Basisboek Sociaal Werk
Spierings & Spierts (4e druk)
Samenvatting door RPJ Huysmans
Inhoud
DEEL I DE VEELZIJDIGHEID VAN SW .............................................................................................................. 1
1. Kennismaken met SW ........................................................................................................................... 1
2. Van caritas naar veelzijdig beroep ........................................................................................................ 2
3. De werkterreinen .................................................................................................................................. 3
4. Beroepshouding: luisteren en activeren ............................................................................................... 4
5. Methodisch werken .............................................................................................................................. 5
6. Beroepenstructuur en beroepscompetenties ...................................................................................... 6
DEEL II MAATSCHAPPELIJKE DYNAMIEK EN SW............................................................................................ 8
8. Kunst en cultuur .................................................................................................................................... 8
9. Kindermishandeling en huiselijk geweld............................................................................................... 9
11. Sociaal werk in een superdiverse samenleving ................................................................................ 10
12. Sociaal werken met religie ................................................................................................................ 11
13. De bewakers van wederkerigheid..................................................................................................... 12
14. Betekenisvolle ontmoetingsplekken ................................................................................................. 12
15. Sociaal ondernemende basishouding en sociaal ondernemerschap................................................ 13
16. Ervaringsdeskundigen laveren tussen kracht en kwetsbaarheid...................................................... 13
17. Sociale technologie ........................................................................................................................... 15
DEEL I DE VEELZIJDIGHEID VAN SW
1. Kennismaken met SW
Definitie: responsibility & respect diversity - theory sw/social sc etc - engage people/structures to
address life chalenges/enhance well-being (van IFSW)
, 4 Betekenissen sw: 1) beroepen, 2) domein (zorg & welzijn), 3) opleiding, 4) kennisdomein
7 Kerntaken: 1) ondersteunen (info, advies, verwijs/wegwijs maken), 2) zorgen/support (hanteerbaar
maken), 3) ontwikkelen (overgang problematische situaties), 4) interventie (ingrijpen bij bv
geweld/agressie), 5) beïnvloeden gedrag (omstandigheden veranderen, competenties versterken), 6)
verhoudingen beïnvloeden (mediation, laten ontmoeten bv eigenkrachtconferenties), 7)
signaleren/agenderen
3 Hoofdterreinen: 1) welzijn & samenleving (individuele- vs collectieve oriëntatie: bv huisvesting vs
burgerinitiatieven), 2) jeugd, 3) zorg
Zorgstaat: klassiek (indirecte solidariteit ipv direct = stille armoede/herverdeling belasting = anoniem/uit
zicht, free rider-gedrag = onterecht profiteren verzorgingsstaat) vs activerend/participatiesamleving
(activeren tot participatie (sociale rechten vs plichten = wiel van wederkerigheid))
6 Beleidstrends in overgang naar activerende verzorgingsstaat: 1) lokalisering (bv jeugdzorg en
participatiewet (=inkomen & reintegratie) door gemeenten, sociale wijkteams), 2) preventie (positief vs
negatief: tegengaan ongewenst gedrag vs integreren/betrekken), 3) versterking civil society (sociale
basis waarin burgers veel zelf doen > sociale cohesie en informele zorg), 4) vermaatschappelijking zorg
(in & door samenleving/eigen omgeving ipv afhankelijk van (zorg)instelling), 5) privatisering (mensen
meer zelf laten betalen via regelingen zoals persoongebonden budget, commerciële bedrijven & zzp's),
6) sw als pioniers (ehm..)
Ethiek: normatief beroep (= werken uit bepaalde waarden), 'mensen tot hun recht te laten komen' (=
mensen helpen verantwoordelijk te zijn), soms beroepscode
6 Dilemma's: 1) beschermende rol, 2) intermediaire rol (conflicterende belangen), 3) ingrijpen?, 4) eigen
opvattingen vs de ander, 5) betrokkenheid vs afstand, 6) privacy vs openbaar belang
3 Rollen: 1) veranderaar, 2) verbinder, 3) onderzoeker
2. Van caritas naar veelzijdig beroep
Caritas = dienende liefde/liefdadigheid
Geschiedenis: 1) Kloosterlingen/diakens eeuwenlang uitvoering beroep 1b) humanisme en verlichting, 2)
einde 19e eeuw: besef professionals nodig (Drentse kolonies, armenpatronaat, 'de sociale
quaestie'/arbeidersvraagstuk: sociale wetgeving ontstond, volkshuiswerk/settlementswork), 3) 20e
eeuw:uitbreiding voorzieningen, 4) >WOII: hoge verwachtingen sw, 5) 80's: crisis die leidde tot overgang
naar participatiesamenleving/activerende verzorgingsstaat.
1b: 'Humanisten': niet god maar mens als vrij individu. Welbegrepen eigenbelang: buiten caritas
economie belangrijke drijfveer (arbeidsreserves op peil houden, besmettelijke ziekten in toom houden).
Verlichtingsdenken: ipv geloof, de ratio/verstand. Mocht niet beperkt blijven tot maatschappelijke elite:
volksverlichting/volksontwikkeling