Slaapstoornissen
Een slaapstoornis kan worden opgedeeld in een primaire en secundaire slaapstoornis. Bij een primaire
slaapstoornis staan de slaapproblemen op zichzelf en worden niet veroorzaakt door een andere aandoening. Bij
een secundaire slaapstoornis worden de slaapproblemen wel veroorzaakt door een andere stoornis zoals
bijvoorbeeld een angststoornis of een depressie.
Primaire slaapstoornissen worden opgedeeld in dyssomnieën en Parasomnieën. Dyssomnieën betekend slecht
slapen, hieronder valt bijvoorbeeld doorslaapproblemen, stokkende ademhaling of overmatige slaperigheid.
Parasomnieën betekend raar slapen, hieronder valt bijvoorbeeld ritmische bewegingen, nachtmerries,
slaapwandelen of slaappaniekaanvallen.
Kenmerken
Dyssomnieën:
Insomnie is de meest voorkomende slaapstoornis. Kenmerken hiervan zijn:
- Inslaapproblemen
- Doorslaapproblemen
- Te vroeg wakker worden
- Niet uitgerust zijn
- Moeite hebben met concentratie
- Negatieve stemming (geïrriteerd of chagrijnig)
- Gedragsproblemen vertonen (hyperactiviteit, agressie, impulsiviteit)
- Slechter presteren op school (bij oudere kinderen)
Slaapapneu:
- Stokken van de ademhaling gedurende minimaal 10 seconden
- Jonge kinderen tussen de 2 en 6 jaar oud of dikkere kinderen.
Hypersomnie:
- Slaapaanvallen overdag
- Niet uitgerust zijn na slapen
Narcolepsie:
- Constant moe voelen en overdag in slaap vallen
- Bij heftige emoties zoals hard lachen treedt acute spierslapte op waardoor ze in elkaar zakken en niet
kunnen bewegen
- Bij inslapen treden hallucinaties op
- Bij ontwaken kan ‘slaapverlamming’ optreden
, Parasomnieën:
Nachtmerrie (REM-slaap):
- Meestal in laatste (derde) deel van de slaap
- 3 tot 6 jaar
- Kind herinnert zich de droom
- Bij wakker worden niet gedesoriënteerd
Pavor nocturnus (n-REM slaap):
- Eerste drie uur van de slaap
- 1,5 tot 6 jaar
- Kind herinnert zich niets
- Desoriëntatie bij wakker worden
Slaapwandelen (non REM-fase):
- 4 tot 12 jaar
- Kind is in diepe slaap
- Meestal niet wakker te krijgen
Differentiaaldiagnose: waar lijkt het op maar is het niet?
Depressie, angststoornis, stressstoornis en burn-out zijn stoornissen waarin ook een slaaptekort kan
voorkomen. Mensen die leiden onder zo’n stoornis kunnen hierdoor slechter in slaap komen, nachtmerries
hebben of leiden aan slaaptekort.
Comorbiditeit: waar hangt het vaak mee samen?
Slaapproblemen en -stoornissen zijn vaak verbonden met andere problemen en stoornissen zoals
angststoornissen en depressie. Ook is te zien dat slaapproblemen een risicofactor zijn voor gedragsproblemen.
Daarnaast is te zien dat kinderen met ADHD en autisme ook last hebben van slaapproblemen.
Prevalentie: hoe vaak komt het voor?
Problemen met slaaptekort komen bij een kwart tot de helft van de 1 tot 3-jarigen voor.
- Insomnie 25-50%
- Slaapapneu 1-2%
- Hypersomnie 1% (zeldzaam)
- Narcolepsie zeer zeldzaam
- Ciracadiane slaapstoornissen Europa: 1%, VS: 5-10%
- Stoornis in overgang waken-slapen 9 maanden: 58%, 2 jaar: 22%
- Pavor nocturnus 3%
- Nachtmerrie 10-50%
- Slaapwandelen 1-6%
Bij jonge jongens en meisjes komen insomnia en nachtmerries even vaak voor. Tijdens de adolescentie hebben
meisjes hier meer last van dan jongens.
,Behandeling en handelingsadviezen
Bij jonge kinderen zijn interventies gebaseerd op gedragstherapie. Hierbij moet gefocust worden op regelmaat
en structuur in het bed ritueel. Alles moet stap voor stap gebeuren en uitgelegd worden. Het is belangrijk om
ongewenst gedrag te negeren en goed gedrag te belonen.
Bij oudere kinderen/pubers wordt als advies aan ouders gegeven om niet continue met je kind in discussie te
treden over zijn slaap gedrag. De puber zal uiteindelijk zelf gaan slapen wanneer hij moe is, niet omdat de ouder
dit zegt. Als ouder heb je hier weinig invloed en controle over, omdat de puber dit zelf zal moeten ontdekken.
Het advies luidt dan ook geen regels te stellen over het slaapgedrag van het kind.
De volgende tips zijn adviezen aan adolescenten:
- Slaap niet meer dan nodig is om je de volgende dag uitgerust te voelen.
- Sta elke dag, zeven dagen per week, op dezelfde tijd op.
- Zorg voor voldoende lichaamsbeweging, maar vermijd intensieve lichaamsbeweging in de laatste drie
uur voor het slapengaan.
- Zorg voor rustpunten overdag. Stress en spanning kunnen de slaap ’s nachts verstoren.
- Maak aan het eind van de middag wat tijd vrij om over eventuele problemen na te denken, zodat je ’s
nachts niet ligt te piekeren.
- Vermijd dutjes overdag.
- Bereid je met een vast avondritueel voor op de nacht.
- Gebruik de slaapkamer alleen om te slapen (seks uitgezonderd).
- Comfortabele, donkere en stille slaapkamer, die niet te warm of te koud is.
- Geen al te heet bad/douche vlak voor het slapengaan.
- Eet regelmatig en ga niet met een hongergevoel naar bed.
- Vermijd overmatig drinken in de avond.
- Probeer elke vorm van stimulerende middelen (koffie, thee, cola, ice tea, Red Bull, chocola, nicotine) te
beperken.
- Vermijd alcohol, vooral in de avond.
- Ga niet krampachtig proberen om in slaap te vallen. Ga pas weer naar bed wanneer je je slaperig voelt.
- Verberg de klok, of draai hem om zodat je hem niet kunt zien.
Doorverwijzen naar een specialist
Door heel Nederland zijn er verschillende specialisten die zijn gespecialiseerd in slaap bij kinderen, dit zijn zo
gehete slaapcoaches. Zie hieronder voor een aantal specialisten: https://www.slaap-en-zo.nl/werkwijze-leren-
slapen-kinderen/?gclid=Cj0KCQjwv7L6BRDxARIsAGj-34qWLoLz_Rc6EYXsFd0IJBT5Tj7lVUEE9njFPm-IewMzJ-
XTwC4fpoYaArK3EALw_wcB of https://www.dekinderslaapcoach.nl/?gclid=Cj0KCQjwv7L6BRDxARIsAGj-
34piSWIkfzvdZwkX2S4arL6iFVQtNkLax2lYAEUW720qqfDzi3wiVw4aAqhwEALw_wcB .
Hieronder is een video te zien van het RIVM over de invloed van blauw licht op slaap:
https://www.rovid.nl/rivm/aco/2019/rivm-aco-20190305-idd4sdutk-web.webm
, Voedingsstoornissen
Er zit een verschil tussen voedingsproblemen en eetproblemen. Bij voedingsproblemen gaat het om de relatie
tussen opvoeder en kind. Het kind wordt gevoed door de opvoeder (tot ongeveer 6 jaar) relatiekenmerk.
Bij eetproblemen is de persoon een zelfstandige eter. Het kind maakt dus zelf keuzes en neemt zelf beslissingen
individueel kenmerk.
Kenmerken
Normale voedingsproblemen:
Voedselneofobie:
- Onbekend voedsel wordt direct geweigerd
- Gaat meestal vanzelf over
Picky eater:
- Bij onbekend én bekend voedsel
- Trage eter die voedsel uitpluist wat niet lekker lijkt er uit halen
- Gaat vanzelf over
Voedingsstoornissen op jonge leeftijd:
Vermijdende voedselinnamestoornis:
- Afname van gewicht of onvoldoende gewichtstoename
- Tekort aan essentiële voedingsbestanddelen zoals vitamines
- Afhankelijkheid van vloeibaar voedsel
- Verstoring van het psychosociaal functioneren
Ruminatiestoornis:
- Herhaaldelijk herkauwen en oprispen van voedsel
- Vooral bij zuigelingen
- Kind lijkt het prettig te vinden en is niet misselijk
Pica:
- Alles eter
- Voedsel wordt niet geweigerd
- Eet ook peuken, aarde, bladeren en voedsel
- Vooral bij kinderen met een verstandelijke handicap en/of Autisme
Differentiaaldiagnose: waar lijkt het op maar is het niet?
Bij de voedingsstoornis is er geen psychische differentiaaldiagnose. Lichamelijke oorzaken moeten uitgesloten
worden door een arts.
