HS 4, 5, 6, 7 en 10.
Door vrijwel alleen de drie samenvattingen die ik had gemaakt (anderen staan ook op Stuvia) te leren heb ik het tentamen in een keer gehaald. Dit was alles uit dit boek dat ik voor het tentamen moest leren.
Nederlands in de bovenbouw
Taal & didactiek - Spelling
Inhoudsopgave
TAAL & DIDACTIEK: SPELLING............................................................................................................1
HS 4 – DOELSTELLINGEN EN LEERSTOFORDENING........................................................................................1
HS 5 – INSTRUCTIE..............................................................................................................................5
HS 6 – WERKVORMEN EN HULPMIDDELEN................................................................................................9
HS 7 – TOETSING EN EVALUATIE...........................................................................................................14
HS 10 – DE WERKWOORDSPELLING.......................................................................................................17
Taal & didactiek: Spelling
HS 4 – Doelstellingen en leerstofordening
4.1 Inhoud van het spellingonderwijs
Twee belangrijke criteria om inhoud van spellingonderwijs te bepalen.
o De frequentie van woorden: hoe vaak komt een woord voor in de schrijfwoordenschat van
kinderen.
Veel methoden gaan tegenwoordig uit van woordfrequentielijsten.
Meeste bieden ongeveer 4000 van de meest frequente woorden aan, hierboven wordt het
vrij zinloos de juiste schrijfwijze te oefenen.
Als kinderen spellingregels grondig hebben leren toepassen op klein aantal voorbeelden is
deze makkelijker te hanteren.
Hierdoor is het ook makkelijkere individueel fouten te behandelen en is er minder tijd
nodig voor spellingonderwijs.
o De moeilijkheid van woorden: de meest frequente woorden leveren niet altijd woorden met de
meeste problemen op.
Bij woorden die vaak fout geschreven worden is het handig te weten hoe je de moet
spellen.
4.2 Spellingcategorieën
4.2.1 Criteria voor de indeling in spellingcategorieën
Elke methode heeft vaak een andere indeling in spellingcategorieën, sommige woorden vallen ook in
meerdere.
Belangrijke indelingscriteria:
o De spellingstrategie die kinderen moeten hanteren.
o De mate waarin beroep wordt gedaan op de spellingvoorwaarden.
o De afwijkende schrijfwijze van klanken.
o De opbouw van een woord.
o De hoeveelheid woorden.
1
,Toch zitten alle klankzuivere woorden weer niet bij elkaar in een categorie, want woorden, als worst,
met 3 medeklinkers achter elkaar zijn lastiger. Woorden met tweetekenklanken (ie, etc), zijn lastiger
omdat de letters wel eens omgedraaid worden. Bij klankzuivere woorden zijn er weer andere
voorwaarden en dus worden ze onderverdeeld.
De afwijkende schrijfwijze van klanken zie je terug bij woorden als Citroen en etalage, beiden
weetwoorden. Bij de een gaat om een v die als s klinkt en de ander om een g die als zj klinkt.
In woorden als kastje en handdoek speelt de opbouw weer mee. Kinderen kunnen de makkelijker
schrijven als ze zien hoe het woord is opgebouwd.
Ook het aantal woorden in een categorie is belangrijk, dit kunnen er niet te weinig zijn.
4.2.2 Ordening van de leerstof in spellingcategorieën
De volgorde van aanbieding van categorieën is overal ongeveer zo opgebouwd:
o Klankzuivere woorden, dan niet-klankzuivere.
o Eenlettergrepige woorden, dan meerlettergrepige.
o Woorden met een spellingregel, dan met meerdere.
o Frequente woorden, dan minder frequente.
Woorden onder de gewone categorieën zijn onveranderlijke woorden. De spelling van werkwoorden
moet zorgvuldig worden opgebouwd.
4.2.3 Nut van het werken met spellingcategorieën
Hoe functioneren spellingcategorieën in het onderwijs?
o Ze zijn richtinggevend voor het handelen van de leerkracht. Elke week staat er vaak een
categorie centraal, zo kan je kinderen gericht laten oefenen, maar herhaling van andere
categorieën is belangrijker.
Simpele manier van herhalen door vijfwoordendictee en hierbij nog even kort de strategie
bespreken.
In de nieuwe methoden staan de categorieën in de werkboeken of op spellingkaarten
vermeld.
Ook wordt voor elke categorie vaak de meest efficiënte strategie aangegeven.
o Het analyseren van fouten is makkelijker.
o Structureren van de leerstof is voor kinderen met spellingproblemen ook belangrijk, hierdoor
krijgen ze sneller inzicht in het systeem en kunnen ze de moeilijkheid in bekende woorden
sneller ontdekken.
Weten ze de kenmerken van een spellingcategorie dan weten ze ook de bijbehorende
strategie.
4.3 Doelstellingen van het spellingonderwijs
4.3.1 De kerndoelen voor het spellingonderwijs
2
, Spelling heeft geen aparte kerndoelen, maar valt onder taalbeschouwing en schrijven. Onder
taalbeschouwing vinden we de volgende doelen:
o Kennen van de regels voor het spellen van werkwoorden.
o Kennen van de regels voor het spellen van andere woorden.
o Kennen van de regels voor het gebruik van leestekens.
Bij schrijven wordt er meer gezegd over de vaardigheid in het correct spellen:
o De leerlingen kunnen de vormgeving en de presentatie van hun teksten verzorgen door
aandacht te besteden aan spelling, de leesbaarheid van hun handschrift, zinsbouw, bladspiegel,
beeldende elementen en kleur.
o Ze stellen spelling in dienst van de schriftelijke communicatie en het is een onderdeel van het
schrijven van tekst.
4.3.2 De referenti eniveaus en spellingonderwijs
Referentieniveaus omschrijven wat leerlingen moeten weten en kunnen op het gebied van taal en
rekenen op bepaalde momenten op school.
o Garanderen van een doorlopende leerlijn.
o Er zijn fundamentele niveaus en streefniveaus voor betere leerlingen.
Veel spellingdoelen vallen onder streefniveau 2F en worden wel aangeboden in de basisstof. Binnen
de referentieniveaus zijn er vijf spellingcategorieën voor het basisonderwijs:
o Alfabetisch: klankzuivere woorden.
o Orthogragisch: woorden met regels over de lettergreepgrens heen.
o Morfologisch: woorden met voor- en achtervoegsels.
o Morfologisch met gebruikmaking van syntactische kennis: de spelling van de werkwoorden.
o Logografisch: woorden met vaststaande, niet klankzuivere lettercombinaties.
4.3.3 Het formuleren van lesdoelen
De kerndoelen zijn een soort richtpunt. De referentieniveaus van concreter en met meer inhoud wat
er verwacht wordt aan het eind van de basisschool.
De spelling lesdoelen moet je beschrijven met de termen van spellingcategoriën en
spellingstrategieën die ze moeten beheersen. Bij ingewikkelde regels moet je de voorwaarden ook
opnemen in het doel. Zoals bij de verenkelingsregel moeten kinderen een lange klank kunnen
herkennen.
4.4 Functioneel spellingonderwijs
Uiteindelijk moeten kinderen in het dagelijks leven foutloos kunnen spellen. Bij doelstelling binnen
spelling wordt er ook onderscheid gemaakt tussen functionele taalactiviteiten en ondersteunende
taalactiviteiten.
o Functionele: de taal fungeert als communicatiemiddel.
Kinderen schrijven een deskundige een uitnodiging voor een project.
o Ondersteunende: het vergroten van taalvaardigheden, met als doel functionele activiteiten
beter te kunnen.
Zo wordt spelling vaak onderwezen, in een geïsoleerde situatie met een cursorische
manier van werken.
o Voor spelling is een aparte leergang ontwikkelen belangrijk.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper michelleblom1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
