Oefententamen Module voeding, voorlichting en gedrag
Gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering: Hoofdstuk 1
1. Hoe definieert de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) gezondheidsvoorlichting?
De combinatie van leerervaringen ontwikkeld en ontworpen om mensen en
gemeenschappen te helpen om hun gezondheid te bevorderen.
2. Wat is gezondheidsvoorlichting?
Dit is een term voor activiteiten waarbij sprake is van een vorm van educatief of
informatieoverdracht om te stimuleren dat mensen zich gezonder kunnen en willen
gedragen. Onderdeel van gezondheidsbevordering.
3. Wat is gezondheidsbevordering?
Een combinatie van voorlichting en omgevingsveranderingen die gezond gedrag en
gezonde leefomstandigheden stimuleert. (Green & Kreuter, 2005)
4. Waarbij zijn er drie aanknopingspunten waar bevordering van gezond gedrag
belangrijk is?
Preventie van ziekten.
5. Uit welke drie aanknopingspunten bestaat preventie van ziekten?
Primaire preventie, secundaire preventie of vroege opsporing, tertiaire preventie.
6. Wat is primaire preventie?
Richten op het voorkomen van een gezondheidsprobleem of categorie van aandoeningen.
Richt zich op het wegnemen van oorzaken of risicofactoren voor aandoeningen.
7. Wat is een voorbeeld van primaire preventie?
De preventie van hart- en vaatziekte door stoppen-met-rokenmaatregelen, preventie van
ongevallen door verkeersveiligheidsmaatregelen, preventie van voedselvergiftiging door
bevordering van hygiëne in de keuken, etc.
8. Wat is een medische vorm van primaire ziektepreventie?
De griepprik ter preventie van de griep bij ouderen.
9. Wanneer is primaire preventie alleen mogelijk?
Als de oorzaken van het probleem voldoende bekend zijn en deze oorzaken te
beïnvloeden zijn.
10. Wat is secundaire preventie of vroege opsporing?
Hierbij proberen we mensen met een voorstadium of vroeg stadium van een aandoening
te identificeren zodat gerichte vroege behandeling mogelijk is, om erger te voorkomen.
11. Wat is een voorbeeld van secundaire preventie of vroege opsporing?
Screenings van borstkanker in het bevolkingsonderzoek, het regelmatig onderzoeken van
baby’s op consultatiebureaus en het testen van werknemers op eerste symptomen van
hart- en vaatziekten.
12. Wanneer is vroege opsporing zinvol?
Wanneer er een goede test of een vorm van zelfonderzoek is om een aandoening of
risicogedraging een vroeg stadium op te sporen en wanneer de aandoening vroegtijdig
behandeld kan worden.
13. Wat is tertiaire preventie?
Richten zich op mensen met een ziekte of handicap. Begint dus na de diagnose.
,14. Wat is het doel van tertiaire preventie?
Om zo goed mogelijk te leven met en het beheersen van de handicap of ziekte om een
verdergaande invalidering te voorkomen, om kwaliteit van het leven te behouden of
vergroten.
15. Wat zijn voorbeelden van tertiaire preventie?
Volhouden van een behandeling zoals bedoeld, hulp bij zelfmanagement bij chronische
ziekte of training van bloedsuikercontroles.
16. Waartussen wordt onderscheid gemaakt bij gezondheidsvoorlichting- en bevordering
en preventie?
Tussen een hoogrisicobenadering en een populatiebenadering.
17. Wat is een hoogrisicobenadering?
Wordt eerst een risicogroep geïdentificeerd op basis van bijvoorbeeld erfelijke
eigenschappen, het voorkoen van risicogedrag, leeftijd of sociaaleconomische status.
Bijvoorbeeld valpreventieprogramma’s voor ouderen.
18. Wat is een populatiebenadering?
Wordt de hele bevolking of een grote deelgroep daaruit benaderd. Bijvoorbeeld
publiekscampagnes van organisaties zoals Soa-aids Nederland, het kenniscentrum van
sport, veiligheid NL of het voedingscentrum.
19. Wanneer wordt een hoogrisicobenadering vooral aangewezen?
Als het risico op het probleem waar de interventie op is gericht hoog is, maar er weinig
mensen zijn bij wie het risico sterk verhoogd is.
20. Wanneer wordt een populatiebenadering vooral aangewezen?
Het gemiddelde relatieve risico is laag, maar de prevalentie van het risico is hoog: er zijn
meer mensen met een verhoogd risico.
21. Tussen welke soorten preventie wordt tegenwoordig vaker onderscheid gemaakt?
Universele, selectieve en geïndiceerde en zorg preventie.
22. Wat is universele preventie?
Richt zich op de totale bevolking of grote groepen daarbinnen. Richt zich op mensen die
geen speciaal verhoogd risico hebben.
23. Wat is het doel van universele preventie?
Is om alle mensen de gezondheid te verbeteren en de kans op ziekte te verminderen.
Gaat hierbij dus om primaire preventie en om een populatiebenadering.
24. Wat is selectieve preventie?
Gericht op bevolkingsgroepen met een verhoogd risico en heeft als doel om de
gezondheid van specifieke doelgroepen te verbeteren. Dit is dus een vorm van
hoogrisicobenadering en secundaire preventie.
25. Wat is geïndiceerde preventie?
Richt zich op individuen die nog geen gediagnosticeerde ziekte hebben, maar wel
beginnende klachten of symptomen.
26. Wat is het doel van geïndiceerde preventie?
Het ontstaan van ziekte of verdere gezondheidsschade voorkomen. Dit is een
hoogrisicobenadering en secundaire preventie.
,27. Wat is zorg gerelateerde preventie?
Gericht op individuen met een ziekte een heft tot doel ziektelast te reduceren en
complicaties te voorkomen en is vergelijkbaar met tertiaire preventie.
28. Waaraan wordt gedacht bij interventies gericht op gedragsverandering?
Voorlichtingen.
29. Op welke manieren kan gedrag nog meer worden beïnvloed?
Wetgeving of door het organiseren van voorzieningen.
30. Wat is voorlichting?
Met gezondheidsvoorlichting proberen we mensen te motiveren tot, te trainen in, en te
helpen bij gezond gedrag.
31. Wat zijn voorbeelden van voorlichtingen?
Preventie van ongewenste zwangerschap en seksueel overdraagbare aandoeningen op
scholen. Of informatiebrieven waarin vrouwen worden opgeroepen om mee te doen aan
bevolkingsonderzoek naar borstkanker.
32. Waaruit kan gezondheidsvoorlichting nog meer bestaan buiten informatieoverdracht?
Vaardigheidstraining, ondersteuning bij therapietrouw, enzovoort.
33. Hoe wordt ook wel over gezondheidsvoorlichting gesproken?
Voorlichting interventies of voorlichtingsprogramma’s.
34. Wat zijn voorzieningen bij middelen om gezondheidsverbetering te bereiken?
Met voorzieningen proberen we gezond gedrag makkelijker te maken.
35. Wat zijn voorbeelden van voorzieningen bij gezondheidsverbetering?
Waterzuivering en rioleringen om hygiëne te bevorderen en zo bijvoorbeeld
infectieziekten tegen te gaan. Of bijvoorbeeld fitnessprogramma’s op de werkplek of
beschikbaarheid van gezonde keuzes in een restaurant.
36. Wat is regelgeving, controle en sancties bij gezondheidsverbetering?
Hiermee wordt geprobeerd gezond gedrag af te dwingen.
37. Wat zijn voorbeelden van regelgeving, controle en sancties bij
gezondheidsverbetering?
Nederlandse voedsel en warenautoriteit, de arbeidsomstandighedenwetgeving, de
verplichting om veiligheidsgordels te dragen of het rookverbod in openbare ruimten.
38. Wat is de definitie van gezondheidsbevordering volgens Green en Kreuter?
Een combinatie van voorlichting en omgevingsveranderingen die gezond gedrag en
gezonde leef condities stimuleren. Juist de combinatie van verschillende soorten
middelen, van voorlichting, voorzieningen regelgeving, lijkt essentieel voor effectieve
gezondheidsbevordering.
39. Wat is omgeving?
De fysieke, sociaal-culturele, politieke en economische omgeving.
40. Hoe wordt de laatste tijd de rol van de omgeving benadrukt?
Als risicofactor voor ongezondheid en als determinant van ongezond gedrag.
41. Hoe wordt tegenwoordig naar voorlichting gekeken?
Het is een ecologische benadering van voorlichting naast een educatieve benadering.
, 42. Waarop lag vroeg de nadruk en nu?
Vroeger lag de nadruk vrijwel uitsluitend op voorlichting aan individuen met riskant of
ongezond gedrag, nu wordt veel genuanceerder gedacht over de doelgroepen van
gezondheidsvoorlichting.
43. Wat is een voorbeeld van genuanceerder denken over doelgroepen bij
gezondheidsvoorlichting?
Bij gezondheidsvoorlichting over alcohol in het verkeer bij jongvolwassenen kunnen we
verschillende betrokkenen onderscheiden: de persoon die onder invloed rijdt, de ouders,
de politie die streng of niet streng controleert, degene die alcohol verkoopt, degene die
verantwoordelijk is voor alternatieve vormen van vervoer en politici over wetgeving. Het
moet gericht zijn op alle betrokkenen.
44. Op welke vijf niveaus worden doelgroepen onderscheiden met mensen die
beslissingen nemen (Bartholomew)?
o Individueel niveau (personen die risico lopen, risicogedrag vertonen of patiënten)
o Interpersoonlijk of groepsniveau (ouders, vrienden, leerkrachten, hulpverleners)
o Organisatieniveau (directeuren van scholen, managers in bedrijven)
o Lokaalniveau (opinieleiders in wijken of dorpen, redacteuren van lokale kranten)
o Samenlevingsniveau (landelijke politici en ambtenaren of besturen van vakbonden of
werkgeversorganisaties)
45. Om welk niveau draait het uiteindelijk?
Om de gezondheid van de eerste doelgroep, mensen die risico lopen, risicogedrag
vertonen of patiënten.
46. Waarom zijn de andere doelgroepen wel medeverantwoordelijk?
In veel gevallen zijn het anderen die een zekere mate van controle hebben over de
omgevingscondities, en zij zijn daarom medeverantwoordelijk voor het ongezonde
gedrag en de gezondheid van die doelgroep. (Jonge kinderen krijgen bijvoorbeeld eten
voorgezet thuis)(In restaurants bepalen de managers wat op het menu staat).
47. Waarop kan voorlichting ook gericht zijn als men kijkt naar voeding?
Naar producenten van voedingsmiddelen: veel producten zijn onnodig zout.
48. Wat is GVO?
Gezondheidsvoorlichting en -opvoeding.
49. Wat is GVO/preventie?
Gezondheidsvoorlichting en -opvoeding en geestelijke gedragsstoornissen.
50. Wat is een gezondheidsbevorderaar (GB’er)?
Functionarissen van wie gezondheidsvoorlichting hun hoofdtaak is.
51. Wanneer is gezondheidsvoorlichting succesvoller?
Als het stapsgewijs en plantmatig wordt ontwikkeld, geïmplementeerd en geëvalueerd.
52. Hoe ziet een model van planmatige gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering
eruit?
