Inhoud document:
1 - Aandoeningen urinewegstelsel
2 - Aandoeningen ademhalingsstelsel
3 - Aandoeningen hart- en vaatstelsel
4 - Aandoeningen van het bloed
5 - Aandoeningen van het hormoonstelsel
6 - Aandoeningen van het spijsverteringsstelsel
7 - Aandoeningen van het zenuwstelsel
8 - Aandoeningen van de ogen en oren
9 - Aandoeningen van het bewegingsapparaat
10 - Aandoeningen van de huid
11 - Psychiatrische aandoeningen
12 - Immuundeficiëntie
, Aandoeningen urinewegstelsel
Aandoeningen van blaas en urinewegen
Aandoening Etiologie & pathofysiologie Diagnostiek Symptomen Behandeling Complicaties
Bij cystitis is vaak sprake van:
Mictieklachten
Bij gezonde, niet-zwangere vrouwen kan
Aandrangklachten
gekozen worden voor een expectatief
Een urineweginfectie is een ontsteking van de Urineweginfectie kan getest worden door: Pijn in de onderbuik
>afwachtend beleid. Zij krijgen het advies om
urinewegen die wordt veroorzaakt door micro- - Dipstick en nitriettest. Op grond van een Hematurie
veel te drinken en zo nodig pijnstilling te
organismen. De infectie kan overal in het negatieve nitriettest kan een urineweginfectie Pyurie Urineweginfecties kunnen leiden tot de
gebruiken.
urinewegstelsel zitten en daar een ontsteking niet met zekerheid worden uitgesloten. In dat volgende complicaties:
veroorzaken: geval is vervolgonderzoek met de dipslide of By pyelonefritis zijn er naast de symptomen - complicaties van systitis > pyelonefritis en
Urineweginfecties Veel urineweginfecties kunnen in de eerste lijn
Urethritis → ontsteking van de plasbuis een microscopisch onderzoek van het van cystitis nog andere symptomen door de prostatitis
worden behandeld met antibitotica, maar een
Cystitis → blaasontsteking urinesediment nodig. weefselinvasie: - acute of chronische nierinsufficiëntie
verwijzing naar het ziekenhuis voor nader
Prostatiyis → ontsteking van de prostaat - Urinekweek met bepaling van Hoge koorts - sepsis
onderzoek en/of behandeling met
Ureteritis → ontsteking van de urineleiders antibioticaresistentie Algehele malaise
intraveneuze antibiotica is onder andere
Pyelonefritis → nierbekkenontsteking Flankpijn of rugpijn
noodzakelijk wanneer de urineweginfectie
Misselijkheid / braken
mogelijk het gevolg is van onderliggend lijden.
Verwardheid
Ongewenst verlies van urine komt vaak voor.
De belangrijkste vormen:
- Stressincontinentie
Er is sprake van onvrijwillig urineverlies bij
drukverhogende momenten, zoals hoesten,
niezen en sporten. De oorzaak is dat de
bekkenbodem niet goed aanspant bij Veel vrouwen met urine-incontinentie gaan
drukverhoging in de buik. Dit wordt niet naar de huisarts, maar ader onderzoek
Urine-incontinentie kan leiden tot huidirritatie
veroorzaakt door een combinatie van niet kan wel helpen om te achterhalen wat de
en/of -infectie. Ook kan het ongewilde verlies
goed functionerende sluitspieren en een niet oorzaak is en wat de behandelmogelijkheden Algemene behandeling bestaat uit voorlichting,
van urine de kwaliteit van leven negatief
goed vastzittende en afsluitende urethra. zijn. De anamnese helpt bij het bepalen om uitleg over opvangmaterialen en adviezen voor
beïnvloeden door de impact die het heeft op
- Urgency-incontinantie → ook wel urge welke vorm van incontinentie het gaat en wat gewichtsreductie bij een te hoog BMI.
bijvoorbeeld dagelijkse activiteiten en de
Er is sprake van onvrijwillig urineverlies door de ernst en de mogelijke oorzaak van de
seksuele relatie.
een plotselinge, onbedwingbare aandrang om klachten zijn. Daarnaast wordt uitgezocht of er
te plassen. De blaasspier trekt samen, terwijl factoren zijn die bijdragen aan de klachten.
dat nog niet de bedoeling is. Deze aandrang
Urine-incontinentie van de spier en interne sfincter is sterker dan
de externe sfincter en externe opening.
- Gemengde incontinentie met kenmerken van
beide vormen
De oorzaak van urine-incontinentie bij mannen
is vaak veroudering. Specifieke oorzaken bij
De anamnese helpt bij het bepalen om welke
mannen zijn urineweginfecties of een
vorm van incontinentie het gaat en wat de Bekkenbodemfysiotherapie is bewezen
aandoening van de prostaat. Het kan ook een Ook bij mannen kan urine-incontinentie leiden
ernst en de mogelijke oorzaak van de klachten effectief. Daarnaast kunnen opvangmaterialen
complicatie zijn van een operatie, een tot huidirritatie, huidinfecties en een
zijn. Daarnaast wordt uitgezocht of er factoren worden gebruikt, waarbij de omliggende huid
bijwerking van medicatie of het gevolg van een verminderde kwaliteit van leven. Verder -
zijn die bijdragen aan deze kachten. Bij het moet worden beschermd. Soms worden
neurologische stoonis. komen bijwerkingen en complicaties van de
lichamelijk onderzoek worden onder andere de anticholinergica als tijdelijke medicamenteuze
behandeling vaak voor.
buik en penis onderzocht. Daarnaast wordt behandeling voorgeschreven.
De meest voorkomende vorm van urine-
een rectaal toucher verricht.
incontinentie bij mannen is urgency-
incontinentie.
Elektrolytstoornissen
Aandoening Etiologie & pathofysiologie Diagnostiek Symptomen Behandeling Complicaties
Een verlaagde natriumconcentratie in het
bloed kent verschillende oorzaken:
De klinische verschijnselen zijn afhankelijk van
- hyponatriëmie > meestal het gevolg van
de ernst van het natriumtekort en de snelheid
natriumverlies veroorzaakt door Acute hyponatriëmie kan leiden tot ernstige
waarmee het natriumtekort ontstaat.
Hyponatriëmie nieraandoeningen, gebruik van diuretica en hersenbeschadiging of zelfs overlijden als
Bij een geleidelijke ontstane hyponatriëmie
Verlaagde natriumconcentratie andere oorzaken zoals hevig braken of gevolg van acuut hersenoedeem. Acuut
De diagnose wordt gesteld op basis van hebben zorgvragers vage klachten, zoals
in het bloed. Het bloed bevat ernstige diarree. Een acuut tekort aan natrium in het bloed met hersenoedeem ontstaat door verplaatsing van
laboratoriumonderzoek. NAast bepaling van algehele malaise, vermoeidheid, maag-
relatief meer water in - een andere oorzaak is het vasthouden van te matige tot ernstige symptomen moet water naar de hersencellen, als gevolg van de
de natriumconcentrati ein het bloed, wordt ook darmklachten en een verhoogde kans op
verhouding tot de hoeveelheid veel vocht of het te langdurig vasthouden van onmiddellijk worden aangevuld met hypertoon hogere intracellulaire osmolaliteit. Een te
de osmolatiteit bepaald en de hoeveelheid vallen bij ouderen. Neurologische symptomen
natrium vocht. zout. snelle correctie van het zouttekort bij een
natrium in de urine. zijn concentratiestoornissen en hoofdpijn.
- ecstacygebruikers vormen een bijzondere chronische hyponatriëmie geeft risico op een
Bij ernstige en acute hyponatriëmie staan
risicogroep, omdat ecstacy de afgifte van ADH andere neurologische complicatoe, het
neurologische symptomen op de voorgrond
stimuleert. Wanneer gebruikers veel water osmotisch demyelinisatiesyndroom.
die het gevolg zijn van hersenoedeem, zoals
drinken, kan een watervergiftiging ontstaan
verwardheid, epilepsie en coma.
met ernstige hyponatriëmie.
De belangrijkste oorzaak van hypernatriëmie Vaak hebben zorgvragers met hypernatriëmie
De behandeling is gericht op het normaliseren
is dehydratie door onvoldoende waterinname De diagnose wordt gesteld op basis van geen klachten. Soms hebben zij last van een
van de natriumconcentratie in het bloed en het
Hypernatriëmie en/of een overmatig waterverlies via de nieren laboratoriumonderzoek. NAast bepaling van droge mond, dorst en neurologische
aanvullen van het tekort aan water. Als er Acute hypernatriëmie > een hersenbloeding
Verhoogde natriumconcentratie of via zweten. de natriumconcentrati ein het bloed, wordt ook symptomen zoals rusteloosheid. Bij een
sprake is van polyurie > overmatige Chronische hypernatriëmie > hersenoedeem
in het bloed. de osmolatiteit bepaald en de hoeveelheid ernstige hypernatriëmie kan er sprake zijn van
urineproductie, dan moet de oorzaak hiervan
Groter waterverlies, waardoor er een grotere natrium in de urine. een gedaald bewustzijn, insulten en zelfs
ook worden aangepakt.
concentratie natrium in het bloed zit coma.
, Belangrijkste oorzaken:
- verminderde inname van kalium.
bij matige tot ernstige hypokaliëmie met ecg-
- verhoogde uitscheiding van kalium via de De diagnose hypokaliëmie wordt primair
afwijkingen of verlammingsverschijnselen
nieren door gebruik van diuretica of bij gesteld op grond van bloedonderzoek. Milde hypokaliëmie veroorzaakt meestal geen
wordt meestal gestart met intraveneuze
Hypokaliëmie bepaalde syndromen. Eventuele hartproblemen kunnen met behulp klachten.
aanvulling van het kaliumtekort.
verlaagde kaliumconcentratie in - verhoogde uitscheiding van kalium via het van een eCG worden vastgesteld. Verder Bij ernstigere hypokaliëmie kunnen Ernstige hartritmestoornis
Bij milde hypokaliëmie kan het kaliumtekort
het bloed maag-sarmkanaal door ernstige diarree bloed- en aanvullend onderzoek wordt gedaan neuromasculaire problemen ontstaan of
worden aangevuld door middel van orale
- verplaatsing van kalium van extra- naar om de oorzaak van de verlaagde hartproblemen.
kaliumsuppletie. De oorzaak zal ook moeten
intracellulair; dit proces treedt onder andere op kaliumconcentratie op te sporen.
worden behandeld.
bij alkalose of bij de toediening van insuline bij
een zorgvrager met ernstige hyperglycomie.
Belangrijkste oorzaken:
Vaak geen klachten.
- verhoogde inname van kalium Toediening van (intraveneuze) medicatie.
Hyperkaliëmie Mogelijke symptomen zijn dyspneu en
- verminderde uitscheiding van kalium Laboratoriumonderzoek, waarbij de Bij chronische en minder ernstige
verhoogde kaliumconcentratie hypotensie --> systolische druk lager dan Hartritmestoornissen of zelfs een hartstilstand
- verplaatsing van kalium van intra- naar kaliumconcentratie in het bloed wordt bepaald. hyperkaliëmie is vooral gericht op het
in het bloed 90mmHG.
extracellulair wegnemen van de oorzaak.
Een laat symptoom is spierzwakte
Een licht verlaagde calciumconcentratie geeft
meestal geen klachten.
Een mild tot ernstig tekort kan leiden tot
uiteenlopende klachten:
Anamnese richt zich op de klachten en de
- algemeen > vermoeidheid
- een tekort aan PTH mogelijke oorzaken. Bij lichamelijk onderzoek
- ademhalingsstelsel > wheezing door Licht hypocalciëmie zonder symptomen > een
- een tekort aan calcitriol door verminderde kan een positief teken van Trousseau wijzen
bronchospasmen, stemverandering door oraal calciumpreparaat
inname van vitamine D, een verminderde op hypocalciëmie. Dit bestaat uit spierkramp in
Hypocalciëmie laryngospasmen
absorptie van vitamine D in de huis, een de hand wanneer de manchet van de Hartritmestoornissen, hartstilstand, insulten en
Verlaagd calciumgehalte in het - neurologisch en psychiatrisch > onder Acute, ernstige hypocalciëmie > behandeling
gestoorde omzetting van vitamine D of als bloeddrukmeter tot net boven de systolische botbreuken ten gevolge van de botafwijkingen
bloed andere doof gevoel of tintelingen rond de in het ziekenhuis > intraveneuze toediening
bijwerking van geneesmiddelen druk wordt opgepompt.
mond of in de vingers/tenen, verwardheid, van calcium. Vaak wordt ook egstart met
- vermindering reabsorptie van calcium in de
spierkrampen, insulten, hallucinaties, delier en vitamine D suppletie
nieren door een nieraandoening Er zal ook altijd laboratoriumonderzoek
angststoornissen
worden gedaan.
- bot- en gebitsafwijkingen > botpijn,
botmisvormingen
- huidafwijkingen > droge en schilferende huis,
broze nagels en breekbaar haar
Symptomen van hypercalciëmie zijn:
- algemeen > algehele malaise, moeheid,
Behalve naar de symptomen, wordt er bij het
polyurie, dorstgevoel, gewichtsverlies
lichamelijk onderzoek gekeken naar tekenen
- botafwijkingen > botpijn, spontane fracturen
van hartfalen, verlaagde of afwezige reflexen,
- vorming van nierstenen
hypercalciëmie dehydratatie en calcificaties (verkalkingen) van Ernstige hypercalciëmie kan leiden tot
De meest voorkomende oorzaken zijn - klachten van het maag0darmstelsel > gebrek
calciumconcentratie in het bloed de cornea of in de huid. Bloedonderzoek wordt Vochttoediening en eventueel medicatie nierinsufficiëntie, ernstige hartritmestoornissen
hyperparathyreoide of kanker. aan eetlust, misselijkheid en braken,
is te hoog hiervoor gebruikt, waarbij er voornamelijk naar en botbreuken.
obstipatie, pijn in de bovenbuik
de calcium- en de PTH concentratie wordt
- psychiatrische symptomen > psychose,
gekeken. Er wordt een ecg gemaakt en
verminderd cognitief functioneren,
eventueel beeldvormend onderzoek.
persoonlijkheidsveranderingen,
stemmingsverandering
Nierinsufficiëntie
Aandoening Etiologie & pathofysiologie Diagnostiek Symptomen Behandeling Complicaties
Prerenale oorzaken > het onderliggende
probleem ligt in het traject voorafgaand aan de Vermindering van urineproductie staat
nier. Er is een verminderde doorbloeding van duidelijk op de voorgrond:
de nier en daardoor een lagere filtratiedruk. Dit - Afname van de hoeveelheid urine:
kan onder andere worden veroorzaakt door > oligurie > minder dan 400mm per 24 uur
dehydratatie, shock, hartfalen of een stenose > anurie > minder van 100 mm per 24 uur
(vernauwing) van de arteria renalis. Verstoringen van de bloedsamenstelling
- Verkleuring van de urine, afhankelijk van de
kunnen ernstige complicaties geven:
Renale oorzaken > de schade wordt Diagnostisch onderzoek richt zich op het oorzaak:
- ernstige hyperkaliëmie, met gevaar voor
veroorzaakt door een probleem in de nier zelf, antonen van acute niersufficiëntie middels > hematurie > bloed in de urine
hartritmestoornissen
waarbij glomeruli, tubuli en het interstitium bloedonderzoek en het opsporen van de > myoglobinurie > komt vrij bij schade aan de
- ernstige metabole acidose
beschadigd raken. Hierbij kan het gaan om oorzaak daarvan. In de anamnese wordt spieren.
Indien mogelijk is de behandeling gericht op - uremische complicaties > uream hoopt zich
een ontsteking door gevraagd naar mictieklachten en nefrotoxische - Tekenen van vochtretentie/overvulling
Acute nierinsufficiëntie het wegnemen van de oorzaak. Er wordt op in diverse weefsels en kan onder andere
autoimmuunaandoeningen of allergische stoffen. Er wordt ook een volledig lichamelijk > oedeem aan handen, voeten, enkels en
gestreefd naar een optimale vullingstoestand. leiden tot encefalopathie, pericarditis en
reacties. Ook kan er sprake zijn van een acute onderzoek verricht, waarbij gelet wordt op de gezicht
stollingsstoornis.
tubulusnecrose ten gevolge van ischemie of bloeddruk, tekenen van overvulling, de kleur > kortademigheid bij longoedeem
> longoedeem > door het vasthouden van
ten gevolge van nefrotische stoffen. van de huid en een eventuele vergrote > gewichtstoename
vocht. Dit kan bij nierinsufficiëntie niet goed
Postrenale oorzaken > de oorzaak ligt in het prostaat. - Tekenen van ophoping van afvalstoffen >
behandeld worden met diuretica, omdat deze
traject na de nier. Er is een obstructie van de uremie
onvoldoende werkzaam zijn.
afvoerende urinewegen, waardoor de urine > vermoeidheid, slaperigheid, cognitieve
niet goed kan aflopen en de druk in de nieren problemen, insulten
oploopt. Dit heeft een lagere filtratiedruk tot en coma.
gevolg. > verminderde eetlust, misselijkheid
Hydronefrose > ophoping van urine in het > jeuk en een vaalgele huid
pyelum.
