Ontwikkelingspsychopathologie
Bron: Rigter, J. & van Hintum, M. (2015). ‘Ontwikkelingspsychopathologie bij kinderen en
jeugdigen’
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 5 – slaap................................................................................................................................2
5.2 Wat is slaap?.................................................................................................................................2
5.3 de normale ontwikkeling van de slaap.........................................................................................2
5.4 slaapstoornissen...........................................................................................................................3
5.5 culturele en maatschappelijk invloeden.......................................................................................4
5.6 risico- en beschermingsfactoren...................................................................................................5
5.7 preventie en behandeling van slaapstoornissen...........................................................................5
Hoofdstuk 8 – Autismespectrumstoornis...............................................................................................5
8.2 De normale ontwikkeling van sociaal gedrag tot 5 jaar................................................................5
8.3 Autismespectrumstoornis.............................................................................................................6
8.4 culturele en maatschappelijke invloeden.....................................................................................8
8.5 risico- en beschermende factoren................................................................................................8
8.6 ondersteuning en begeleiding van kinderen met ASS..................................................................8
Hoofdstuk 10 - taal/spraak/leerstoornissen...........................................................................................9
10.2 normale ontwikkeling van taal, geletterdheid, leren en rekenen...............................................9
10.3 taal-, spraak-, leerstoornissen...................................................................................................10
10.5 risico- en beschermende factoren............................................................................................11
.........................................................................................................................................................12
10.6 preventie en behandeling.........................................................................................................12
Hoofdstuk 11 – zelfregulatie & ADHD...................................................................................................13
11.2 Normale ontwikkeling van zelfregulatie en executieve functies...............................................13
11.3 aandachtdeficiëntie-/ hyperactiviteitsstoornis.........................................................................14
11.4 culturele en maatschappelijke invloeden.................................................................................15
.........................................................................................................................................................15
11.5 risico- en beschermende factoren............................................................................................15
11.6 preventie en behandeling.........................................................................................................16
1
,Hoofdstuk 5 – slaap
5.2 Wat is slaap?
Slaap gaat gepaard met verminderde motorische activiteit, verminderde verwerking van zintuigelijke
prikkels, en het is een toestand waaruit je kunt worden gewekt.
Slaapstadia
1. Remslaap (rapid eye movement) = actieve slaap waarin de ogen achter de gesloten oogleden
snel heen en weer bewegen. 80-90% van de mensen droomt ook in dit stadium
2. Non-remslaap/rustige slaap = ogen bewegen niet, kent 4 verschillende slaapdiepten.
1-Lichte, 2 -Minder lichte slaap, 3- Diepe, 4- Heel diepe slaap
Cyclus: non-remslaap (90 min) --> remslaap (10-20 min) --> non-remslaap --> remslaap.
Herhaald zich 4-5 keer.
Remslaap: hersenen zijn actief, nodig om het geheugen en het zenuwstelsel te vormen en in vorm te
houden. Hartslag en ademhaling zijn onregelmatig.
Non-remslaap: hoe dieper de fase, hoe lager de hersenactiviteit, hoe rustiger de hartslag en
ademhaling. Spieren verslappen niet, je kunt je bewegen. Energievoorraden worden aangevuld,
eiwitten aangemaakt en wordt nieuw weefsel gevormd. Productie van groeihormoon vind in de
twee diepste stadium plaats.
Biologische klok
Interen biologische klok voor het afstellen van hartslag, lichaamstempratuur en bloeddruk. De
biologische klok voor slaap- en waakritme is circadiaan --> hij kent een ritme van ongeveer een dag.
Toename van de hoeveelheid melatonine (slaaphormoon) bevordert de slaap, een afname van de
melatonineproductie (bij toename van licht) bevordert het wakker worden en blijven.
Het lichaam en geest hebben donker en rust nodig om te kunnen herstellen.
5.3 de normale ontwikkeling van de slaap
1. Omvang slaaptijd
Foutus van 28 weken slaapt zo'n 22 uur per etmaal
Pasgeborene slaap 16 uur
Adolescent slaapt 8-9 uur
2. Verhouding remslaap en non-remslaap
Foetus van 28 weken bestaat slaap 90% uit remslaap
Pasgeborene ong. 50%
Baby van 6 maand ong. 30 procent
Adolescent is het nog maar een vijfde.
Begin van leven veel remslaap omdat dit een belangrijke rol speelt bij rijping hersenen
3. Afwisseling slaapperioden
Slaap van pasgeborene is gefragmenteerd door het eetmomenten. Zij beginnen in tegenstelling
tot kinderen/volwassene met een remslaap. Vanaf 6 maand kunnen ze hun slaap beginnen met
een non-remslaap. De slaapjes overdag hebben voornamelijk lichamelijk herstel als functie.
2
, 4. Biologische klok, leren slapen en verschillen
Melatonineproductie begint pas vanaf 3 maand. Piek tussen 1-3 jaar. Daarna neemt het af met
als gevolg dat volwassene vaak moeilijk in slaap komen en morgens moeilijker hun bed uit
kunnen komen. Goede slaap wordt vergroot bij een vast waak- en slaapritme en vaste routines
bij het naar bed gaan. Kinderen hebben verschillende slaapbehoeften. Dit kan samenhangen
met melatonine productie. Je kunt aan het gedrag van een kind zien of ze s' ochtends goed zijn
uitgerust.
5.4 slaapstoornissen
Slaapstoornissen duren minimaal 3 maanden en hebben merkbare negatieve effecten op de
activiteiten overdag.
Secundaire slaapstoornissen worden veroorzaakt door andere lichamelijke/geestelijke problemen,
zoals eczeem, depressie of middelengebruik.
Primaire slaapstoornissen hebben te maken met de kwaliteit van slaap.
Dyssomnia's (hoeveelheid, kwaliteit of timing van slaap)
Insomniastoornis
Insomnia is de meest voorkomende slaapprobleem bij jonge kinderen.
Inslaap/doorslaapproblemen, te vroeg wakker worden, niet uitgerust zijn
Moeite hebben met concentratie, negatieve stemming hebben, gedragsproblemen vertonen en tot
slot slechter presteren op school. Gaat gepaard met conflicten en/of vragen om aandacht en troost
Wanneer slaapproblemen in stand worden gehouden door inadequaat ouderlijk ingrijpen, spreken
we van een pedagogische insomnia. Secundaire insomnia wordt veroorzaakt door
een ander probleem zoals eczeem.
Zero to three: classificatiesysteem voor stoornissen bij zuigelingen en peuters
Inslaapstoornis: als inslapen half uur of langer duurt.
Doorslaapstoornis: drie keer per nacht of vaker 20 min wakker is
Problemen moeten zich vijf keer per weer gedurende min 4 weken zich voordoen.
Criteria gelden vanaf 1 jaar
Slaapapneu
Kenmerkend voor slaapapneu is het stokken van de ademhaling gedurende minimaal 10 seconden.
Kinderen krijgen het doordat amandelen relatief groot zijn ten opzichte van luchtwegen.
Prevalentie: 1-2% bij kinderen tussen 2 - 6 jaar oud. Dikke kinderen hoger risico
Hypersomnolentiestoornis
Last van slaapaanvallen overdag, ookal hebben ze s' nachts genoeg geslapen.
Geen behandeling voor, erg zeldzaam (1% bevolking)
Narcolepsie
Iemand zakt uit het niets in elkaar en blijft als verlamd liggen. Voelen zich constant moe, ervaren
heftige emoties, bij inslapen krijgen ze hallucinaties te zien en bij het ontwaken kan slaapverlamming
optreden. Behandeling: strikt dagschema.
Circadianeritme-slaap-waakstoornissen
Slaapcyclus is niet goed afgestemd op 24 uurscyclus. Slapen gebeurt op verkeerde tijden.
Oorzaken deels biologisch, ook toename van de geslachtshormonen spelen en rol bij het vertragen
van de melatonineproductie. Daarbij sociale factoren als beeldschermcultuur.
3
