COLLEGE AANTEKENINGEN INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT 2021-
2022
College 1: Inleiding in het IPR + Geschiedenis van het IPR (Ten Wolde)
Allez Opi-Omi Tour de France:
Mevrouw veroorzaakt bij de Tour de France enorme schade. Zij staat met een bord met daarop de
tekst ‘Allez Opi-Omi’ langs de weg en een grote groep wielrenners valt. Mevrouw is 4 dagen zoek
maar heeft zich inmiddels aangegeven en wordt binnenkort veroordeeld. Daarnaast volgen er ook
allerlei schadeclaims. Er zijn meer dan 25 wielrenners gewond geraakt en er zijn 2 wielrenners
gestopt. Dat betekent dus miljoenenverlies voor die wielrenners, voor de wielerploegen. Daar komen
schadeclaims uit.
- Als het een Nederlandse wielerploeg is, welk recht is dan van toepassing op de schadeclaim?
- Naar welke rechter kan je?
- Als er een vonnis is waar kan je dat dan ten uitvoer leggen?
Hier zal Frans recht toegepast moeten worden omdat dat de plaats is waar de schade veroorzaakt is,
dus niet het Nederlandse recht (wielerploeg) of het Duitse recht (mevrouw deie de schade veroorzaakt
heeft).
TikTok:
Er zijn massaschadeclaims ingediend tegen TikTok. Eentje door de Stichting Onderzoek
Marktinformatie (SOMI), een claim van 1,4 miljard. Daarna heeft de Consumentenbond nog een keer
hetzelfde gedaan. Reden: de privacy wordt geschonden van kinderen wonend in Nederland. Kinderen
lijden schade. Er wordt misbruik gemaakt van de data die wordt verzameld, dit wordt verkocht. Dus
de persoonlijkheidsrechten worden geschonden. Dagvaarding uitgebracht bij de Nederlandse rechter.
Ingesteld tegen TikTok Technology Limited (Ierland). Dus TikTok Ierland is gedagvaard voor de
Nederlandse rechter.
- Is de Nederlandse rechter bevoegd?
- Als de Nederlandse rechter bevoegd is, welk recht zal dan moeten worden toegepast?
Chateau Meiland:
De Familie Meiland heeft een Frans Chateau opgeknapt en zijn weer verhuisd naar Nederland en
hadden het Chateau te koop staan. Op het moment van de verkoop woonde Martien en Erica
weer in Nederland. De koper was een Nederlandse koper die ook in Nederland woonde. Dus:
Nederlandse koper, Nederlandse verkoper, Frans Chateau → internationale situatie. De koper was
niet komen opdagen bij de notaris in Frankrijk, dus de koop gaat niet door. De vraag is wat
Martien dan kan doen.
- Moet hij dan naar de Franse rechter of kan hij naar de Nederlandse rechter?
- Was de koop al tot stand gekomen, hoe bepaal je dat? Moet je Nederlands recht toepassen of
Frans recht toepassen op de koopovereenkomst?
- Er kunnen dan allerlei vragen spelen over de koopovereenkomst: want wanneer was
deze definitief gesloten en wanneer was de koop dus ook definitief. Kan dat ook
mondeling? Geldt er een bedenktermijn zoals in Nederland het geval is?
Koning Willem-Alexander en Koningin Maxima:
,Toen Willem-Alexander en Maxima trouwde was Willem-Alexander Nederlander en Maxima
Argentijns. Toen zij trouwde was het zo dat je in Argentinië geen huwelijkse voorwaarden kon
maken. Er zijn wel huwelijkse voorwaarden gemaakt waarschijnlijk, waar waarschijnlijk Nederlands
recht op van toepassing is, waarschijnlijk gekozen. Maar de vraag is of dat wel geldt in Argentinië?
Die vraag wordt niet door Nederlands IPR beantwoord maar door Argentijns IPR.
Zoomgroom:
Britse mevrouw was online en toen raakte ze in gesprek met een Amerikaanse mevrouw van een jaar
of 59 en die wilde de Britse mevrouw koppelen aan haar zoon. Zij zijn gaan chatten. Op een gegeven
moment werd dat heel intens, iedere avond samen online eten etc. Het werd echt een relatie. Ze waren
op een gegeven moment ook van plan om te gaan trouwen, maar dat kon niet want hij mocht het land
niet uit en zij mocht het land niet in. Dus zijn ze online via een videoverbinding getrouwd in Utah
(Amerika).
- Is dit huwelijk geldig? Moeten we dit erkennen?
Denk ook aan de huwelijken die gesloten worden in Las Vegas. Deze worden gesloten zonder
huwelijkse voorwaarden en als mensen dan vervolgens in Nederland alsnog willen trouwen en daarbij
huwelijkse voorwaarden willen overeenkomen dan kan dat niet want je kan maar 1x met elkaar
trouwen en het huwelijk gesloten in Las Vegas in een drive-thru is gewoon geldig.
Nederlands - Marokkaans huwelijk:
Huwelijk tussen een Marokkaanse man, wonend in Marokko, met een Nederlandse mevrouw met ook
de Marokkaanse nationaliteit, zij woont in Nederland. Zij gaat 10 dagen voor de huwelijkssluiting
naar Marokko, ze trouwen en daarna gaat zij terug en hij blijft in Marokko wachten totdat hij
toestemming krijgt van de IND om naar Nederland te komen.
- Is het huwelijk geldig? Ja, art. 10:31 BW, als het huwelijk conform de lokale voorschriften is
gesloten in een land dan is er sprake van een geldig huwelijk en dan wordt dat huwelijk ook
in Nederland erkent.
Ook dit echtpaar heeft geen huwelijkse voorwaarden gemaakt en nu is meneer heel erg bang dat hij
zijn vermogen moet delen met zijn vrouw. Dus men wil huwelijkse voorwaarden maken en kijken of
dit dus nog kan worden gecorrigeerd.
Amazon.de:
Als je iets koopt bij Amazon.de dan is er sprake van een internationale overeenkomst. Dan rijzen
vragen als of je consumentenbescherming hebt, je Nederlandse consumentenbescherming of is Duits
recht van toepassing. En als er een conflict ontstaat omdat het product bijvoorbeeld niet conform is,
moet je dan naar de Duitse rechter of kan je ook naar de Nederlandse rechter? Waarschijnlijk is er in
de algemene voorwaarden wel het een en ander bepaald al.
AliExpress:
Zelfde als bij Amazon. Hier is in de algemene voorwaarden bepaald dat je als consument dan naar
Hong Kong moet of naar Singapore.
Grindelwald:
Nederlander was aan het skiën in het Grindelwald. Het bord met de pijl naar links was weg de
Nederlander ging rechtdoor en stortte in een ravijn en raakte daarbij zwaargewond. Hij ging
naar de Nederlandse rechter voor schadevergoeding. De exploitant van het skigebied zegt echter
,dat in zijn algemene voorwaarden staat dat de Zwitserse rechter exclusief bevoegd is. De
Nederlander zegt dat er sprake is van een consumentenovereenkomst, hij heeft namelijk een
kaartje gekocht om daar te komen skiën en als consument geniet je speciale bescherming en wel
in die zin dat je naar je eigen rechter mag → “dus Nederlandse rechter bevoegd en daarnaast heb
ik de bescherming die het Nederlandse consumentenrecht mij biedt”.
- Klopt dat? Of klopt dat niet?
Deepwater horizon:
Enorme explosie bij een olieplatform bij Mexico. Enorme lekkage in de oceaan en heel veel CO2 wat
daarbij vrij kwam. Er volgen allerlei claims richting BP. Maar de aandelen van BP zijn genoteerd aan
de beurs in New York, Londen en Frankfurt. Dus de aandelen van BV staan aan drie beurzen
genoteerd. De aandeelhouders zijn natuurlijk niet zo blij, want wanneer BP miljarden aan
schadevergoeding moet betalen dan betekent dat natuurlijk een daling van de beurswaarden en
daarmee een daling van de waarde van de aandelen. Er is een groep aandeelhouders geweest die heeft
gezegd dat BP hen te laat heeft geïnformeerd omdat BP aanvankelijk bij de olieramp heeft gezegd dat
het wel meeviel en dat ze het onder controle hadden. Zij stellen dat zij verkeerd en te laat
geïnformeerd zijn door BP en daardoor schade hebben door de daling van de waarde van de aandelen
in BP. De aandeelhouders hebben zich in een claimstichting verenigd en zijn naar de Nederlandse
rechter gegaan. Betoog van de aandeelhouders: ja, ik heb mijn aandelen in BP lopen via een
Nederlandse beleggingsrekening dus de schade die ik lijdt lijdt ik op die Nederlandse
beleggingsrekening en dus lijdt ik die schade in Nederland en is de Nederlandse rechter bevoegd om
over deze vordering te oordelen.
- Klopt dit betoog? Is de Nederlandse rechter bevoegd?
Deze kwestie is tot aan het HvJ EU uitgeproduceerd. HvJ EU: Nee, dit was in dit geval niet
voorzienbaar voor BP. BP kon niet weten dat er een aandeelhouder was effecten aan de beurs in
Londen via een Nederlandse effectenrekening liet lopen en dus is de Nederlandse rechter niet
bevoegd.
Shell:
Shell is op dit moment nog een Brits-Nederlands bedrijf, maar ze willen weg uit Nederland want de
regels in Nederland zijn niet meer aantrekkelijk. Ze willen volledig Brits worden. Want in Nederland
mag je wel dividend uitkeren maar daar moet je dan belasting over betalen, dit hoeft in Engeland niet
en dat is dus veel aantrekkelijker voor de aandeelhouders.
Rb Den Haag 26 mei 2021, ECLI:NL:RBDHA:2021:5337: Shell wordt hierin veroordeeld om 45%
CO2 te reduceren wereldwijd.
- Dit is een IPR-zaak.
We hebben Milieudefensie (dit is een Nederlandse stichting) en we hebben Shell (Nederlands bedrijf,
met een hoofdkantoor in Londen en in Nederland). De bevoegdheidskwestie is hier eigenlijk geen
kwestie, de Nederlandse rechter is bevoegd want je kan iemand altijd dagvaarden in zijn woonplaats.
De vraag is: welk recht is op deze vordering van toepassing? Op de vordering om de CO2 te
reduceren (niet alleen in Nederland maar wereldwijd). In art. 7 van de Rome II Verordening staat een
specifieke bepaling over milieuschade. Daarin staat dat onder andere van toepassing kan zijn het recht
van het land waar degene die de milieuschade veroorzaakt handelt. Dus je past het recht toe van het
land waar de beslissingen om de CO2 te reduceren of juist niet te reduceren worden genomen.
Milieudefensie betoogt dan dat Shell het hoofdkantoor heeft in Nederland (Den Haag), daar wordt het
beleid gevoerd voor de hele wereld en daar wordt ook het milieubeleid vastgesteld. Maar: Shell in
, Nederland stoot natuurlijk amper CO2 uit, maar Milieudefensie stelt dat omdat Shell Nederland het
beleid vaststelt dat zij de veroorzaker zijn van alle CO2 uitstoot en de schade die daaruit ontstaat.
Shell stelt dat zij alleen het beleid vaststellen en helemaal geen directe schade veroorzaken.
- Wie heeft er gelijk?
- Welk recht is van toepassing?
De rechtbank heeft hier geoordeeld dat Nederlands recht van toepassing is.
→ maar kans is aanwezig dat er nog hoger beroep volgt!
Syrische vluchtelingen:
Vrouw met twee kinderen is gevlucht vanuit Syrië naar Nederland. Zij krijgen hier ook een
verblijfstatus. Kinderen gaan hier ook naar school, leren Nederlands. Maar de vader woont in de
Verenigde Arabische Emiraten. Kinderen gaan elk jaar op vakantie naar vader en keren eigenlijk altijd
ook weer terug naar Nederland, maar op een gegeven moment komen ze niet meer terug na een
vakantie. Is er dan sprake van kinderontvoering? Als deze vrouw naar de Nederlandse rechter stapt is
de Nederlandse rechter dan bevoegd om een gezagsvoorziening te treffen voor de kinderen die in de
Verenigde Arabische Emiraten zijn of niet?
- In dit geval had de Nederlandse rechter geoordeeld dat zij bevoegd was. De kinderen hadden
hun gewone verblijfplaats in Nederland, zij waren hier geïntegreerd en hadden hier hun vaste
woon- en verblijfplaats. En dus is ook Nederlands recht van toepassing. Moeder krijgt het
volledige gezag en vader wordt bevolen om de kinderen te laten terugkeren naar Nederland.
- Dan heb je een Nederlandse beslissing, maar de vraag is wat daarvan dan de waarde is. Want
gaan de Verenigde Arabische Emiraten daarmee akkoord.
Yukos:
HR 18 januari 2019, ECLI:NL:HR:2019:54: Michail Chodorkovski, miljardair in Rusland en eigenaar
van Yukos oliemaatschappij, hij kreeg politieke ambities en Putin was daar niet van gecharmeerd.
Dus Putin heeft de belastingdienst opgedragen om een enorme belastingclaim op te leggen aan Yukos,
dat is ook gebeurd. Chodorkovski kon zich daar tegen verdedigen, hiervoor had hij 3 dagen, het betrof
een dossier van 70.000 pagina’s. Hij kreeg het dossier uiteraard ter hand gesteld, maar de 70.000
bladzijde waren ongenummerd en zaten door elkaar heen. De belastingrechter heeft de claim uiteraard
gehonoreerd en Yukos moest betalen. Yukos kon dat niet betalen, moest dat binnen 10 dagen betalen
en kon dat dus niet. Yukos is failliet verklaard. In het faillissementsvonnis wordt een curator benoemd
en deze curator meldt zich in Nederland want onder Yukos hangt een Nederlandse holding (Yukos
Finance BV) en onder Yukos Finance hangt het hele Yukos-concern. De curator wil de aandelen
overdragen aan een door de Russische staat gecontroleerde oliemaatschappij.
- De vraag is: Moeten wij zo’n Russisch faillissementsvonnis erkennen? Waarvan duidelijk is
dat het niet deugd? Nee. Een dergelijk buitenlands vonnis wat in strijd is met fundamentele
beginselen van de Nederlandse partij kan niet in Nederland erkend worden.
HR 23 november 2018, ECLI:NL:HR:2018:2165:
Hongaarse chauffeurs dagvaarden SILO-TANK KFT, gevestigd te Székesfehérvár, Hongarije, voor de
Nederlandse rechter.
Om geld te besparen werd er een constructie bedacht om via een Hongaarse vennootschap te werken
en niet een Nederlandse vennootschap. De Hongaarse chauffeurs beginnen en eindigen hun reis wel
altijd in Nederland. Maar de chauffeurs hebben uiteraard een arbeidsovereenkomst met de Hongaarse
vennootschap naar Hongaars recht. Het minimumloon in Hongarije is ietsje lager dan in Nederland en
dus bespaar je zo op kosten als bedrijf zijnde.
- Is dat rechtvaardig?
