College aantekeningen Kind en Jeugd – SPO NVO Pluspakket 2021/2022
Opzet vak:
• 3 hoorcolleges ‘Jeugd’. Wordt getoetst d.m.v. opdracht.
• 4 hoorcolleges ‘Kind’. Wordt getoetst d.m.v. tentamen met open vragen.
- Kindbeeld en het beeld van de moeder door de jaren heen is belangrijk.
Opdracht:
Hoofdvraag: ‘In hoeverre is er sprake van een geïndividualiseerde vrijetijdsbesteding van
jongeren en wat is de rol van social media hierin?
- Deelvragen:
a) Hoe ziet de vrijetijdsbesteding van jongeren eruit? (zoekterm: leisure activity
and social media)
b) Wat is de beleving van de jongere over deze manier(en) van
vrijetijdsbesteding?
c) Welke betekenis hebben sociale media in relatie tot de vrijetijdsbesteding van
de jongere?
- Analysevragen: Zijn een stuk concreter en praktischer (staan in document). Die kun je
gebruiken om je verslag/interview te doorlopen. Je gaat je uitgetypte interview je
analysevragen beantwoorden en zo kun je je deelvragen beantwoorden. Die
analysevragen hoef je niet heel letterlijk in je verslag te verwerken. Het is meer ter
ondersteuning om die deelvragen te beantwoorden. Die deelvragen ga je wel van een
antwoord voorzien.
- Je doet een open kwalitatief interview. Interviewschema bestaat al, mag je iets van
afwijken.
• Je gaat een jongere interviewen tussen 18-20 jaar met bovenstaande hoofdvraag. Je gaat een
kwalitatief interview houden.
• Je gaat bewijsvoering voor de vragen, dat doe je door middel van citaten. Dus gebruik veel
citaten. Niet alleen je analyses gaan presenteren, dus je moet juist citaten gaan gebruiken.
Probeer dit af te wisselen.
• Het gebruik van kwantificerende methoden is NIET uitgesloten. Kan dat je een tabel of figuur
in je verslag wil plaatsen, het kan dat je wilt afzetten hoeveel jongeren iets samen doen of niet.
• Interviewvaardigheden: Je moet je interview goed introduceren en goed afsluiten, dit doe je
ook als je naar nieuwe categorie vragen gaat (dit waren mijn vragen over vriendschappen, ik
heb nu een aantal vragen over relaties). Je vragen formuleer je begrijpelijk voor de respondent.
• Doorvragen: Het doorvragen is bepalend voor de kwaliteit van je interview (om volledigheid
te verkrijgen of om diepgang aan te brengen). Je kunt bijv. zeggen: ‘kunt u daar wat meer over
vertellen? ‘wat vond u daarvan?’ ‘hoe zat het precies met …?
• Vraag toestemming voor audio-opname en geef aan dat het interview circa 30 tot 45 minuten
duurt. Vertel ook waar het interview over gaat. Je hebt je opname nodig voor het transcriberen
(uittypen). Dat moet je wel doen, anders kun je je analyse niet maken.
• Memo: Aan het eind schrijf je een memo (circa ½ A4). Daarin schrijf je o.a. datum, locatie,
hoe ging het interview (wat viel je op) en hoe betrouwbaar vond je het. Dit moet je
beargumenteren op papier. Opschrijven waar het opgenomen werd en waarom (fijne sfeer in
eigen huis of op een neutrale plek; om praktische redenen of om een bepaald gevoel). Dan ook
omschrijven of het interview rustig verliep (niet gestoord, niet afgeleid, niet zenuwachtig
bijv.). Hoe betrouwbaar was het? (waarom denk jij dat het betrouwbaar was).
• Onderzoeksverslag maken met inleiding (individualisering en samen jong zijn), methode,
resultaten etc.
• Doel opdracht: Inzicht verkrijgen in de jeugdwereld in de praktijk. Is er sprake van een
individualisering van de jeugd.
Kijken wat je terugziet van boeiuh, pimpuh en chilluh.
Welke maatschappelijke ontwikkelingen zijn belangrijk tegenwoordig? -> verwerken in TK. En
vergelijken met de geïnterviewde.
1
, College 1, Veranderingen in de jeugdwereld: Individualisering (2-2-2022)
Jeugd en pedagogiek:
• We denken nog niet zo lang na over jongeren. Jeugd als pedagogisch vraagstuk is pas
sinds de laatste 25 jaar
• Focus op opvoeding: Er is vooral een focus op opvoeding van kinderen 0-12 jaar. Het was
veelal bewuste opvoeding door volwassenen (school, gezin). Als het wel over oudere
kinderen (>12 jaar) ging, ging het vaak over negatieve aspecten. De jeugd leek dus niet zo
belangrijk voor de opvoeding. Op een gegeven moment kwamen er pedagogen die wel
jongeren wilden betrekken bij maatschappelijke kwesties.
• Jongeren leren van elkaar, dit is een belangrijk aspect. In bepaalde ontwikkelingsfasen
was het zelfs zo dat ze onderling meer van elkaar leerden, dan van hun ouders. Hun
vrienden waren dus belangrijker dan ouders. Hierdoor kunnen we spreken van 3
socialisatie domeinen (omgeving, school en vrienden).
Opvoeding bepaalt voor een groot deel de interesses van jeugdigen en je interesses. Maar vrienden
zijn ook van invloed op elkaar.
De jeugdmonitor – CBS:
Uiteindelijk zijn er wel onderzoeken gedaan naar jeugdigen, zoals bij het CBS in 2019:
• Jeugdzorg: 10% van de jongeren <23 jaar hebben jeugdzorg ontvangen. In 2015 was dit 8,5%,
er is dus een stijging.
• Wonen en groeien: 6,1% van de minderjarigen wonen in een bijstandsgezin. In 2015 was dit
6,6%. Hier is dus een lichte daling.
• School: 51,4% van de derdeklassers zit op het vmbo. In 2015 was dit 54,2%, hier is dus een
lichte daling.
• Werk: 68,3% van de 15- tot 27-jarigen hebben betaald werk. In 2015 was dit 64%.
• Criminaliteit: 1,8% van jongeren 12-25 jaar zijn verdacht van een misdrijf. In 2015 was dit
2,3%.
• Alcoholgebruik: 61,2% van de jongeren 12-25 jaar drinkt wel eens alcohol. Voorheen was dit
63,1%.
HBSC Onderzoek:
Het Help Behavior School Age onderzoek (11-16 jaar) onderzoekt leerlingen uit verschillende landen
en die worden met elkaar vergeleken. In 2017 is het meest recente rapport opgeleverd. Hieruit kwam
naar voren dat kinderen tussen de 11-16 jaar relatief gelukkig en gezond zijn. Toen hebben
Nederlandse onderzoekers dit verder onderzocht en vooral ook bij oudere kinderen en die
concludeerden dat ze veel stress en prestatiedruk ervaarden.
Veranderingen in de jeugdwereld
Hoeveel er bekend is over de jongeren, is lastig te zeggen. We kunnen dus niet zoveel zeggen over de
eigen leefwereld van de jeugd. Hierdoor weten we ook niet zo goed in hoeverre er veranderingen
hebben plaatsgevonden in de jeugdwereld.
De jeugdfase:
Adolescentie= De fase tussen kind-zijn en volwassenheid. Het is lastig af te bakenen. Je kunt kijken
naar leeftijd, maar daar is geen consensus over op beleidsniveau. Iedere gemeente geeft bijvoorbeeld
eigen invulling aan wie zij verstaan onder jeugd.
Hoe je de overgang maakt tussen kind-zijn en volwassenheid, kun je naar verschillende trajecten
kijken:
• Biologisch -> Volgroeid. Wanneer je je dus kunt voorplanten, ben je volwassen.
• Psychologisch -> Ontwikkeling identiteit. In de psychologie gaat het om de ontwikkeling van
de identiteit. Bij kinderen heb je het idee dat zij hun eigen identiteit nog moeten ontwikkelen,
bij volwassenen hebben we meer het idee dat die identiteit ontwikkelt is en dat dat wat
stabiliteit heeft gevonden.
2
, • Sociaal -> Getrouwd, betaalde baan. Hier gaat het om wat wij volwassen sociaal vinden (bijv.
een baan, getrouwd, koophuis).
• Gedrag -> Nooit?. Sommigen worden nooit echt ‘volwassen’ en blijven altijd een beetje kind.
• Juridisch -> 18 meerderjarig, 21 onafhankelijk. Vanaf 21 ben je geheel onafhankelijk, tot 21
hebben ouders een onderhoudsplicht richting hun kind.
Verandering in de jeugdfase?
• De verandering is in de laatste 50/60 jaar vooral. Toen gingen veel jongeren werken en toen
werden ze als volwassen gezien. Ze verdienden en droegen financieel bij aan het gezin.
• Grenzen verschuiven en vervagen
• Jongeren van nu zijn wat vroeger rijp, maar later volwassen. Je ziet hieronder dat het stukje
van jongere eerder start en ook wat meer opgeschoven, het duurt dus wat langer.
kind Jongere (60 volwassene
jaar terug)
kind verlengde jeugdfase volwassene
jongere
De verlengde jeugdfase:
• Eerder volwassen: Jongeren van nu zijn eerder bezig met de seksuele ontwikkeling, zijn eerder
een consument (krijgen eerder zakgeld die ze uitgeven als consument), eerder een bijbaantje.
• Langer jong: Jongeren van nu volgen langer onderwijs (krijgen meer kansen) en trouwen later.
Jongeren blijven langer thuis wonen dan vroeger.
• We spreken dan ook wel van Young Adulthood
De jeugd van tegenwoordig:
• Generatie Y (1986-1995): Wordt ook wel achterbankgeneratie, grenzeloze generatie,
prestatiegeneratie, generatie Einstein genoemd.
• Generatie Z (2000-2015): Wordt ook wel de digital natives, netgeneratie, Igeneration,
screenagers genoemd.
Mythe of hype?
Greetje Timmerman was hoogleraar aan de RUG. Zij had de vraag ‘Hoe verloopt de normale
jeugdfase bij jongeren?’. Ze heeft jeugd in Groningen als sociaal verschijnsel onderzocht. In
hoeverre zijn ze individueel of zijn ze ‘gezamenlijk sociaal jong?’. Haar centrale vraag was: Heeft de
huidige jeugd een ‘geindividualiseerde’ identiteit?. Ze nam veelal een 3G-onderzoek af (3 generaties
onderzoeken uit 1 familie).
Volgens Timmerman is er steeds meer een focus gekomen op het ‘zelf’. Dit ziet zij ook in het
onderwijs, opvoeding en jeugdbeleid. In het onderwijs wordt er al snel verwacht dat ze aan
zelfregulatie doen (eigen leerproces), in de opvoeding sturen we ook steeds meer aan op
zelfstandigheid en in de jeugdzorg hebben we steeds meer over zelfredzaamheid. Zelfredzaamheid is
vaak een uitgangspunt bij verschillende interventies:
• Triple P (Positief Pedagogisch Programma): Gezinsondersteuning met als uitgangspunt
zelfregulatie
• Triple Z: Zelfregulatie, zelfstandigheid, zelfredzaamheid.
• Triple S: Sociale ontwikkeling en sociaal functioneren in de wereld van samen jong zijn.
Timmerman stelt de vraag of we niet te veel inzoomen op het individu en moeten we niet meer
kijken hoe zij gezamenlijk iets kunnen? Het is belangrijk om te kijken hoe jongeren functioneren
binnen een groep. Hierdoor is Timmerman voorstander van Triple S.
3
, 2 visies:
1. De jeugd van tegenwoordig is individualistisch
2. De jeugd is niet individualistisch, maar juist heel sociaal (‘samen jong’)
Individualisering:
Individualisering is een complex begrip. Als het in de media voorkomt, wordt het vaak als egoïsme of
narcisme gezien. Maar individualisering wordt al heel lang ingezet (historisch). Waar we bij dit vak op
gaan focussen, is hoe sociologen tegen individualisering aankijken. Je ziet dat daar 3 processen zijn
die invloed hebben op individualisering: detraditionalisering, destandaardisering en verandering in
zelfperceptie van jongeren.
Alles bij elkaar genomen zeggen sociologen dat bovenstaande 3 processen invloed hebben op de
geindividualiseerde identiteit van jongeren.
Detraditionalisering:
• Secularisatie en ontzuiling: Kerken zijn wat minder belangrijk geworden.
• Minder hechte familiebanden: De banden met broers en zussen en ouders zijn nog wel
hetzelfde, maar met de hele familie (neven en nichten etc.) is minder geworden.
• Teloorgang gemeenschapsleven:
• Traditionele vaste referentiekaders worden steeds minder belangrijk. Jongeren bepalen
steeds meer zelf wat ze gaan doen.
Destandaardisering:
• Snelle veranderingen in de maatschappij (bijv. verlengde jeugdfase).
• Geen duidelijke jeugdfase
• SES en sekse steeds minder belangrijk voor bepalen levensloop (voorheen bleef je vaak in
dezelfde sociale klasse als je ouders. Als je ouders op het land werkte, deed jij dat vaak
ook).
• Vaste oriëntatiepunten ontbreken, levensloop wordt een meer individuele keuze. Eerder
was het dat als je een bepaalde leeftijd had bereikt, er bepaalde dingen van je verwacht
werd (vaste oriëntatiepunten). Dit is tegenwoordig niet meer zo. Je krijgt steeds meer
vrijheid om zelf te kiezen wat je wilt doen. En dat je steeds meer te kiezen hebt, worden
jongeren zich ook steeds bewuster van. Je vormt je eigen identiteit. Je leefstijl is iets
waarmee je je identiteit tot uiting laat komen.
Verandering in zelfperceptie:
• Flexibeler zelfbewustzijn
• Identiteit heb je niet, identiteit is wat je doet
Identiteit:
• Wie ben ik?
• Radicale breuk tussen traditionele (toen werd er bepaald welke richting je moest opgaan)
en moderne identiteit (je bent vrij om je eigen keuzes te maken)
1. Traditionele en vaste referentiekaders hebben aan belang ingeboet
2. Maatschappelijke veranderingen: vaste oriëntatiepunten ontbreken
3. Identiteit moet je zelf vormgeven
Geïndividualiseerde identiteit:
• Vanuit maatschappij nadruk op belang eigen individualiteit
• Maar.. is het wel een individuele keuze? We leven namelijk in een
consumptiemaatschappij, je denkt dan na over welk merk of kleur je gaat kopen en wat dat
over jou zegt. De meesten vragen zich wel af wat iemand anders van jouw aankoop vindt.
En dat is wat nu in de maatschappij heerst, we vragen van jongeren om individuele keuzes
te maken maar in hoeverre geven we hun die mogelijkheid? We zien veel influencers die
4
