LEERDOELEN & INHOUD
Leerdoel Definitie
Begrip concept stoornis/psychopathologie • Psychopathologie = de wetenschap waarin psychische stoornissen
worden bestudeerd (het voorkomen, prevalentie, het ontstaan, onderscheid
tussen, de behandeling ervan)
• Ontwikkelingpsychopathologie = ontstaan en beloop van psychische
stoornissen, begrijpen van het proces; verondersteld dat gedrag in de loop
van iemands leven veranderd of complexer wordt (de organisatie van
gedrag veranderd)
Algemene criteria psychopathologie A. Klachten
- Lichamelijk functioneren
- Gedrag
- Emoties
- Cognities
- Relaties
B. Wanneer klachten?
- Niet passend bij leeftijd
- Niet/zeer moeilijk te corrigeren zijn
- Het algemeen functioneren ernstig nadelig beïnvloed
- Het kind zelf en/of de omgeving doen lijden
- Uiteindelijk mogelijk ontwikkeling doen stagneren
Kennis DC: 0-5TM, DSM-5 en ICD-11 classificatiesystemen 0-5TM
- Stoornis
- Relationele context: gedrag, affect en betrokkenheid
- Medische en ontwikkelingsstoornis en conditie: bijv. groeien en eten
- Psychosociale stressoren: bijv. relatieproblemen van ouders,
geldproblemen
- Niveau van ontwikkeling
DSM-5
- Alle stoornissen
- Uitgebreide specificaties & stressoren
- Ernst: per stoornis
- Niveau van functioneren
o WHO DAS (WHO Disability Assessment Schedule); 36 items
over 6 domeinen; communicatie, mobiliteit, zelfzorg, sociale
omgang, activiteiten, deelname aan de gemeenschap
(100%=volledig afhankelijk, 0%=goed functioneren)
ICD-11
- International Classification of Diseases
- Geeft classificaties van alle ziektes (niet alleen psychisch)
, Voor- en nadelen classificatie Voordelen
- Internationale eenduidigheid (onderzoek, onderwijs, beleid,
communicatie
- Duidelijk beschrijving kern problematiek
- Richtinggevend voor behandeling
Nadelen
- Mogelijk te sterk gereduceerd
- Categoriale indeling
- Suboptimale basis voor behandeling
Overzicht probleemgebieden per leeftijdsfase
Leeftijdsperiode Probleemgebieden Indicatie van ernst
Vroege kindertijd Slaapproblemen Gaan meestal vanzelf over
Eet- en groeiproblemen Gaan meestal vanzelf over
Hechtingsproblemen Eenmaal ontstaan, lastig te behandelen
Pervasieve ontwikkelingsstoornis Chronisch vanwege erfelijke aanleg
Zindelijkheidsproblemen Gaan meestal over
Taal- en leerproblemen Een aantal taal- en leerstoornissen is chronisch
vanwege erfelijke aanleg
Middelste kindertijd: basisschoolleeftijd Aandachts- en impulsiviteitsproblemen ADHD is chronisch vanwege erfelijke aanleg
Gedragsproblemen Eenmaal ontstaan, is een gedragsstoornis lastig te
behandelen
Angstproblemen Angststoornissen zijn goed te behandelen, maar de
kans op terugkeer blijft
Puberteit: middelbare schoolleeftijd Stemmingsproblemen Unipolaire stemmingsstoornissen (depressie) zijn
goed te behandelen, maar kans op terugkeer blijft.
De bipolaire stoornis is chronisch
, Eet- en lijnproblemen Eenmaal ontstaan, lastig te behandelen
Middelenmisbruik Eenmaal ontstaan is ernstig en blijft, ook na
‘afkicken’, levenslang zwakke plek
Schizofrenie en psychosen Schizofrenie is chronisch vanwege erfelijke aanleg
Omgaan met dood en eigen sterfelijkheid Suïcidaliteit is ernstig maar goed te voorkomen en te
behandelen
Classificatie – WAT Diagnostiek – HOE
- Algemene kennis - Specifieke kennis
- Beschrijvend - Verklarend
- Betreft groepen - Betreft een individu
- Gedragskenmerken - Meerdere niveaus van de persoon en context
- Relatief snel te stellen - Tijdrovend proces
- Geeft enige richting aan hulpverlening - Is voorwaardelijk voor hulpverlening
- Categoriaal - Dimensionaal
Categoriaal Dimensionaal
- Afzonderlijke eenheden - Glijdende schaal
- Makkelijke communicatie - Moeilijkere communicatie
- Zwart-wit - Graduele verschillen
- Verandering niet gemakkelijk te meten - Verandering gemakkelijk te meten
Behandeluitkomst voorspellen
Domein Variabele Goede behandel-reactie Slechte behandel-reactie
Kind Diagnose Internaliserende en externaliserende Pervasieve ontwikkelingsstoornissen
stoornissen
Comorbiditeit Een enkele classificatie Comorbide classificaties
Ernst Milde klachten Ernstige klachten
Chroniciteit Latere start (onset) en korte duur van Chronische gevallen, met vroege start
de klachten (onset)
Leeftijd Jonge leeftijd Oudere leeftijd
Geslacht Vrouw/meisje Man/jongen
Gezin/familie Ouderlijke aanpassing Goede gezondheid en aanpassing Psychische of liichamelijke
gezondheidsproblemen
Ouderrelatie Goede relatie Geen goede relatie
Gezinsfunctioneren Flexibele gezinsfunctioneren Gedesorganiseerd gezinsfunctioneren
Afwezigheid van vader Vader is betrokken Vader is niet betrokken
SES Hoge SES Lage SES
, SLAAPSTOORNISSEN
Ontstaanswijze Moment Prevalentie Kernsymptomen & Risicofactoren
symptoomclusters
Spreken van stoornis als: 2-3 jaar - Insomnia: 25-50% A. Dyssomnie Kind
1. De slaap over langere - Slaapapneu: 1-2% Insomnie (slaaptekort) - Prematuriteit, moeilijk
tijd verstoord is (3 - Hypersomnia: <1% Ontevredenheid over kwantiteit en temperament, ziekten en
maanden) - Narcolepsie: etnische verschillen kwaliteit van slaap, gepaard met één allergieën, angstige
2. Het duidelijk negatieve - Circadianeritme-slaap-waakstoornissen: of meer van de volgende symptomen: kinderen, psychisch e
effecten heeft op de <1% 1. Moeite met inslapen stoornis en lichte slapers
activiteiten overdag - Pavor nocturnus: 3% 2. Moeite met doorslapen
- Slaapwandelen: 40% wel eens, 1,6% 3. Vroeg wakker worden en niet Gezin
wekelijks meer verder kunnen slapen - Als gevolg van eigen
- Nachtmerries: 15-30% weleens, 2-10% à Minimaal 3 nachten per week problematiek signalen
vaak Slaapapneu van kind minder goed
Stokken van de ademhaling, inschatten
Sekseverschillen gedurende minstens 10 seconden, - Angst en depressie van
- Insomnia vanaf puberteit vaker bij oorzaken: onrijpheid van de moeder tijdens en na
meisjes (ademhalings)hersenen bij zwangerschap
- Nachtmerries vanaf puberteit vaker bij zuigelingen of versperring van de - Onervaren ouders
meisjes luchtweg kunnen zich ‘te vroeg’
- Inslaap wiegen vaker bij jongens Hypersomnie (te veel slaap) ongerust maken
- Circadiane-slaap-waakstoornis vaker bij Ondanks voldoende nachtrust last
jongens hebben van slaapaanvallen overdag Omgeving
Narcolepsie - Klein gehorig huis,
Cultuurverschillen Verstoorde REM-slaap, 4 symptomen bepaalde culturele
- Samenslaap, huilend kind oppakken, 1. Constant moe en opvattingen, geringe
bedtijd verschillen wegsukkelen sociale steun
2. Kataplexie= bij heftige
emoties treedt acute
spierslapte op, zakken in
elkaar
3. Bij inslapen ongewoon
heldere hallucinaties
4. Bij ontwaken sprake van
slaapverlamming
Circadianeritme-slaap-
waakstoornissen
Op verkeerde tijden geslapen,
uitgestelde slaapfasesyndroom
