Samenvatting van module 5 voor het vak Internationaal Recht (Schakelzone Open Universiteit). Het betreft hoofdstuk 7 inzake staatsaansprakelijkheid van het boek Nollkaemper.
Introductie
Als een internationaal rechtssubject een op hem rustende verplichting schendt, moet de
staat daarvoor aansprakelijk gesteld kunnen worden. Het internationale
aansprakelijkheidsrecht geeft hiervoor regels.
Een voorbeeld is een situatie waarin een staat willens en wetens geen maatregelen neemt
om het personeel van een ambassade te beschermen tegen opstandelingen of wanneer een
staat een der verplichtingen uit een verdrag schendt.
Leerdoelen
Na het volgen van deze module bent u in staat om:
- Een casus over staatsaansprakelijkheid op te lossen;
- Het systeem van staatsaansprakelijkheid te begrijpen en te analyseren;
- De voorwaarden voor staatsaansprakelijk te herkennen en toe te passen;
- Arresten die betrekking hebben op staatsaansprakelijkheid te lezen, te begrijpen en
te analyseren.
5.1 De voorwaarden voor staatsaansprakelijkheid
Artikelen inzake staatsaansprakelijkheid
De beginselen voor dit vraagstuk zijn gewoonterechtelijk van aard, maar ze zijn gecodificeerd
in de artikelen inzake staatsaansprakelijkheid (ILC-artikelen). Ze zijn aangenomen door de
VN-Commissie voor internationaal recht. Het is een soft law-document, maar deze artikelen
kunnen beschouwd worden als gewoonterecht.
Voorwaarden
Article I: Responsibility of a State for its internationally wrongful acts
Every internationally wrongful act of a State entails the international responsibility of that
State.
Article 2: Elements of an internationally wrongful act of a State
There is an internationally wrongful act of a State when conduct consisting of an action or
omission:
(a) is attributable to the State under international law; and
(b) constitutes a breach of an international obligation of the State.
Article 3: Characterization of an act of a State as internationally wrongful
The characterization of an act of a State as internationally wrongful is governed by
international law. Such characterization is not affected by the characterization of the same
act as lawful by internal law.
CHAPTER II ATTRIBUTION OF CONDUCT TO A STATE
Article 4: Conduct of organs of a State
1. The conduct of any State organ shall be considered an act of that State under
international law, whether the organ exercises legislative, executive, judicial or any other
,functions, whatever position it holds in the organization of the State, and whatever its
character as an organ of the central Government or of a territorial unit of the State.
2. An organ includes any person or entity which has that status in accordance with the
internal law of the State.
Staatsaansprakelijkheid ontstaat uit een internationale onrechtmatige daad (art. 1). Deze
kan gedefinieerd worden als:
- Een handelen of een nalaten van een staat dat:
- De staat kan worden toegerekend en
- Een schending vormt van een internationale verplichting van die staat (art. 2).
Een gedraging kan aan de staat worden toegerekend als:
- Het gaat om een handelen of nalaten van organen met wetgevende, uitvoerende,
rechtsprekende of andere bevoegdheden (Art. 4). Een staat kan zich niet beroepen
op de zelfstandigheid of de onafhankelijkheid van een staatsorgaan;
- Het gaat om een handelen of nalaten van een private entiteit die de staat heeft
ingeschakeld voor het uitvoeren van de publieke taak;
- Het gaat om een handelen of nalaten van personen als de staat een instructie geeft
of controle uitoefent over deze personen;
- Een staat een handeling van een persoon achteraf aanvaardt en erkent als eigen
handeling.
Omstandigheden die de onrechtmatigheid wegnemen (rechtvaardigingsgronden)
Er bestaat ook een vijftal omstandigheden die de onrechtmatigheid van de schending
wegnemen (rechtvaardigingsgronden). Deze zijn:
- Overmacht
- Noodtoestand
- Beginsel van noodzakelijkheid
- Het recht op zelfverdediging tegen een gewapende aanval
- Tegenmaatregel
Echter, in geen geval kan een verdedigingsgrond worden ingeroepen als er sprake is van
strijd met dwingend recht.
Zoals Nollkaemper aangeeft, vloeien als er sprake is van aansprakelijkheid daar twee
rechtsgevolgen uit voort: een verplichting tot beëindiging van de onrechtmatige daad en een
verplichting tot rechtsherstel.
De belangrijkste vormen van rechtsherstel zijn:
- Restitutie
- Compensatie
- Genoegdoening
Lees hoofdstuk 7 van Nollkaemper
, Hoofdstuk 7 - Aansprakelijkheid
§ 7.1 Inleiding
Randnummer 255
Het internationale aansprakelijkheidsrecht regelt de voorwaarden waaronder een
internationaal rechtssubject dat een op hem rustende internationale verplichting schendt,
aansprakelijk wordt gesteld. Aansprakelijkheidsrecht regelt ook de gevolgen van een
dergelijke aansprakelijkheid.
Het aansprakelijkheidsrecht verbindt de schending van een internationale verplichting met
een verplichting tot rechtsherstel. Aansprakelijkheid kan onder meer leiden tot herstel van
de situatie, compensatie van slachtoffers, bestraffing van verantwoordelijken en andere
vormen van genoegdoening.
§ 7.2 Aansprakelijkheid van staten
7.2.1 Inleiding
Randnummer 256
Staatsaansprakelijkheidsrecht lijkt in veel aspecten op nationaal privaatrecht. De vergelijking
gaat echter niet volledig op. Bij bepaalde schendingen hebben meerdere groepen staten en,
in een beperkt aantal gevallen, zelfs de internationale gemeenschap als geheel een belang.
Evenals internationaal publiekrecht in het algemeen wordt internationaal
aansprakelijkheidsrecht gekenmerkt door een menging van privaatrechtelijke en
publiekrechtelijke elementen.
Randnummer 257
De beginselen van staatsaansprakelijkheid zijn overwegend gewoonterechtelijk van aard. Ze
zijn gecodificeerd in de Artikelen inzake Staatsaansprakelijkheid (International Law
Commission, ILC) van de Verenigde Naties.
Een beperkt aantal verdragen bevat bijzondere regels inzake aansprakelijkheidsrecht. Deze
regels gelden tussen de partijen als lex specialis en hebben als zodanig voorrang boven het
gewoonterechtelijke aansprakelijkheidsrecht.
Voorbeelden van verdragen zijn het VEU, EVRM en de Overeenkomst tot oprichting van de
Wereldhandelsorganisatie. Deze verdragen, en de op grond hiervan ontwikkelde
rechtspraak, bevatten beginselen inzake toerekening, tegenmaatregelen en
schadevergoeding die op onderdelen afwijken van het algemene internationaal recht.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tm596. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
