Samenvatting ondernemingsrecht
Januari – mei 2020
College 1 o Boek: H1, H2, 8.5, 2.3, 3.6 en 5.5
Eenmanszaak, handelsregister, o HR 3 februari 1984, 386 (Damen-Geho)
stichting o HR 11-07-2003, NJ 2003, 630 (Hermsen q.q./De Bont)
College 2
Oprichting BV, BV i.o.,
omzetting
College 3 o Boek: H3, H4 (m.u.v. 4.2 en 4.3), H7.2, H8.2, H8.3
Kapitaal en aantalen
College 4
(Kapitaal en) aandelen
College 5 o Boek: H1.1, 1.12, 4.2, 5.1 t/m 5.3 en 9.5
Corporate governance (1) o HR 21-01-1955, NJ 1959, 43 (Forumbank)
o Rb. Den Bosch 11-03-1983, NJ 1984, 394 (Kuiken Brabant)
o HR 13-11-1992, NJ 1993, 265 (Levinson/MAB Holding)
o HR 04-12-1992, NJ 1993, 271 (Meijers/Mast Holding)
o HR 04-04-2014, JOR 2014, 290 (Cancun)
College 6
o OK Hof Amsterdam 17-01-2007 (Stork)
Corporate governance (2)
o HR 13-7-2007 (ABN AMRO/VEB)
College 7 o Boek: hoofdstuk 6
Corporate governance (3) o HR 17-12-1982, NJ 1983, 480 (Bibolini)
o HR 07-02-1992, NJ 1992, 438 (Astro/Pierson)
o HR 29-11-2002, NJ 2003, 455 (Berghuizer Papierfabriek)
College 8 o Boek: hoofdstuk 5.2 en 5.4 en 8.4 en 8.7
Besluiten; statutenwijziging; o HR 30-10-1964, NJ 1965, 107 (Mante/Int. Automobiel Mij.)
ontbinding o HR 15-07-1968, NJ 1969, 101 (Wijsmuller)
o HR 09-07-1990, NJ 1991, 51 (Sluis BV)
o Hof Arnhem 26-05-1992, NJ 1993, 182 (Uniwest)
o HR 31-12-1993, NJ 1994, 436 (Van den Berge/Verenigde
Bootlieden BV)
College 9 o Boek: hoofdstuk 4.3 en 7.1 (alleen enquête) en 9.6
Enquêterecht; o OK 20-04-1989, NJ 1991, 205 (Best Golf & Country BV)
geschillenregeling; jaarrekening o HR 10-01-1990, NJ 1990,466 (Ogem II)
o HR 09-07-1990, NJ 1991, 51 (Sluis BV)
College 10 o Boek: hoofdstuk 7 en 9.6 en 9.7
Aansprakelijkheid o HR 20-10-1989, NJ 1990, 308 (Ellem Beheer BV)
o HR 03-04-1992, NJ 1992, 411 (Van Waning/van der Vliet)
o HR 10-06-1994, NJ 1994, 766 (Romme/Bakker)
o HR 02-12-1994, NJ 1995, 288 (Poot/ABP)
o HR 10-01-1997, NJ 1997, 360 (Staleman)
o HR 18-02-2000, NJ 2000, 295 (Oosterhof)
o HR 21-11-2001, NJ 2005, 96 (Sobi/Hurks II)
o HR 29-11-2002, NJ 2003, 455 (Berghuizer Papierfabriek)
o HR 08-12-2005, JOR 2007, 38 (Ontvanger/Roelofsen)
College 11 o Boek: hoofdstuk 1 t/m 1.7, 2.6, 3.7, 4.6, 5.7, 6.4, 7.5, 8.10
Personenvennootschappen o HR 26-11-1897, W. 7047 (Boeschoten/Besier)
o HR 17-12-1993, NJ 1994, 301 (Van den Broeke/Van der
Linden)
o HR 26-06-1981, NJ 1982, 1 (VOF Van den Broek)
o HR 02-10-2011, NJ 2012, 75 (Dierenartsenmaatschap)
o HR 15-03-2013, NJ 2013, 290 (Roham of Biek Holdings)
College 12 o Boek: hoofdstuk 10
Resterende onderwerpen
,Week 1 & 2: eenmanszaak, stichting, handelsregister
Hoofdstuk 1
Besloten vennootschap
Besloten Vennootschap (BV) art. 2:175 BW
• Heeft in een of meer overdraagbare aandelen verdeeld in kapitaal
• Men kan alleen participeren in een BV via een aandeel in haar kapitaal →
kapitaalassociaties/kapitaalvennootschappen
• Aandelen zijn een middel om vermogen aan te trekken
• Aan het aandeel is stemrecht verbonden (art. 2:228 BW) → zeggenschap
• Het aandeel heeft een winstverdelingsfunctie: in beginsel geeft ieder aandeel recht op een
gedeelte van de winst (2:216 BW) → dividend
• Voor de houder van het aandeel is het tevens een vermogensobject, het aandeel is
verhandelbaar.
• Een BV is besloten, aandelen die op naam staan kunnen niet vrijelijk worden overgedragen
(art. 2:195 BW) → blokkeringsregelingen. * Overdragen kan slechts via notariële akte *
• Een aandeelhouder is niet persoonlijk aansprakelijk voor hetgeen in naam van de
vennootschap wordt verricht en is niet gehouden boven het bedrag dat op zijn aandelen
behoort te worden gestort in de verliezen van de vennootschap bij te dragen (2:175 BW)
• De BV wordt geregeerd door haar statuten (oprichters/aandeelhouders van de BV zelf
opgestelde regels voor haar organisatie. De minima van de statuten zijn te vinden in 2:177
BW.
Naamloze vennootschap
Naamloze vennootschap
• Het minimumkapitaal voor een NV bedraagt 45.000 euro (2:67 lid 2 BW)
• Een NV kent een in aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal (2:64 BW)
• De NV is een kapitaalassociatie/kapitaalvennootschap
• Bij een NV heb je ook stemrecht, kun je ook vermogen aantrekken en is er sprake van een
winstverdelingsfunctie.
• Bij een NV mag je wel degelijk aandelen op naam uitgeven. Het bestuur houdt deze dan bij in
een register.
De maatschap en de vennootschap onder firma
Maatschap: obligatoire, wederkerige overeenkomst tot samenwerking met een of meerdere personen.
• Behalen van vermogensrechtelijk voordeel
• Winstverdelingsdoel
• Gemeenschappelijke rekekning tot gemeenschappelijk doel
• Actieve samenwerking tussen vennoten
• Personenvennootschap
• Boek 7A Titel 9 art. 1655-1688BW
Vennootschap onder firma: een maatschap die onder gemeenschappelijke naam een onderneming
uitoefent.
• Hoofdelijke verbondenheid van de vennoten voor de verbintenissen van de vof
• Personenvennootschap
,Verschillen tussen nv/bv enerzijds en de maatschap en de vof anderzjids
Verschil tussen maatschap en vof
a) Bij de vof ontleent iedere vennoot aan de wet (art. 17 lid 1 K) vertegenwoordingsbevoegdheid.
Dit betekent dat ieder van de vennoten in beginsel bevoegd is namens de vof te handelen. Bij
een maatschap daarentegen mag een vennoot in beginsel slechts namens de andere vennoten
optreden indien deze hem daartoe volmacht hebben gegeven (art. 7A:1679 BW). De reden voor
dit verschil is dat de wetgever de maatschap als een meer intern gerichte samenwerkingsvorm
beschouwt die minder gericht is op het afsluiten van profijtelijke transacties met derden. Het
gaat bij de maatschap om samenwerking voor maatschappelijk rekening. De vof is in gedachte
van de wetgever extern, als zodanig naar buiten tredend gericht.
b) Voor schulden van de vof zijn alle vennoten hoofdelijk verbonden. Het
aansprakelijkheidsregime voor de maatschap is in vergelijking met de vof minder streng (art.
7A: 1679 en 1680 BW).
Verschil tussen de NV en BV enerzijds en de vof en maatschap anderzijds
• Bij de NV en BV zijn de aandeelhouders in beginsel niet aansprakelijk voor hetgeen in naam
van de NV of BV is verricht. Bij de maatschap en vof gelden strengere aansprakelijkheidsregels.
• De NV en BV moeten een jaarrekening opmaken, vaststellen en publiceren. Voor de maatschap
en de vof geldt deze verplichting niet.
• Een aandeelhouder kan de kapitaalvennootschap niet opzeggen; een vennoot van een
personenvennootschap heeft wel een mogelijkheid de vennootschap te verlaten.
• De NV en BV dienen twee organen te hebben, namelijk de aandeelhoudersvergadering en het
bestuur. Bij een maatschap en vof gaat de wetgever ervan uit dat de vennoten ook besturen. Er
is hier dus sprake van een duale organisatiestructuur.
Tussenvormen: commanditaire vennootschap en coöperatie
Commanditaire vennootschap (cv): samenwerkingsovereenkomst tussen een of meer gewone
vennoten en een of meer commanditaire vennoten. Een commanditaire vennoot is tot niet meer
gehouden dan het bedrag van zijn inbreng. De positie van deze persoon lijkt op een aandeelhouder is de
bv.
• Hoofdelijke, strenge aansprakelijkheid voor de gewone vennoot en een beperkte, soepelere
aansprakelijkheid voor de commanditaire vennoot.
Coöperatie: deze rechtsvorm heeft veel weg van een vereniging, maar de coöperatie mag wel winst
uitkeren in tegenstelling tot de vereniging. Een coöperatie dient zich ten doel te stellen te voorzien in
bepaalde stoffelijke behoeften van haar leden.
• De staturen van een coöperatie mogen bepalen dat overeenkomsten als die welke zij met haar
leden sluit, ook met anderen mogen worden aangegaan (art. 2:53 lid 3 BW).
• Het aansprakelijkheidsregime is mild. Het lijkt in de praktijk op die van de nv of bv.
Combinatievormen: concern
Soms worden verschillende rechtsvormen gecombineerd om een onderneming te drijven. Het komt voor
dat een nv de meerderheid van de aandelen in een aantal bv’s houdt. De nv noemt men in zo’n geval
wel moedermaatschappij of moedervennootschap. De bv’s worden wel dochtermaatschappij of
dochtervennootschappen genoemd. Het geheel van deze rechtsvormen heet concern of groep.
Rechtspersoon
Rechtspersoonlijkheid heeft als belangrijkste gevolg dat de rechtspersoon zelf drager van rechten en
plichten kan zijn. Een rechtspersoon is rechtssubject. Dit zijn onder andere de nv, bv en de coöperatie.
Bij de personenvennootschappen daarentegen zijn de vennoten gezamenlijk de dragers van rechten en
plichten die verband houden met de maatschap of de vof. Bij deze rechtsvormen komt dikwijls ‘mede-
eigendom’ of ‘gemeenschap’ van de vennoten voor. We spreken in dit verband van vennootschappelijke
gemeenschap.
, Er bestaat een gesloten systeem van rechtspersonen. Het staat partijen niet vrij om andere typen
rechtspersonen op te richten dan in Boek 2 BW zijn genoemd. Dit betekent dat het een gesloten systeem
van rechtspersonen betreft.
Een natuurlijk persoon kan een onderneming ook drijven zonder dat hij gebruikmaakt van de
bovenstaande ondernemingsvormen. Zo’n natuurlijk persoon drijft zijn eigen onderneming en is
aansprakelijk voor de schulden die namens of door hem zijn aangegaan. Er is in dat geval geen
onderscheid tussen privéscholen en zakelijke schulden, zoals bij de andere rechtsvormen wel het geval
is. Men spreekt in dit geval van een eenmanszaak. Een dergelijke eenmanszaak dient in het
handelsregister te worden ingeschreven.
Vereniging of stichting
De vereniging en de stichting zijn minder geschikt als ondernemingsvorm, omdat ze geen
winstuitkeringen mogen doen aan leden respectievelijk aan hun oprichters en personen die van hun
organen deel uitmaken (art. 2:26 lid 3 BW resp. art. 2:285 lid 3 BW). Voor een stichting geldt nog een
aanvullend bijzonder voorschrift: deze mag slechts uitkeringen doen aan anderen dan haar oprichters en
degenen die deel uitmaken van haar organen, voor zover deze uitkeringen een ideële strekking hebben.
De opbrengsten die met behulp van een onderneming worden behaald, dienen aangewend te worden ten
behoeve van het in de statuten omschreven doel dat de vereniging of stichting nastreeft.
De stichting is een rechtsvorm die voor uiteenlopende maatschappelijke activiteiten wordt ingezet. Het
voordeel van een stichting boven een vereniging is dat de stichting geen leden en dus ook geen
ledenvergadering kent. Voor de stichting geldt een ledenverbod (art. 2:285 lid 1 BW). De vereniging
kent een ledenvergadering.
Handelsregister
Het handelsregister is een soort burgerlijke stand voor ondernemingen. Het handelsregister wordt
gehouden door de Kamer van Koophandel. Het is een volledig geautomatiseerde databank. De
belangrijkste wettelijke regels inzake het handelsregister zijn in de Handelsregisterwet 2007 te vinden.
Daarnaast komen regels over het handelsregister voor in het Handelsregisterbesluit 2008. Gegevens
over ondernemingen dienen in het handelsregister te worden opgenomen.
Art. 2 Hrgb 2008: ‘van een onderneming is sprake indien een voldoende zelfstandig optredende
organisatorische eenheid van een of meer personen bestaat waarin door voldoende inbreng van arbeid
of middelen, ten behoeve van derden diensten of goederen worden geleverd of werken tot stand worden
gebracht met het oogmerk daarmee materieel voordeel te behalen.’
Het handelsregister is niet alleen burgerlijke stand voor ondernemingen, maar ook voor rechtspersonen.
Tot opgave van inschrijving in het handelsregister is het verplicht degene aan wie de onderneming
toebehoort. Betreft de inschrijving een rechtspersoon, dan is ieder der bestuurders gehouden tot het doen
van opgaaf.
Men zegt dat iedereen op het handelsregister moet kunnen bouwen als op een rots. Deze gedachte heeft
ook de wetgever aangesproken. Art. 25 Hrgw 2007 bevat immers in dit verband twee belangrijke regels:
a) Degene aan wie een onderneming of een rechtspersoon toebehoort, kan zich niet beroepen
op d eonjuistheid of volledigheid van een in jet handelsregister ingeschreven feit jegens
iemand die van deze onvolledigheid of onjuistheid onkundig is. Deze mag afgaan op
hetgeen in het handelsregister is te vinden.
b) Als een bepaal feit wel in het handelsregister ingeschreven had moeten worden, maar dit
niet is gebeurd, kan degene aan wie een onderneming toebehoort of de rechtspersoon zich
op dit ten onrechte niet-ingeschreven feit niet beroepen jegens iemand die dit feit niet kende.
