College 1
Hoorcollege
N=1; wat is het?
Herhaaldelijke metingen bij 1 cliënt
- Dagboek door cliënt of
- Vragenlijst herhaald invullen
N=1; wat kun je ermee?
- Samen onderzoeken
- Instandhoudende factoren onderzoeken
- Veranderingsgerichte hypothesen toetsen
- Effect behandeling evalueren
Geworteld in gedragstherapie (skinner)
DNB volgens de cognitieve gedragstherapie
CGT concepten:
Empirische cyclus - vergelijkbaar met de diagnostische cyclus (idee van circulair
werken)
Collaboratief empirisme -
Gaat erom dat je samen met
cliënt werkt aan inzicht
creëren
Disconfirmerende aanpak -
hypothesen toetsen
(ontkrachten of falsificeren)
Holistische theorie -
Verklarende diagnostiek
(problemen clusteren en
kijken hoe dit probleem samenhangt met verklarende factoren)
Diagnostisch proces in DB2
NB. We slaan de holistische theorie over = gaat over samenhang en verklaring
meerdere probleemclusters
Opbouw DB2
- Werkgroepen
- Werkcolleges
- Hoorcolleges
- Literatuur
ABC schema
B: Gedrag is een
C: zinvolle reactie op een
A: betekenisvolle situatie
Behavior
, - Een concrete beschrijving van het probleemgedrag
• Verbaal (overt): uitingen
• Verbaal (covert): gedachten
• Psychofysiologisch (hoe voelt het, spieren aanspannen, warm krijgen)
• Motorisch (gedrag: slaan met deuren bv)
• Gedragstekort? (is er iets te veel, of iets te weinig)
Antecedent
Wat gaat er allemaal aan vooraf of juist niet
- Externe stimuli: bv dat iemand iets zegt tegen kind
- Interne stimuli: bv malen in hoofd dat iets oneerlijk was
- Bredere situaties: bv geen problemen bij voetbal, wel bij school en thuis
- Inhibitorische (remmende) stimuli: wat zorgt ervoor dat het gedrag niet optreed:
bv geen auto angst als partner mee gaat
Consequent
Wat zijn de gevolgen van het gedrag
- Intern: gevoel (opgelucht, druk is eraf wanneer hij uit zijn dak is gegaan)
- Extern: gedrag
- Ook bij anderen (bv agressie op anderen)
- Ook op lange termijn
Samengevat
- N=1 zeer nuttige methode
- Leuk en leerzaam vak
- Hetzelfde gedrag kan andere functie hebben
- Abc schema is heel inzichtelijk
Werkcollege
Doelen 1e gesprek:
- Werkrelatie opbouwen
- Informatie uitwisselen
Na het gesprek
- Verslaglegging
- Probleemanalyse
- ABC schema
Therapeutische relatie
- Affectieve band
- Overeenstemming over activiteiten
- Overeenstemming over doelen
- Noodzakelijk voor goede behandeling maar niet afdoende
Goede werkrelatie: hoe doe je dat
- Empathische houding
- Samenwerkende houding
- Transparante communicatie
- Expliciet aandacht werkrelatie (metacommunicatie)
2
,Feedback Informed Treatment (FIT)
- Aan het einde van de sessie leg je een kleine vragenlijst aan de cliënt voor
- Invullen SRS biedt handvatten om gesprek te openen, gaat niet om de losse
scores
- Uit onderzoek komt naar voren dat therapie meer effectief is wanneer er gewerkt
wordt met FIT
SRS: hoe vond u de bijeenkomst
Hoe gebruik je SRS
- Ter afronding elk gesprek
- Wat maakt dat je deze score invulde
- Wanneer zou de score omhoog gaan, wat kan ik anders doen
- Spannend; geen enkele therapeut is perfect voor elke cliënt = afstemming
- DO; oprecht open staan voor kritiek
- DONT; niets met kritiek doen
- Na het eerste gesprek expliciet aan cliënt vragen of deze door wil gaan met
gesprek → behalve in verplichte hulpverlening (residentiële setting)
ORS; hoe gaat het met u
- globale maat om te vragen hoe het met
iemand gaat
- aan het begin van gesprek invullen
- kort bespreken bij begin gesprek
- als aanleiding kort bespreken
Waarom ook de ORS;
- Checken of de behandeling leidt tot
verbetering in welbevinden
- Laten zien dat welbevinden centraal staat
Gebruik
- Kort bespreken aan begin gesprek
3
, - Als aanleiding kort bespreken
Informatie uitwisselen
- Jij: wil klachten begrijpen
- Cliënt: wil begrijpen wat het plan is
- Zolang mensen een verschillend beeld kunnen vormen van de klachten, was het
dus niet concreet
Concreet of interpretatie
• “Youri vertoont regelmatig agressief gedrag op school”
• “Bo heeft ongeveer 5 keer per dag last van angstige gevoelens”
• “Nick heeft last van een ongezond eetpatroon”
• “Annelies noemt zichzelf een chaotisch persoon”
- Zo lang mensen zich een verschillend beeld kunnen vormen van de klachten,
was het dus niet concreet
(B) Concretretiseren is doorvragen
• U zegt [...]. Kunt u daar wat meer over vertellen?
• Als Youri zich agressief gedraagt, wat doet hij dan?
• Kunt u daar een voorbeeld van geven?
• Hoe vaak komt dat voor op een dag?
• Hoe bang voelt u zich dan, op een schaal van 1-10?
• Kunt u beschrijven wat u op zo’n moment denkt?
• Merkt u het ook aan uw lichaam?
• Wat zegt of doet u dan, op zo’n moment?
(A) concretiseren is doorvragen
• Op wat voor momenten heeft u dit?
• En wanneer nog meer? Ik probeer goed in kaart te brengen wanneer u hier last
van heeft
• Wat gebeurt er voordat u dit gedrag heeft?
• Wat voelt of denkt u voordat u dit gedrag heeft?
• Is dit op alle plekken zo: thuis, werk, vrije tijd?
• Op wat voor plekken of momenten heeft u er totaal geen last van, of minder
last?
• Is het altijd even heftig, of merkt u ook verschillen
© concretiseren is doorvragen
• Wat gebeurt er daarna?
• Wat voelt u dan?
• Wat denkt u dan?
• Wat doet u dan?
• Hoe reageren anderen hierop?
• Wat voor gevolgen heeft dit, op de langere termijn?
• Wat voor lange-termijn gevolgen zou [na bijstaand persoon] nog noemen?
Input voor ABC schema
Probleemanalyse (vanuit de literatuur)
1. beschrijving probleemgedrag
2. Risico- en beschermende factoren
3. Prevalentie en verloop
4
,Het N=1 casusverslag
§1 Klachten en vraagstelling
• 1 verklarende en 1 indicerende hulpvraag
• Klachtenanamnese volgens de CGT insteek
§2 Probleemanalyse
• Clusteren: niet nodig (1 probleem)
• Geen onderkennende diagnostiek in deze cursus
• Wel literatuurstudie
• Ernsttaxatie: “niet ernstig” ook een optie!
Klachtanalyse (vanuit de cliënt):
1. Inhoud van het probleemgedrag (B)
2. Duur en frequentie (B)
3. Aanleiding
4. Ernst: gevolgen voor de cliënt en de omgeving ©
5. Antecedente factoren (A)
6. Genomen maatregelen en effecten
7. Attributies (ook wel: ziektetheorie)
8. Positieve uitzonderingen (gezond functioneren) 9. Hulpvragen, wensen en
verwachtingen
Probleemanalyse (vanuit de literatuur):
1. Beschrijving van het probleemgedrag (B)
2. Risico- en beschermende factoren (A)
3. Prevalentie en verloop ©
NJI: instandhoudende factoren
Samengevat
- Straks in gesprek met cliënt
- Goed doorvragen op abc
- Uitproberen fouten maken leren
- Uitzoeken en doorpuzzelen thuis
- Goed voorbereid naar 2e gesprek
5
, Literatuur
H6
Empirische cylus binnen gedragstherapie:
Aanmeldingsprobleen → holistische theorieen/ functie analyse (theorie vorming) →
behandelplan (hypothese/ voorspelling) → therapeutische interventies (toetsing)
→ evaluatie van behandeldoelen
6.1 Inleiding
Elke gedragstherapeutische behandeling is anders door een verscheidenheid aan:
gedragstherapeuten (persoonlijkheid, vooropleiding, interesses, expertise,
cultuur, levensgebeurtenissen).
werksetting (eerstelijnszorg, klinische opname, privé praktijk)
patiëntsystemen (persoonlijkheid, leeftijd, geslacht, cultuur)
problematieken
behandelmethoden
Naast de verschillen zijn er ook overeenkomsten, zoals de algemene werkwijze, een
soort stappenplan de empirische cyclus.
Behandeling wordt ook wel als praktijkexperiment gezien.
6.2 De empirische cyclus
Probleemstelling → verzameling gegevens (observatie en theorievorming) →
hypothesen opstellen → hypothesen toetsen (middels observatie, manipulatie of
experiment) → evalueren.
6.3 De empirische cyclus binnen de gedragstherapie
Aanmeldingsprobleem → verzameling gegevens → (informatie verzameling +
Holistische beeldvorming en functieanalyse) → behandelplan → therapeutische
methoden/technieken → evaluatie.
Aspecten die inherent zijn aan het werken in een empirische cyclus:
o Toepassing van behandelmethoden is maar een klein onderdeel van het
gedragstherapeutisch proces. Minstens even belangrijk is de
geïndividualiseerde probleemanalyse (HT en FA)
o Evaluatie neemt een cruciale plaats in, behandelaar houdt steeds een
vinger aan de pols. Wanneer de methode niet het gewenste effect heeft,
volstaat niet met dat het niet werkt. Deze gegevens zullen moeten worden
gebruikt voor opnieuw holistische beeldvorming, functieanalyse en de
behandeldoelen.
o Concretiseren is van cruciaal belang, behandeldoelen moeten concreet
zijn om ze goed te kunnen evalueren. Maar ook bij het verzamelen van
informatie, het opstellen van de individuele probleemanalyse en in vele
andere fasen van het behandelproces is concretiseren van belang.
o De patiënt wordt actief betrokken in het gehele behandelproces. Door
concreet te zijn ben je ook transparant naar de cliënt en kun je deze actief
betrekken in de behandeling. Transparantie is een belangrijk facet van de
therapeutische relatie.
6
