Dit is een samenvatting van Nectar Biologie van het hoofdstuk zenuwstelsel, 5 vwo. Deze samenvatting bevat de stof uit het boek en aantekeningen van mijn docent.
Veel succes!
zenuwstelsel kent 2 delen: centraal + perifeer deel:
- centrale zenuwstelsel (CZS) bestaat uit neuronen = zenuwcellen van de hersenen en het ruggenmerg met hun
ondersteunende celen
- perifere zenuwstelsel bestaat uit zenuwen, bundels uitlopers van neuronen die zintuigen verbinden met CZS en CZS met
spieren
hersenen en ruggenmerg heeft een licht en donker deel → donker deel is grijze stof → afkomstig van cellichamen van neuronen
aan buitenzijde → lichte deel is witte stof → afkomstig van uitlopers met myeline aan binnenzijde → in ruggenmerg andersom
ruggenmerg ligt beschermd in wervelkanaal + omgeven door 3 ruggenmergvliezen
hersenen liggen beschermd in schedel + omgeven door 3 hersenvliezen → tussen 2 binnenste hersenvliezen stroomt per dag 400 -
500 mL hersenvloeistof = extra bescherming tegen schokken + afvalroute → hersenen beschermen tegen ongewenste stoffen is er
een bloed-hersenbarrière
ruimtes tussen endotheelcellen van haarvaten zijn klein door tight junctions + astrocyten → zijn gliacellen = steuncellen met veel
uitlopers die vrijwel een gesloten kring rondom de haarvaten vormen
grote hersenen bestaan uit 2 helften die met elkaar verbonden zijn via hersenbalk → neuronen geven uit delen van hersenen
informatie aan elkaar door → gebeurt in hersenschors → informatie loopt via
1. zintuig
2. zenuwen
3. ruggenmerg
4. hersenstam
5. grote hersenen
functies grote hersenen:
- ordenen en verwerken informatie
- logisch redeneren
- je wil
- bewustzijn
- geheugenfuncties
- emoties
luistert naar bekende muziek → informatie gaat vanuit gehoor → in de vorm van impulsen via hersenneuronen naar sensorische
centra → in primaire gehoorcentrum komen impulsen vanuit gehoor binnen + bewustwording vindt plaats → in secundaire
gehoorcentrum kun je geluid interpreteren
bewegingen beginnen in primaire motorische schors = deel van de motorische schors van waaruit een primaire actie naar spieren
gaat → primaire motorische schors is verbonden met gebieden in secundaire motorische schors = deel van de motorische schors
die informatie bevat over gecoördineerde bewegingen zoals pianospelen en fietsen → motorische schors van rechterhersenhelft
bestuurt linkerzijde van lichaam en andersom
, informatie uit zintuigen (- geurinformatie) gaat via thalamus naar hersenschors → selecteert welke impulsen van zintuigen naar
welk deel van de hersenschors gaat
alcohol stimuleert vorming van dopamine = een stof die boodschappen van neuronen doorgeeft
hypothalamus is betrokken bij homeostase = aansturen van hypofyse + regelt lichaamstemperatuur d.m.v. thermostaat + regelt
biologische klok
kleine hersenen spelen een rol in het coördineren van bewegingen → gebeurt samen met grote hersenen + hersenstam +
ruggenmerg
hersenstam bestaat uit:
- middenhersenen
- spelen rol bij reflexen met betrekking tot zien en horen
- de pons
- verbindt grote en kleine hersenen en is een tussenstation tussen je evenwichtszintuigen en kleine hersenen
- verlengde merg
- verbindt hersenen met ruggenmerg + zenuwbanen kruisen
uit hersenen komen 12 paar hersenzenuwen → behalve zwervende zenuw bevinden ze zich allemaal binnen gebied van hoofd /
hals → zwervende zenuw = een van de hersenzenuwen, onderdeel van het parasympatisch zenuwstelsel, maakt verbinding met
verteringsklieren, hart en longen
hersenstam gaat over in ruggenmerg → verbindt de hersenen met het perifere zenuwstelsel → uit ruggenmerg ontspringen 31
paar ruggenmergszenuwen → maken verbindingen met organen in romp + ledematen → vlak bij ruggenmerg vertakt een zenuw in
2 delen:
1. deel aan rugzijde bevinden zich uitlopers van sensorische neuronen → voeren impulsen vanuit zintuigen naar
ruggenmerg → in dit deel bevindt zich een verdikking met cellichamen van sensorische neuronen bij elkaar = spinaal
ganglion
2. deel aan buikzijde bevat de uitlopers van motorische neuronen waarlangs impulsen vanuit het ruggenmerg naar de
spieren gaan → motorische neuronen in ruggenmerg maken contact met de neuronen in de grensstrengen die de
impulsen verder vervoeren naar organen als longen / hart / lever / urineblaas
reflex = een reactie op een prikkel zonder of voordat er bewustwording optreedt → reflexen beschermen tegen snelle reacties +
helpen je evenwicht te bewaren + ontlasten de hersenen → reflexen gaan via het ruggenmerg / hersenstam
schakelneuronen voorkomen bij een reflex dat een impuls terechtkomt op ongewenste plaatsen + geven impulsen door naar andere
plekken
weg die impulsen afleggen = reflexboog = zintuigcellen → sensorische neuronen → schakelneuronen → motorische neuronen →
spiercellen (of kliercellen)
aangeleerde reflex = reflexen die niet vanzelf gaan
aangeboren reflex = reflexen die vanaf de geboorte aanwezig
grote hersenen ontwikkelen motorprogramma’s = maakt het mogelijk automatisch en gecoördineerd complexe handelingen uit te
voeren, zoals lopen of een opslag bij tennis
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper charlottefaassen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
