïnvloedt de oestradiol-,
testosteron- en progesteronreceptoren. Als een vrouw met BPA in contact komen, kunnen ze
onvruchtbaar raken. Dat komt doordat de oestradiolreceptoren constant geprikkeld worden.
daardoor denkt het lichaam dat de vrouw veel oestradiol heeft en komt er geen eisprong.
13.2 Reacties van cellen op hormonen.
- Het proces groeien. Heel je leven geeft de hypothalamus GRH (groeihormoon releasing
hormoon) af. Deze stof leidt in de hypofyse tot de afgifte van GH (groeihormoon). Dat
stimuleert onder andere de deling van kraakbeencellen. GH werkt indirect, namelijk via de
lever.
- Reactie op stress. Uit de hypothalamus komt CRH vrij. Dat hormoon zet de hypofyse aan tot
de productie van ACTH. Dat stimuleert de cellen van de bijnierschors tot de productie van
verschillende hormonen (onder andere cortisol). Cortisol verhoogt de glucosespiegel van het
bloed wat de energietoevoer naar cellen veilig stelt.
Hormonen werken alleen bij de eigen doelwitcellen die de juister receptor voor dat hormoon
bevatten. Er zijn verschillende typen hormonen waarbij de herkenning anders verloopt.
, - Hydrofobe steroïdhormonen bewegen
relatief gemakkelijk door het
celmembraan. Ze binden aan een
receptoreiwit in het grondplasma en
gaan naar de kern. Daar wordt een gen
geactiveerd waardoor RNA ontstaat.
Daarna wordt er een eiwit gemaakt wat
als enzym kan werken.
- Tyrosinehormonen en hydrofiele
eiwithormonen binden aan een
receptormolecuul op het celmembraan.
Dat leidt tot activiteit van G-eiwit en
een enzym. Een secundaire
boodschapper (klein molecuul die snel
door het grondplasma diffundeert)
bewerkt een reactie in de doelwitcel.
De receptoren van tyrosine- en eiwithormonen veranderen wanneer de hormonen aankoppelen. Aan
de binnenkant van het celmembraan vindt een reactie plaats. Een cascade aan reacties geeft een
secundaire boodschapper. Die heeft de boodschap van het hormoon overgenomen en vormt de
verbinding met het molecuul dat in de cel actie gaat uitvoeren.
Cellen van weefsels communiceren wat een goede afstemming van hun functie mogelijk maakt.
Sommige cellen scheiden stoffen af die de buurcellen tot een bepaalde actie prikkelen:
- Groeifactoren prikkelen buurcellen en zetten ze aan tot deling en verdere ontwikkeling. Je
lichaam maakt verschillende groeifactoren die meerdere doelwitcellen activeren.
- Ook kunnen prostaglandinen buurcellen prikkelen. Prostaglandines zijn gemaakt van
vetzuren, maar passeren het membraan niet. Ze koppelen aan een membraanreceptor en via
een G-eiwit leidt dit tot een secundaire boodschapper.
Alleen buurcellen met de juiste receptor reageren.
Elke cel heeft een eigen eiwitsamenstelling, proteoom. Daardoor kan hetzelfde hormoon in
verschillende cellen tot verschillende reacties leiden.
13.3 Veranderende hormoonconcentraties.
Bij veel lichaamsprocessen zijn Ca2+-ionen betrokken. Ze zijn actief als tweede boodschapper, bij de
overdracht van impulsen in het zenuwstelsel, bij de samentrekking van spieren en bij de
bloedstolling.
Als de Ca2+-concentratie in het bloed afneemt, dan reageren de vier bijschildklieren. Zij scheiden het
parathormoon/PTH (een eiwit van 84 aminozuren) af.
- Door de werking van dit eiwithormoon komen Ca2+-ionen vrij uit botten en nemen de
niercellen meer Ca2+-ionen op uit de voorurine.
- Ook prikkelt PTH de niercellen tot vorming van actief vitamine D die de darmcellen weer
stimuleert tot extra opname van Ca2+-ionen uit voedsel.
Door deze processen stijgt de Ca2+-concentratie. Als de Ca2+-concentratie boven de norm uitkomt,
geven schildkliercellen calcitonine/CT af. Dat hormoon prikkelt botcellen om Ca2+-ionen op te nemen
uit het bloedplasma en stimuleert niercellen om minder Ca2+-ionen uit de voorurine te halen. De PTH
en CT hormonen werken als antagonisten, effectoren met een tegengestelde werking.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper esmeeclarijs. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
