SAMENVATTING FINANCIEEL-ECONOMISCHE
CRIMINALITEIT
Inhoudsopgave
Week 1.......................................................................................................................................................... 1
Hoofdstuk 1 – what is white-collar crime?...........................................................................................................2
Hoofdstuk 2 – who is the white-collar offender?..................................................................................................3
Opdracht 1............................................................................................................................................................4
Week 2.......................................................................................................................................................... 5
Hoofdstuk 3 – explaining white-collar crime: traditional criminological theories................................................5
Opdracht 2............................................................................................................................................................8
Week 3.......................................................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 4 – explaning white-collar crime: the opportunity perspective.........................................................10
Opdracht 3..........................................................................................................................................................11
Week 4........................................................................................................................................................ 12
Hoofdstuk 5 – financial crimes in health care, mortgages, securities, and markets..........................................12
Hoofdstuk 6 – corporate violence: environmental, workplace and manufacturing offenses.............................14
Opdracht 4..........................................................................................................................................................17
Week 5........................................................................................................................................................ 18
Hoofdstuk 7 – the symbolic construction of opportunity: neutralization, moral disengagement, and
normalization of deviance...................................................................................................................................19
Hoofdstuk 8 – the social distribution of opportunity..........................................................................................20
Opdracht 5..........................................................................................................................................................22
Week 6........................................................................................................................................................ 24
Hoofdstuk 9 – legal controls: the criminal justice, regulatory, and civil justice systems....................................24
Opdracht 6..........................................................................................................................................................27
Week 7........................................................................................................................................................ 28
Hoofdstuk 10 – opportunities and situational prevention of white-collar crime: using legal and extralegal
controls...............................................................................................................................................................28
Hoofdstuk 11 – opportunities and the future of white-collar crime...................................................................31
Opdracht 7..........................................................................................................................................................32
Week 1
,Hoofdstuk 1 – what is white-collar crime?
Komt voor in ieder vakgebied en beroep; waarbij de professionals hun kennis en expertise gebruiken om te
profiteren van (de onwetendheid) van anderen. Mensen vertrouwen de professional volledig. Concrete
interactie tussen dader en slachtoffer is daarentegen niet per se nodig om iets als wbc te kunnen bestempelen.
Historische kijk op wbc – Fenomeen bestaat al langer dan de term zelf. Van Aristoteles tot in de Bijbel etc.
Criminaloid (Ross) = machtige ondernemers en leidinggevenden buitten mensen uit en manipuleerden de
markt, puur voor financieel gewin, terwijl zij zich voordeden als fatsoenlijke zakenmannen. Worden
gekenmerkt door morele ongevoeligheid; trekken zich niets aan van de schade.
Wbc defi niëren
Sutherland heeft de term bedacht
- “a crime committed by a person of respectability and high social status in the course of his occupation”
o 3 elementen: 1) hoge sociale status, 2) gedraging wordt gepleegd in de uitoefening van beroep of
bedrijf als functionaris in organisatie, 3) het is een misdaad (voornamelijk uit privaat- en bestuurs,
maar ook straf-recht).
Definities zijn gebaseerd op karakteristieken van de dader. Alleen gerespecteerde daders, met een hoge
SES die daden plegen in the course of the occupation.
Sutherland vond dat er te veel aandacht werd besteed aan misdaden van armere mensen, dus hij vroeg
aandacht voor misdadige gedrag van maatschappelijke elite. Hij werd geïnspireerd door Ross.
Veel kritiek op deze benadering:
- Juridische status – ook daden via het civiele recht konden bestraft worden onder wbc. Het uitsluiten van
daden die vallen onder het civiele recht, zou daarom betekenen dat het begrip wbc beperkt wordt in zijn
betekenis.
o Kritiek: juristen stellen dat enkel daden die vallen onder het strafrecht daadwerkelijk criminaliteit
of misdrijven genoemd kunnen roden.
- Uitleg van begrip SES – Wanneer ben je een witte boord of een blauwe boord? Is de fraude van een
medestander ook witteboordencriminaliteit? Het onderscheid is moeilijk te maken. Processen als
automatisering en digitalisering maken het mogelijk dat het niet meer alleen door mensen met hoge
sociale status gepleegd kan worden, maar eigenlijk door iedereen.
- De uitleg van het begrip ‘in uitoefening van beroep of bedrijf’. Er kunnen twee verschillende vormen van
misdrijf worden onderscheiden, wanneer je kijkt naar de motivatie:
o Aan de ene kant kunnen ze hun beroep of bedrijf misbruiken om misdrijven voor eigen gewin te
plegen; bankmedewerker die toegang heeft tot rekeningen van cliënten, en dan geld doorsluist
naar eigen rekening
o Anderzijds kunnen ze misdrijven gebruiken om organisatiedoelen te bereiken; boekhoudfraudes
Er zijn twee nieuwe begrippen geïntroduceerd voor deze twee vormen witteboordencriminaliteit:
occupational crime vs. corporate crime. Er kan ook een mengvorm zijn.
Offender-based benadering – definitie is gebaseerd op karakteristieken van de dader. Benadrukken de hoge
SES, macht en respectabiliteit van de dader als belangrijke kenmerken van wbc. Zoals Sutherlands definitie.
Offense-based benadering – definitie is gebaseerd op aard van illegale aard. Edelhertz opperde deze
definitie: “an illegal act or series of illegal acts committed by non-physical means and by concealment or guile
to obtain money or property, to avoid the payment or loss of money or property, or to obtain business or
personal advantage”. Deze definitie focust op de middelen waarmee de daad wordt gepleegd.
Vier typen wbc (Edelhertz):
1) Persoonlijke misdaden – individueel handelende daders, meestal persoonlijk gewin in niet-zakelijke
context (belastingfraude)
2) Misbruik van vertrouwen – op werkvloer door personen binnen organisatie, overheid, andere
instantie. Misbruiken loyaliteit en trouw van de klant (verduistering)
, 3) Zakelijke misdaden – incidentele misdaden bij uitvoeren van werkzaamheden in zakenwereld, maar
die niet horen bij algemene doel van de organisatie (voedselovertredingen)
4) Con games – wbc is belangrijkste activiteit van organisatie
Offense-based definities zijn populair onder onderzoekers, doordat 1) de SES van dader en sociale locatie van
daad niet benoemd kunnen worden, kunnen beide onafhankelijk van definitie variëren; 2) het mogelijk is om
wbc binnen de zakenwereld alsook buiten zakelijke settings te onderzoeken; 3) ze het makkelijker maken om
steekproeven te trekken uit officiële registraties.
Belangrijkste kritiek: juist de crimes of powerful worden over het hoofd gezien. Dit zijn juist de mensen waar
Sutherland in eerste instantie meer aandacht voor wilde.
Beide benaderingen spreken elkaar niet volledig tegen en sluiten elkaar ook niet uit. De technieken om
wbc te plegen worden over het algemeen meer gebruikt door mensen met hoge SES en bepaalde
positie binnen een bedrijf, want meer kansen en mogelijkheden. Deze wbc zijn vaak ook ernstiger dan
de misdaden van andere (lagere SES, minder macht).
Hoofdstuk 2 – who is the white-collar off ender?
= een gerespecteerd persoon, met hoge SES, die zijn werk/beroep gebruikt als mogelijkheid om illegaal gedrag
te plegen (Sutherland). Witte mannen, van middelbare leeftijd, voornamelijk managers/leidinggevenden.
- “the white collar criminal is defined as a person with high socio-economic status who violates the laws
designed to regulate his occupational activities”
Witteboordencriminaliteit = financiële criminaliteit, mededingingscriminaliteit, omkoping, (bank)verduistering,
mail en wire fraude, belastingfraude, valse claims en kredietfraude.
- Alles wordt gepleegd door middel van verhulling en bedrog/misleiding!
Sociale en demografi sche kenmerken
- Veel van mannelijk geslacht. Zijn vaker wit, hebben gemiddelde leeftijd van 40 jaar. Gekleurde mensen zijn
ondervertegenwoordigd.
- Zijn vaak hoog opgeleid, en hoger dan commune criminelen, maar de meeste wbcriminelen zijn helemaal
niet per se hoog opgeleid. Vaker afgestudeerd dan het gemiddelde; geen groot verschil. Vaker een baan
dan commuun.
Ze zijn weldegelijk anders dan commune daders, maar lijken gemiddeld genomen niet per se allemaal tot
de maatschappelijke elite te behoren.
2 belangrijke conclusies: 1) witteboordencriminelen zijn anders dan commune criminelen en 2) niet alle
witteboordencriminelen zijn hetzelfde; veel variatie in sociale en demografische kenmerken tussen
verschillende typen delicten.
Door de jaren heen is wbc veranderd in iets dat niet altijd meer alleen blanke mannen van middelbare leeftijd
toekomt; ook vrouwen en andere etnische groepen krijgen toegang tot witteboorden-achtige banen.
Criminele carrières
Twee conclusies: 1) veel witteboordencriminelen passen niet bij het stereotype beeld dat men van deze
crimineel heeft en 2) witteboordencriminelen van sommige misdrijven hebben meer criminele ervaringen dan
witteboordencriminelen van andere typen misdrijven.
- Witteboordencriminelen voldoen dus lang niet altijd aan Sutherlands definitie.
Criminele carrière – starten vaak pas later in hun levensloop dan commune daders. Carrières lijken langer te
duren. Plegen relatief weinig misdrijven. Specialiseren zich in een specifiek type delict. 3 duidelijke patronen:
, 1) Laag-frequente daders. Crisis responders (= personen die wbc plegen uit wanhoop) & opportunity
takers (= personen in bepaalde positie, waarin de mogelijkheid zich voordoet)
2) Medium-frequente daders. Opportunity seekers (= mensen die actief op zoek gaan naar
mogelijkheden en situaties waarin zij misbruik kunnen maken)
3) Hoog-frequente daders. Stereotype crimineel (= is niet gespecialiseerd in wbc, maar pleegt dit zo nu
en dan)
Organisati es als daders
Soms is het logischer te focussen op de organisatie i.p.v. op individuen. De verantwoordelijkheid voor bepaalde
projecten is verspreid over meerdere personen binnen het bedrijf, waardoor het moeilijk wordt om een
bepaald individu aan te wijzen en aansprakelijk houden als er iets fout gaat.
Volgens het recht is een organisatie een ‘persoon’ die aansprakelijk kan worden gehouden voor acties.
Witteboordencriminaliteit kan een organisatorische dimensie hebben; het is ingebed in een organisatorische
context en mensen die organisatorische rollen hebben of activiteiten ondernemen zijn erbij betrokken.
In sommige gevallen is het handig om te focussen op individuen, maar soms is het handig deze focus
te verschuiven naar de organisatie als geheel.
Opdracht 1
Pels Rijcken – Frank Oranje
- Notaris, voormalig bestuursvoorzitter van en partner bij advocaten- en notarissenkantoor Pels Rijcken
o Voornaamste notaris van het kantoor
o Als partner deelt hij mee in de miljoenenwinsten van Pels Rijcken
- Pels Rijcken
o Grootste en meest gerespecteerde advocatenkantoren
o Landsadvocaat
- Derdengeldenrekening
o Notarissen treden op als onafhankelijke tussenpersoon bij allerlei transacties, waarbij het geld op
de derdengeldenrekening van de notaris wordt gestald. Hoort een veilige plek te zijn.
o Klanten vertrouwen Oranje met hun geld
- Fraude in de uitoefeningen van zijn werk
o Van zijn frauduleus verkrijgen rijkdom leefde hij een luxeleven; dure villa bij Scheveningen
o Sluist bedragen van rekeningen via omwegen naar privérekeningen, door middel van een stichting
die hij oprichtte.
o Documenten vervalst om de overboekingen een regulier voorkomen te geven.
o Hij liet de overboekingen door de financiële administratie doen, waarbij hij geld liet voerboeken
naar rekeningen van stichtingen met namen van dossiers die Pels Rijcken onder behandeling had
(vervalsing).
o Piramidespel – gestolen geld vulde hij aan met nieuwe gestolen geld.
- Schade
o €16,4 miljoen.
o Reputatieschade Pels Rijcken en hele beroepsgroep
- Gebrekkige compliance
o Interne organisatie faalt en gebrekkige controles bij Pels Rijcken
o Maatregelen om fraude te voorkomen zijn niet toegepast – blind vertrouwd op Oranje zijn
integriteit
o Pels Rijcken is niet als kantoor vervolgd door OM, alleen Frank Oranje als individu.
Biodiesel – Cees B.
