Hoorcollege 1: inleiding op het financieel strafrecht
Literatuur: Nelemans, Verantwoord financieel strafrecht (oratie Tilburg), 18 september 2015 (online
versie is beschikbaar).
Hoofdstukken 6 en 10 uit F.G.H. Kristen, R.M.I. Lamp, J.M.W. Lindeman, e.a., Bijzonder strafrecht -
Strafrechtelijke handhaving van sociaal-economisch en fiscaal recht in Nederland, Den Haag: Boom
Lemma 2019.
Filmavond: hierover komt altijd een vraag op tentamen.
Groepsopdr 20% meetellen bij eerste kans.
Tentamen: 80%, tenzij herkansing groepsopdr dan 100%
→ hulpmiddelen staan in syllabus.
Enkele spelers in de financiële sector:
-Commerciële banken
-Verzekeraars
-Vermogensbeheerders → beleggen
-Investment banks → voor bedrijven
-Beurzen en handelsplatformen → faciliteert wat er al bestaat in leven waar mensen bij elkaar komen
om producten te verkopen en te kopen, vraag en aanbod.
-Aanbieders van beleggingen
-Investeerders → aandelen, crypto etc.
-Tussenpersonen en adviseurs → helpen partijen om financiële producten te kopen en verkopen: bijv.
belastingadviseurs, boekhouders, advocaten etc.
Financiële ondernemingen in de zin van Art. 1:1 Wft
Enkele financiële markten
-Geldmarkten: kortlopende leningen
-Kapitaalmarkten: aandelenmarkten en obligatiemarkten
-Derivatenmarkten
-Termijnenmarkten
-Valutamarkten
-Spotmarkten
De werking van de aandelenmarkt: → kapitaalmarkten
-Ondernemingen kunnen aandelen uitgeven en deze laten noteren op een beurs (IPO of een
secondary offering)
-Daarbij worden zij begeleid door investment banks en adviseurs
-Ondernemingen halen hiermee kapitaal op voor verdere groei
-De aandelen worden verhandeld op de beurs
Bijv. Ahold en Tomtom
De prijsvorming van een genoteerd aandeel:
-Informatie (feiten en verwachtingen)
-Transacties (vraag en aanbod)
-Prijsvorming
Efficiëntie van de koers
-Neoklassieke school: homo economicus → verwacht rendement en risico
Efficiënte markt hypothese
,-Gedragseconomische school: afwijkingen → cognitieve beperkingen en emoties
Tamelijk efficiënt
Waarom financiële regulering?
-Financiële sector en markten belangrijk voor reële economie
*Waarborgen van vertrouwen in de sector en markten
*Correctie van marktimperfecties:
→ Systeemrisico’s
→ Tekort aan info voor consumenten
→ Moral hazard bij grote financiële instellingen
-Bestrijden van schadelijk en onethisch gedrag bijv. beleggingsfraude, handel met voorwetenschap en
marktmanipulatie
Relatie financiële regulering en punitief recht:
-het is evident dat de financiële sector nu zwaar is gereguleerd:
*Toetredingsregels
*Gedragsregels: gericht op bevorderen van ordelijke en transparante financiële marktprocessen,
zuivere verhoudingen tussen marktpartijen en zorgvuldige behandeling van cliënten. Bijv.,
bescherming consumenten en beleggers. Gedaan door: AFM
*Prudentiële regels: doel; bevorderen van financiële soliditeit van financiële ondernemingen en het
bijdragen aan de stabiliteit van de financiële sector. Bijv. toezicht op kapitaaleisen. Gedaan door:
DNC/ECB
-Om ervoor te zorgen dat ondernemingen en personen zich aan deze regels houden, is een stok achter
de deur nodig. Dit wordt geleverd door het strafrecht en bestuursrecht.
Wat is het materiële financieel strafrecht?
-financieel recht, voor zover overtreding van de bepaling tot een bestuurlijke boete of een
strafrechtelijke sanctie kan leiden.
-Commuun strafrecht, voor zover het wordt aangewend in de context van financiële criminaliteit
4: bijv. valsheid in geschrifte, oplichting
, Twee vormen sanctionering:
-Administratieve sanctionering: voorbeeldopdrachten
Art. 2 besluit bestuurlijke boete financiële sector
-Verlaging/ verhoging van het basisbedrag:
*Met max. 50 procent indien de ernst of duur van de overtreding een aanpassing rechtvaardigt
*Met max. 50 procent indien de mate van verwijtbaarheid een aanpassing rechtvaardigt
Art. 1:81 lid 4 Wet financieel toezicht (Wft): verdubbeling boete bij recidive binnen 5 jr
Art. 1:83 Wft boet van max. 3maal het verkregen voordeel
Strafrechtelijke sanctionering:
Als je handelt met voorwetenschap, wat is dan de mogelijke strafrechtelijke sanctie:
-Wet op de economische delicten → Art. 1 sub 1, 2 en 3 WED
-Art. 14 sub 1 MAR (verordening machtsmisbruik)