College 1
Het fenotype en de rol van het gezin.
Onze grote vraag is: wie of wat bepaalt hoe een kind zich ontwikkelt? Het is gedeeltelijk genetisch en
gedeeltelijk omgeving.
-Unieke omgeving= dingen die jij zelf meemaakt. Bijvoorbeeld jongste of oudste kind.
-Gedeelde omgeving= dingen zoals je gezin of klaslokalen waar je samen dingen meemaakt.
Gedragsgenetica.
Probeert de grootte van de invloeden van genen (nature) en omgeving (nurture) op het fenotype te
schatten.
Het fenotype wordt gevormd door de:
-Gedeelde omgeving (C= common environment)
-Unieke omgeving (E= error).
-Genen (G= genes). Heet tegenwoordig ook wel A= additive genetic effect.
Genen en omgeving kunnen elkaar versterken.
-Assortative mating. Als partners elkaar vinden, is dat vaak geen toeval. Soort zoekt soort.
-Correlatie tussen genen en omgeving. Een kind kiest de omgeving die bij hem past. Omgeving kan
uitkomst versterken. Genetische bagage kind roept reacties van de omgeving op. Dat kan ook
negatief zijn, maar zeker ook positief. Ook is er sociale interactie met een genetische verwante
persoon.
-Interactie tussen genen en omgeving: (Genen x Omgeving). Er is een samenspel tussen nature en
nurture. Genetisch bepaalde ontvankelijkheid bij blootstelling aan omgevingsfactoren. Dus een
gevoeliger kind kan in een positieve situatie zich beter ontwikkelen.
Drie gebieden (G,C,E) beïnvloeden elkaar.
-Ouders (C) hebben invloed op de keuze van peers (E).
-Differentiële ontvankelijkheid G heeft een invloed op het effect van de ouders C.
-Monozygote tweeling G lokt eendere opvoeding uit C, G lijkt groter bij Monozygoot. Het is moeilijk
hier G en C uit elkaar te trekken.
In het MAX plank instituut worden 5 soorten tegelijkertijd onderzocht en vergeleken.
Is er een verschil tussen mens en aap? Taal? Gedeelde doelen en intenties?
-Ladygina Kohts. Mensen staan het dichtst bij de chimpansee, daarna de bonobo, dan de gorilla en
dan de urangutan.
Apen: sociaal. Mensen: ultra-sociaal.
-Mensen willen van nature samenwerken, helpen en geven.??? Daar staan vraagtekens bij. Wel vaak
,om credit op te bouwen.
-US study: ‘spending money on other people had a more positive impact on the happiness of subjects
than spending the same amount of money on themselves’.
Grootste verschil: mensen zijn ‘the world’s experts at mind reading’.
-Tomasello: ‘people participate with others in collaborative activities with shared goals and
intentions’.
-Apen: hebben begrip van doelen en intenties van anderen. Begrijpen wat anderen zien en horen.
Hebben echter geen begrip van false-beliefs (kunnen niet voorspellen wat iemand gaat doen die
verkeerd geïnformeerd is).
Sociale intelligentie.
-Machiavellian intelligence hypothesis: gebruik maken van inside information (weten wat een ander
weet).
-Machiavellian intelligence zichtbaar in gedrag: iemand de schuld geven of vergeven. Liegen of
waarheid vertellen. Bondjes sluiten. Beloftes maken of breken. Regels maken of overtreden. Iemand
misleiden.
Mensen zijn beter in mind-reading.
Waarom? Baby-mens heeft andere zorg nodig dan een baby-aap. Een aap hoeft haar kind niet neer
te leggen, mensen vaak wel.
De environment of evolutionary adaptedness stelt dat er ooit een tijd was, waarin gevormd werd
hoe wij nu zijn. We proberen nu uit te vinden wat dat precies was. Deze theorie ging ervanuit dat het
gehechtheidsgedrag overlevingswaarde heeft. Bowlby: nabijheid moeder (monotropie) is essentieel
voor het overleven. Maar zorg door alloparents kan ook.
Bowbian stereotype: dat een moeder altijd aanwezig moet zijn. Van de altijd beschikbare moeder is
niet realistisch.
Infant survival: gehechtheid.
-Bowlby: infant survival on baby’s relationship with his mother.
-Hardy: Pleistocene: infant survival depends on infant + mother + others.
-Bowlby-ainsworth: kind vertoond gehechtheidsgedrag om te overleven. Bv huilen, nabijheid zoeken
en vastklampen.
-Lorentz zei dat kinderen er expres schattig uitzien, zodat we er eerder voor willen zorgen. Maar
klopt dat wel? Sommige baby’s zijn heel lelijk, maar ouders maken een stofje aan in hun hoofd
waardoor je je baby perfect vind.
Baby’s hebben extra skills nodig.
-Baby’s van (mens)apen gaan nauwelijks zonder fysiek contact met de moeder.
-Baby’s van jager-verzamelaars wel ontwikkeling van skills. Kijken/staren en interpreteren.
Evolutietheorie.
-Kinderen groeien op afhankelijk van meerdere verzorgers.
-Natuurlijke selectie van degenen die beter waren in het lezen van andermans mentale staat (wie
helpt en wie niet?). Baby’s komen ter wereld en zijn klaar voor interactie.
Face-to-face staren en imitatie: baby’s doen mensen na.
Contact zoeken – stillface. Beter in aandacht trekken? Beter in overleven (alloparenting)?
Emotional neglet: spitz deed onderzoek naar kinderen zonder interactie in weeshuizen. Emotional
contact is heel belangrijk, bij dieren is dat anders.
,Baby’s brabbelen, volwassenen spreken ‘motherese’ parents.
-Niet alleen moeders. Iedereen doet het automatisch.
-How to speak parentese. Leuk filmpje over hoe je schattig en motherese praat.
-Kung: andere caregivers spreken meer/vaker motherese dan moeder zelf.
Kortom: baby’s en verzorgers houden van nature contact in stand. Ontstaan om te overleven.
Kerngezin als uitgangspunt.
The hunting hypothesis and the sex contract. Mannen gingen jagen (of naar kantoor gaan) en
moeder bleef thuis om op de kinderen te letten. Als de vader thuis komt heeft de moeder het eten al
op tafel. Hardy zegt echter, die hunting hypothesis kan niet kloppen. Mensen eten een paar keer per
dag. Twee keer per maand een groot beest is niet genoeg. Dus: vrouwen verzamelen en vangen
kleine beesten. ‘The needs of children outstrip what most fathers are able or willing to provide’.
Het is niet mogelijk in je eentje genoeg eten te vinden. Alloparents zijn nodig. denk aan de jager-
verzamelaars.
-Kung: 25% van de tijd is vastgehouden door anderen.
-Aka en Efe: moeders delen zorg met anderen (ook voor melk).
-Schept emotionele band= verzekering.
Temrinologie Hardy.
-Cooperative breeding: voortplanting waarbij meerderen meedoen. ‘A breeding system in which
group members, other than the genetic parents, help one or both partners rear their offspring’.
-Alloparenting: individuen anders dan de daadwerkelijke ouders vervullen ook een ouderlijke rol.
Hardy noemt dat allomother.
Cooperative breeding bij mensen.
-Oudere kinderen nog steeds afhankelijk van moeder bij nieuwe baby.
Grote belasting – hulp nodig van vader, grootouders, broers/zussen.
-Voordelen cooperative breeding. Voor dyade en voor de hele groep.
Inclusive fitness.
-Hamilton’s rule. ‘the cost of helping should be less than benefits to offspring calibrated in line with
the alloparent’s degree of relatedness to his or her charge’.
-r x B > C. staat voor wat hieronder staat.
-Relatedness, benefits, costs.
Mensen zijn geneigd meer te doen voor iemand die genetisch gerelateerd is aan diegene.
Kerngezin?
-Jager-verzamelaars-gezin alleen niet voldoende voedsel.
-Vaders contributie belangrijk maar niet gegarandeerd.
Steun van de vader is geen garantie.
-Wereldwijd zijn er 10-15% van de huishoudens zonder vader.
-Nederland: 18% van de kinderen woont bij de alleenstaande moeder.
-Sommige landen 40% van de kinderen die woont bij een alleenstaande moeder(midden oosten).
-Vader wel aanwezig? De contributie varieert.
In China is er een rare cultuur. De man komt ’s nachts de kamer van de vrouw binnen, de vrouw kiest
of hij mag blijven. ’s Ochtends vertrekt hij. De kinderen wonen bij de moeder. Alle vrouwen in de
familie zijn de alloparents. De mannen verdienen geld maar geven dat geld aan familie i.p.v. moeder
die zijn kind baart.
, Vader niet belangrijk?
-Vroeger belangrijk als beschermers.
-Hoe het kind zich ontwikkelt hangt af van beschikbare alloparents.
-Antropologen: 15 traditionele samenlevingen – 8 geen effect van wel of niet vader, als er maar
andere verzorgers waren.
Er zijn verschillende huwelijksvormen.
-Monogamie. (man en vrouw samen).
-Polygamie. (meerdere vrouwen bij een man).
-Polyandrie (meerdere mannen bij een vrouw).
-Polygynandrie (twee vrouwen met twee mannen). Dit is een mogelijke oplossing. Vrouw met
meerdere mannen, vaderschap onduidelijk dus helpen allemaal mee.
Partible paternity= gedeeld vaderschap.
-Zwangerschap als cumulatief resultaat van gemeenschap met meerdere mannen. Meer dan 1 man
draagt bij aan vorming van de foetus.
-Soms polyandrie, soms niet.
Kerngezin als ideaal voorbeeld.
-Onderzoek naar single parents vs. Kerngezin.
-Opgroeien zonder vader resulteert in meer gedragsproblemen, lagere opleiding, jonger zwanger,
vaker werkeloos, vaker in gevangenis.
-Veroorzaakt door gebrek aan de vader? Of gebrek aan alloparents? Of SES?
Michael Lamb: attachment to fathers.
-Veilig gehecht aan voltijds moeder, maar ook veilig gehecht aan vader, zelfs bij alleen contact na
werk (ongeveer 1 uur).
-AKA foragers vaders in Centraal Afrika: binnen armbereik 50% van de tijd vader contact en direct
contact of knuffelen is 22% van de tijd van de vader).
Moeders vroeger en nu afhankelijk van alloparents.
-Infanticide: vermoorden of dood laten gaan van kind.
-Kind ter vondeling leggen: kind ergens neerleggen zodat iemand anders ervoor kan zorgen.
-Ook nu: geen alloparents? Kinderen krijgen uitstellen. Besluiten geen kinderen te krijgen (want je
moet werken om te leven).
Alloparenting:
-De min. Dit is een alloparent die het kind zoogt. De moeder kon bijvoorbeeld geen borstvoeding
geven.
-Gouvernante: nanny, is wel erg duur maar handig.
-Kinderdagverblijf.
-Kibboets: kinderen werden opnieuw opgevoed in een groep. Een paar vrouwen vingen de kinderen
op.
-Grootouders.
Gehechtheid en meerdere verzorgers.
Leids onderzoek van kinderopvang.
-Kindereopvang van hoge kwaliteit? Kinderen functioneren goed.
